qisqich

Oʻzbekcha (uz)

Morfologik va sintaktik xususiyatlari

qis-qich

Etimologiyasi

QISQICH ' narsalarni qisib ushlash asbobi'. [Qudrat] chap koʻlidagi uzun temir qisqichda qisilgan .. temir choʻgni sandonda bolgalamoqda (Mirzakalon Ismoiliy). Qadimgi turkiy tilda ham shunday maʼnoni anglatgan bu ot asli qïs— feʼlining 'siqiqqa ol—' maʼnosidan —(ï)gʻ qoʻshimchasi bilan yasal-gan sifatga (ДС, 447) -(a)ch qoʻshimchasini qoʻshib yasalgan; q>tnimcha qoʻshilganidan keyin ikkinchi boʻgʻindagi tor unli talaffuz qilinmay qoʻygan (Devon, I, 424); keyin —

chalik gʻ undoshi q undoshiga almashgan; eski oʻzbek tilida ikkinchi boʻgʻindagi a unlisi ï unlisiga almashgan, soʻngra ï unlilarining qaggiqlik belgisi yoʻqolgan: (qïs— + ïgʻ = qïsïgʻ) + ach = qïsïgʻach > qïsgʻach > qïsqach > qïsqïch > qisqich. Bu soʻz qozirgi oʻzbek tilida qïsqâch shaklida ham ishlatiladi.
Oʻzbek tilining etimologik lugʻati (I-jild) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q. Adabiyotlar roʻyxati.
1 Narsalarni qisib ushlash uchun ishlatiladigan asboblarning umumiy nomi. Qudrat

Maʼnoviy xususiyatlari

Maʼnosi

◆ Chap qoʻlidagi uzun temir qisqichda qisilgan va ustini kul bosgan bir yumaloq temir choʻgʻni sandonda bolgʻalamoqda. M. Ismoiliy, „Fargʻona tong otguncha“ .

2 Qogʻoz va shu kabilarni bir-biriga yoki biror narsaga biriktirib, qistirib qoʻyish uchun ishlatiladigan moslama; skrepka. ◆ Nasrid-dinov yana stoliga qoʻl choʻzdi, temir qisqich bilan qistirilgan ikki varaq qogʻoz oldi. S. Siyoyev, „Otliq ayol“ . _

Antonimlari

ҚИСҚИЧ. Oʻzbek tilining izohli lugʻati (2022) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q.Adabiyotlar roʻyxati.

Tarjimalari

Ruscha _ru

qisqich
1 щипцы, клещи;
2 пинцет;
3 клешня (у рака);
4 тех. скрепа, скрепка; зажим.