[go: nahoru, domu]
Jump to content

Безорилик

From Vikipediya
WикиАёллар лойиҳаси қисми
Феминизм
Тарихи
Босқичлар
Аёллар сайлов ҳуқуқи
Феминистик идеология
Мултикултурал
Консерватив феминизмлар рўйхати
Диний вариантлар
Ҳаракатлар ва мафкуралар
Тушунчалар
Нуқтаи назарлар
Назария
Ареас оф студй
Мамлакат бўйича
Рўйхатлар ва туркумлар
Рўйхатлар

Безорилик – жамоат тартиби, қоидаларга қасддан хурмацизлик билдириб уруш, дўппослаш, баданига шикаст етказиш. Безорилик, шунингдек, шахснинг жамоат тартибини қўпол равишда бузиши ва жамиятга ошкора ҳурмацизлик кўрсатишдан иборат хатти-ҳаракат ҳисобланади. Қонунларда маъмурий жавобгарликка тортиш мумкин бўлган майда безорилик ва жиноий жавобгарликка тортиладиган безориликка оид тегишли жазо чоралари қўлланилади. Безорилик, одатда, спорт тадбирларида оломон билан боғлиқ бўлган тартибсизликлар, буллинг ва вандализм каби бузғунчи ёки ноқонуний хатти-ҳаракатлардир.

2010-йил ноябр ойида „Спартак Москва“ футбол ўйинидаги безорилар

Жамоат тартиби ва фуқароларнинг осойишталигини бузувчи хатти-ҳаракатларга қарши жамиятда ўрнатилган юриш-туриш қоидаларини қасддан менсимаслик, яъни майда безорилик учун энг кам ойлик иш ҳақининг 3 бараваридан 5 бараваригача миқдорда жарима солиш ёки 15 суткагача муддатга маъмурий қамоққа олиш билан жазоланади (ЎзР МЖКнинг 183-моддаси).

Жиноят ҳуқуқида безорилик, хусусан, жиддий зарар етказиш билан боғлиқ бўлган ҳолда содир этилса, энг кам ойлик иш ҳақининг 50 бараваридан 100 бараваригача миқдорда жарима ёки 3 йилгача ахлоқ тузатиш ишлари ёхуд 6 ойгача қамоқ билан жазоланиш назарда тутилган. Безорилик ҳаракатлари умумеътироф этилган ахлоқ қоидаларини намойишкорона менсимасликорқали содир этилади. Ёш бола, қария, ноғирон, ожиз аҳволдаги шахсларни хўрлаб, катта зарар етказиш, бировнинг мулкини нобуд қилиш ёки унга шикаст етказиш ашаддий безорилик ҳаракатлари ҳисобланади. Безорилик ўқотар қуролни намойиш қилиш, уни қўллаш билан қўрқитиш ёки қўллаш, оммавий тадбирлар ўтказилаётган вақтда жамоат тартибини сақлаш вазифасини бажариб турган ҳокимият ёки жамоатчилик вакилига ёхуд безорилик ҳаракатларининг олдини олиш чорасини кўрган бошқа фуқароларга қаршилик кўрсатиш орқали содир этилган тақдирда, бундай безорилик ҳаракатлари ўта ашаддий безорилик ҳисобланади ва 5 йилдан 8 йилгача муддатга озодликдан маҳрум қилиш билан жазоси тайинланади (ЎзР ЖКнинг 277-моддаси)[1].

Этимологияси

[edit | edit source]

Безорилик атамасининг келиб чиқиши тарихи бўйича бир қанча назариялар мавжуд. 1898-йилдан бошлаб ушбу атама Лондон полицияси томонидан бериладиган ҳисоботларда келтирилганлиги ҳақида маълумотлар бор[2].

Cомпаcт Оксфорд инглизча луғатида айтилишича, ушбу сўз 1890-йилларда мусиқа залида ижро этиладиган қўшиқдаги жанжалкаш ирланд оиласининг фамилиясидан келиб чиққан бўлиши мумкин[3][4]. Cларенcе Роок ўзининг 1899-йилда нашр этилган "Безори кечалар" китобида бу сўз Лондонда яшовчи ирландиялик ўғри ва ўғри Патриcк Ҳоолиҳан (ёки Ҳоолиган)нинг исмидан келиб чиққанлигини ёзган[5]. Шундай қилиб, ушбу версиядан сўнг, „безори“ сўзи эпонимдир. 2015-йилда ББC Шотландия телевизион дастури „Тҳе Сеcрет Лифе оф Мидгес“ 1745-йилдаги якобитлар қўзғолони пайтида инглиз бош қўмондони генерал Wаде маҳаллий шотланд-гаэл тилидаги мидге – меанбҳ-чуилеаг сўзини нотўғри эшитган ва ҳоолиган сўзини миттигина тишлаётган жониворлар унинг аскарлари ва ўзининг ҳаётини даҳшатли тушга айлантирганидан ғазаблангани ва ҳафсаласи пир бўлганини тасвирлаш учун фойдаланган.

Бошқа версиялар атаманинг келиб чиқишини ҳоулиэ сўзи билан боғлайди, бу ирланд тилида „спиртли ичимликлар партияси“ деган маънони англатади. Шунингдек, атама Лондоннинг Ислингтон ҳудудида ишлаган ирландиялик кўча тўдаси Ҳоолей ганг билан боғлиқ[6]. Яна бошқа версияга кўра, Ҳоолей гангс – ХВИИИ асрда Лондонда яшаган ирландиялик безорилар томонидан ташкил этилган тўдалар ҳисобланади[7].

Ле Гранд Робертнинг франсузча изоҳли луғатида айтилишича, Ҳоолиган сўзи франсуз тилига 1920-йилларнинг ўрталарида инглиз тилидан рус тили орқали кириб келган бўлиши мумкин. Луғатга кўра, ушбу атама „совет тузумига қарши ёш мухолифатчи“ деган маънони англатади[8].

Илк маротаба фойдаланилиши

[edit | edit source]

Безорилик сўзининг биринчи марта ишлатилиши 1894-йилда Лондон полициясининг суд ҳисоботларида Лондоннинг Ламбетҳ ҳудудидаги „Ҳоолиган Бойс“[9] ва кейинроқ эса ЎҲоолиган Бойс ёшлар тўдасига билан боғлиқ[10].

Замонавий фойдаланилиши

[edit | edit source]

Кейинчалик, сўзнинг маъноси бироз ўзгарганлиги сабабли, мумкин бўлган муқобил вариантларнинг ҳеч бири норасмий гуруҳга мансуб бўлган, бузғунчилик ёки жиноий зарар етказадиган, жанжал бошлаган ва тартибсизликлар келтириб чиқарадиган шахсга нисбатан қўлланилмади[11]. Ҳозирги кунда безорилик атамаси, асосан, спорт билан боғлиқ воқеа-ҳодисаларга нисбатан қўлланилади[12].

Безорилик ХХ аср бошларида Россияда ижтимоий ҳодиса ва жиноий субмаданият сифатида

[edit | edit source]

Инқилобдан олдин

[edit | edit source]
ХХ аср бошидаги безори тури (В. В. Маяковский „Баришния ва безори“ филмидаги безори сифатида, 1918-йил)

„Безорилар“ атамаси биринчи марта Россияда 1905-йилда босма нашрларда, маълумотнома адабиётларида („Брокгауз ва Ефроннинг энсиклопедик луғати“) 1909-йилда қайд этилган. Бироқ 1892-йилда Санкт-Петербург шаҳар ҳокими Валентин томонидан полицияга „безорилар“га қарши қатъий чоралар кўришни буюрди. Ҳоким безорилар деганда „шаҳар аҳолисини ҳақорат қилишдан завқ оладиган кўча аҳмоқлари“ни назарда тутган[13][14]. Бироқ Санкт-Петербург аҳолиси узоқ вақт давомида безориларни бошибузуқлар атамаси билан, кейинчалик эса франсузча апаши сўзи билан аташган. 1908-йилда қамчилар жамоаси раҳбари Михаил Рябов: „безорилар, безорилар, сизда қанчалик илоҳийлик бор!“ деган[15].

Безори (В. В. Маяковский) ўткинчидан бир қоп танга олади. „Баришная ва безори“ филмидан лавҳа, 1918-йил.

Инқилобдан олдинги ва инқилобдан кейинги Россияда безорилик биринчи навбатда шаҳар атрофидаги ишчилар синфида кенг тарқалган ва у ердан қишлоққа кириб борган ярим жиноий ёшлар субмаданияти эди. Хусусан, Сергей Есенин безориликка нисбатан ҳурмат бажо келтирган. Шундай қилиб Петербург безориларини эгри кийиб олинган қалпоқчасидан, қизил фуфайка, шим, катта ўлчамдаги ботинка, пастки лабида осилиб турадиган сигарасидан таниб олиш мумкин эди.

Санкт-Петербург безорилари бешта гуруҳга бўлибган эди. Улар: „Владимирликлар“, „Песковликлар“, „Вознесенликлар“, „Рошчинликлар“ ва „Гайдовликлар“. Уларни бир-биридан ажратиб олиш учун бир қанча белгилар мавжуд бўлган, масалан, „Владимирлар“ қалпоғини чап қулоғининг орқасига қистириб олишган бўлса, „Гайдовликлар“ қалпоғини ўнг қулоғининг орқасига қистириб олишган. Карманларида эса, албатта, фин пичоғибўлган. Бу тўдалар қатъий иэрархия билан бирлаштирилган ва умумий касса, суд ва қоидалар кодексига эга эди. Адлия вазирлиги журналида ушбу тўдаларнинг кўпчилиги кеча-ю кундуз бемаза қилиқлар қилиб, беҳаё қўшиқлар куйлаш ва сўкиниш, деразаларга тош отиш, уй ҳайвонларини ортиқча азоб-уқубатларга солиш, ота-она ҳокимияти, маъмурият ва руҳонийларни ҳурмат қилмаслик, аёлларни безовта қилиш, дарвозага смола суртиш, кўчадаги ўткинчиларни калтаклаш, улардан ароқ учун пул талаб қилиш ва уларни калтаклаш йўли билан қўрқитиш, ароқ учун пул талаб қилган ҳолда уйларга бостириб кириш, жанжал қилиш, мулкни йўқ қилиш, ҳатто ўт қўйиш, дарахтларни, гулларни ва сабзавотларни илдизи билан юлиб ташлаш, майда ўғирлик, қурилиш учун тайёрланган ёғоч уйларни бузиб ташлаш каби безорилик ҳаракатлари билан шуғулланишган. Бундан ташқари, улар халқ орасида яланғоч ҳолда юришган, жамоат жойларидаги чироқларни ўчириб қўйишган, ёнғин бўалётганлиги тўғрисида ёлғон ахборот берган ҳолда ўт ўчирувчиларни чақиришган, плакатларни бузиб ташлашган, ёдгорликларни бузиб юборишган, почта қутиларини синдиришган, телеграф устунларини аралашган ва шу каби бир қатор безорилик ҳаракатларини амала оширишган[16][17].

1905—1907-йиллардаги (қора юзлар томонидан ҳам, инқилоб томонидан ҳам) ва 1917-йилдаги воқеаларда ишчилар синфи ва лумпен пролетариатининг безори қатламлари муҳим рол ўйнайди. Тарихчи А. Днепровскийнинг ёзишича, Петербургдаги икки минг кишигача бўлган барча безорилик гуруҳлари аъзолари 1917-йил воқеаларида фаол иштирок этган[17]. Блокнинг „Ўн икки“ шеърида куч ва қурол олган ишчи ёшларнинг безорилик эстетикаси тасвирланган.

1920-йилларда

[edit | edit source]

НЕП (Янги иқтисодий сиёсат) йилларида безориликнинг кескин ўсиши кузатилди. СССР Ички ишлар халқ комиссарлиги маълумотларига кўра, РСФСРда 10 000 кишига нисбатан безорилик деб номланувчи жиноятчилик ҳаракатлари айблови қўйилган. 1925-йилда ушбу кўрсаткич – 3,2, 1926-йилда – 16,7 ва 1927-йилда – 25, 2 ни қайд этган. 1920-йилларда авж олган безориликлар туфайли тунда баъзи кўчаларни ўтиб бўлмас ҳолга келтирди, баъзи шаҳарларда қоронғи тушганда полиция ишчилар яшайдиган маҳаллаларда пайдо бўлишдан қўрқар эди[13].

Қишлоқ безори ва ер ўлчагич. А. Крученихнинг „Қишлоқдаги безорилар“ спектаклининг муқоваси, 1927-йил. Безори ўзига хос безорилик либосида кийинган: қалпоқчаси қийшайган, шими аккордеон каби этикларига тиқилган.

Инқилобдан кейинги даврдаги Ленинград (ҳозирги Санкт-Петербург) безориларининг кийимлари матросларга тақлид қилган ҳолда тикилган эди. Улар пастки қисми йиртилган, қора бахмал матога ханжар ўралган кенг шимлар, денгизчи товусга ўхшаш кўйлак, қишда „финка“ шляпаси, ёзда чап қулоққа сурилган қалпоқ ёки лакланган катта кўк капитан қалпоқчаси кийиб олишган эди.

Безорилар фин пичоқлари, гирялар ва гуручлар билан қуролланган. Булар ичида револвер энг ҳашаматли қурол ҳисобланган. Ўша даврдаги безориларнинг кўплари ювинмаган, нотоза аҳволда бўлишган ва кир кийимларни кийиб юришган[17][18]. Безорилар ўз нутқида беҳаё сўзлар ва ўғриларнинг жаргон сўзларни ишлатишган. Ҳозирда „блатнйми“ деб номланган қўшиқлар 1920-йилларда „безори қўшиқлар“ сифатида танилган.

Безорилик романтикаси девиант хулқ-атворга мойил бўлмаган, нисбатан гуллаб-яшнаган ўсмирларнинг кенг доираларини унинг ташқи хусусиятларига тақлид қилишга мажбур қилди[19].

Безорилар, одатда, жиноий гуруҳларда ҳаракат қилишган. 1920-йилларда „Безорилар давралари“ пайдо бўлди („Айбсизлик жамияти“, „Совет алкоголлари жамияти“, „Совет лоаферс жамияти“, „Безорилар иттифоқи“, „Халқаро аҳмоқлар“, „Марказий қаллоблар қўмитаси“ ва бошқалар). Мактабларда ҳам безорилик тўгараклари („Топлаганлар қўмитаси“, „Безорилар тўдаси“ ва бошқалар) тузилиб, уларнинг баъзиларида бюролар сайланиб, аъзолик бадаллари тўлаб борилган. Пензадаги 25-сонли мактаб маъмурияти безорилар даҳшатидан қўрқиб, мактабни бир муддат ёпишга ҳам мажбур бўлишган.

Петроград ва Ленинградда безорилик ҳаракатлари энг кўп амалга ошириладиган туман Лиговка (хусусан, машҳур ГОП жойлашган жойда ҳудуд, бошқа бир манбаларга кўра эса Пролетариат шаҳар ётоқхонаси) ҳисобланган. Энг машҳур ҳудуд Чубарова (ҳозирги Транспортний) кўчаси бўлиб, у ерда безорилар гуруҳи Чубаровитлар тўдасини бирлаштирган. Чубаровитлардан кейин машҳурлик бўйича „Пряжкин“ гуруҳи (Пряжка дарёси ҳудуди), „Ёрқин лента“дан „Покровская“ (ҳозирги Тургенев майдони майдони) гуруҳлари (маҳалланинг ҳудуди) турган[17].

1925-йилда „Қизил юлдуз“ Ленинград безори гуруҳларининг „ихтисослашуви“ни қуйидагича таърифлади: „Охтенскийлар деразаларни синдиришди, кўча белгиларни бузишди, лампаларни ўчиришди, дарвозалар ва деворларни қоралашди, гаванполликлар ўткинчиларга ҳужум қилишди. Болтиқбўйиликлар ит ва мушукларга қарши безорилик ҳаракатларини амалга оширишга ихтисослашган бўлиб, ҳайвонлар чийиллаши учун деразаларга осишди, ўсмирларни қувишди. Тамбовитликлар паб ва клубларда безорилик ҳаракатларини амалга оширишди“. Москвада Замоскворече маълум бир Васка Рйлонинг тўдаси томонидан террорга учраган[20].

Судда „Чубаров иши“ бўйича айбланувчи

1920-йилларнинг охири ва 1930-йилларнинг бошидаги Новосибирск безориларини новосибирсклик кекса киши шундай тасвирлайди: "Бу ишда иштирок этганлар ёш, соғлом йигитлар эди, уларни „корморантлар“ деб аташарди, улар, албатта, ўзига хос кўринишда кийинишган: оёқларида аккордеон каби йиғилган сайқалланган хром этиклар, шим кийишган, эгнида, „бир томонида капитан“ қалпоқли, оқ ёки рангли кўйлак, тўқмоқли камар тақиб олишган эди".

Улар қоида тариқасида қуролланиб олган эдилар, яъни этикларига пичоқ тиқиб олишган эди. Кечқурун улар темир қамиш, занжирлар, арқон, гирялар олиб юришарди. Жамоавий тарзда бир кўча безорилари бошқа кўча безорилари билан уришар, кейинчалик бу урушлар каттароқ жангларга айланиб кетар эди. Шаҳар чегарасигача яшовчилар „шаҳарликлар“, Свобода кўчаси яқинидаги темир йўл орқасида яшовчилар эса „залинский“ деб аталар эди.

Безориларнинг бу партиялари ўртасида, айниқса, кечки ва тунги муштлашувлар ваҳший, шафқациз, ўлим ёки оғир жароҳатлар билан кечган. Безорилар, одатда, ўзларини „кирпилар“, „кирпи“ деб аташган[21].

"Чубаровский" тергов ишининг қопқоғи

Безориликнинг кенг тарқалган кўринишлари сабабсиз калтаклаш ва ҳатто ўткинчиларни ўлдириш эди. Жинсий зўравонлик, шу жумладан, эркакларга нисбатан, жуда кенг тарқалган. Безориларнинг энг севимли машғулоти „лола“ бўлиб, қўлга олинган қиз юбкасини бошига боғлаб, буталар ичига ташлашар, оёқларини юқорига кўтариб қўйишар эди. Оммавий зўрлашлар ёки „Чубаровшчина“ – 1926 йилги машҳур „Чубаров иши“да, Ленинград „Кооператор“ заводининг уч нафар ёш ишчиси Чубаров кўчасида 20 ёшли ўқитувчи Любов Беловани ушлаб, уни тешикдан судраб олиб кетишган. „Кооператор“ (заводнинг эски номи билан аталган „Сан Галли“) завод боғининг панжарасида бир неча соат давомида ўз қариндошлари билан бирга уларни гуруҳ бўлиб зўрлашган[13].

Безори тўдалар нафақат кўчаларда фаолият юритишган, балки клублар, паблар, кинотеатрлар, театрларга бостириб кириб, муштлашув ҳаракатларини амалга оширишган. „З. исмли 18 ёшли ўсмир йигит олти нафар ўсмир фабрика ишчиси билан ишчилар клубига бостириб кирган, у ерда жанжал кўтаришган, ғиштларни улоқтиришган, кашшофлар ва хизматчиларни калтаклашган“, „спектакл пайтида залга тўда бостириб кириб, муштлашган ва клубга ташриф буюрувчиларни қўрқитишган, ушбу ҳаракатлар тизимли ва уюшқоқлик билан амалга оширилган“[13]. Оғирроқ жиноятлар, ҳатто сиёсий тусда бўлса ҳам, безорилик ниятида содир этилган. Шундай қилиб, Қозонда безорилар самолёт ва ОСОАВИАХИМ учувчисига таёқ ва тошлар отиб, парвозини бузишган, Новосибирскда комсомол намойишини тарқатиб юборишган, Пенза вилоятида эса темир йўлни демонтаж қилишган ва ўтиш йўлларига шпаллар қўйишган, поэздлар ўртасида шу тариқа бир нечта темир йўл ҳалокатларига содир этилган[13].

Безориликка қарши кураш

[edit | edit source]
1920-йиллар Безориликка қарши кураш кучлари

Дастлаб, Совет ҳукумати 1922-йилда Жиноят кодексига ахлоқ тузатиш ишлари ёки бир йилгача қамоқ жазосини назарда тутувчи „Безорилик“ моддасини киритган бўлса-да, умуман олганда безориларга нисбатан онгсиз, аммо синфий элемент сифатида юмшоқ муносабатда бўлинди.

1926-йилдаги „Чубаровский иши“ эса бурилиш нуқтасига айланди, шундан сўнг безорилик ҳаракатлари натижасида юзага чиқиши мумкин бўлган ва кўпчиликни хавотирга солган хавф амалга ошди, бешта „Чубаровский“ ўлимга ҳукм қилинди, қолганлари 10 йилгача қамоқ жазосига ҳукм қилинди ва Соловкига сургун қилинди[20]. Чубаровнинг суд жараёни намунали характерга эга бўлиб, „Ленинградская правда“ ўзининг асосий сиёсий асосларини қуйидагича ифодалади: „Бу жараённинг аҳамияти шундаки, савол очиқ қўйилди: бизнинг ёшларимизни ким бошқаради – Павел Кочергин ва унинг ўртоқларими ёки совет жамоатчилиги, касаба уюшмалари, комсомол?“.

Шундан кейин безорилар қасос олишга ҳаракат қилишди, милиционерларни калтаклаш ва зўрлаш ишлари тез-тез амлга ошириладиган бўлди, „Кооператор“ заводи ва Октябр темир йўли омборлари ёқиб юборилди, тез орада полиция 100 кишидан иборат „Совет безорилари иттифоқи“ни фош қилди. Бироқ бу қаршилик уринишлари ҳам қаттиқ бостирилди[22]. Бу воқеа Жиноят кодексига безорилик учун жазони кучайтирувчи ўзгартиришлар киритиш билан боғлиқ. Безориликка қарши курашиш учун ишчилар отрядлари, кечки ва тунги рейдлар, ҳатто ОГПУ органлари орқали безориларни маъмурий йўл билан ҳайдаб чиқариш ва сургун қилиш ҳаракатлари ҳам қўлланила бошланди[13].

Хабаровск судида ҳукмни ўқиш

1930-йилларда безориликка қарши чоралар ниҳоятда қаттиқлашди. СССР Марказий Ижроия Қўмитаси ва Халқ Комиссарлари Кенгашининг 1935-йил 29-мартдаги „Безориликка қарши курашиш чора-тадбирлари тўғрисида“ги қарори билан жазонинг энг юқори муддати 5 йилгача узайтирилди[23].

Безориликка қарши курашнинг энг юқори чўққиси 1940-йилга тўғри келди, айниқса, СССР Қуролли Кучлари Президиумининг 10-августда чиқарилган „Ишдаги майда ўғирлик ва безорилик учун жиноий жавобгарлик тўғрисида“ги фармонидан кейин безориликлар янада кучайди. Безорилик ҳолатлари дастлаб терговсиз, халқ судларининг махсус ташкил этилган навбатчилик коллегияларида кўриб чиқилди. Жамоат жойида одобсиз сўзларни ишлатгани учун уларга бир йил қамоқ жазоси тайинланди, аммо безорилик учун одатий жазо беш йил қамоқ жазоси, сўнгра СССРнинг асосий шаҳарларида яшашни беш йилга тақиқлаш эди.

Хусусан, „скамейкада ўтирган Н. Бурдиловни ҳеч қандай сабабсиз безовта қилган, уни ҳар томонлама ҳақорат қилган ва юзига селд билан урган“П. Смородинов қаттиқ жазога тортилди. Натижада, 1941-йилга келиб, совет шаҳарларида безорилик барҳам топди, 1950-йилларга келиб эса уюшган жиноятчилик сифатида қайта туғилди[14][17].

Совет қонунчилигида

[edit | edit source]

Инқилобдан олдинги Россияда безориликнинг кенг тарқалиши 1914-йилда Санкт-Петербургда йиғилган Халқаро криминологлар иттифоқининг рус гуруҳи Янги Жиноят кодексига асоссиз жиноятлар учун „безорилик“, „бузғунчилик“ ва „зўравонлик“ тушунчаларини киритишни таклиф қилишига олиб келди. Қонунчиликда биринчи марта „безорилик“ атамаси 1918-йил 4-майдаги Инқилобий трибуналлар тўғрисидаги декретда пайдо бўлган, унга кўра, безорилик ишлари инқилобий трибуналлар юрисдиксиясига, шунингдек, қўпорувчилик каби хавфли жиноятлар, погромлар, аксилинқилоб, жосуслик ва бошқа ҳаракатларга нисбатан пайдо қўлланилган[24]. Бу эса инқилобдан кейинги тартибсизлик шароитида безорилик ганстер жиноятлари билан қўшилиб кетганлиги билан изоҳланди.

1922-йилги Жиноят кодексида безорилик бандитизмдан аллақачон ажратилган ва „айрим фуқароларга ёки умуман жамиятга нисбатан ҳурмацизликни яққол намоён этишни ўз ичига олган бузуқ, мақсадсиз ҳаракатлар“ деб таърифланган эди(5-боб, 176-модда). Ёш Совет қонунчилигида бўшлиқлар мавжуд бўлганлиги сабабли, Жиноят кодексида қайд этилмаган турли хил майда жиноятлар ва ҳуқуқбузарликлар аста-секин амалда безорилик сифатида таснифлана бошланди. Булар, хусусан, қуйидагиларни ўз ичига олиши мумкин:

  • одобсиз сўзлар;
  • кечаси шовқин қилиш;
  • фуқароларни ҳақоратли таъқиб қилиш;
  • мулкни йўқ қилиш;
  • мулкка етказиладиган зарар;
  • жисмоний зўравонлик таҳдиди;
  • ўқотар қурол ёки пичоқ, гуруч поялари ёки бошқа тиғли қуроллардан фойдаланиш ёки ишлатишга уриниш.

Амалда Жиноят кодексида бўлган, аммо ушбу ҳолат учун ўта оғир жазо назарда тутилган жиноятлар кўпинча безорилик сифатида таснифланган.

Манбалар

[edit | edit source]
  1. ↑ ЎзМЕ. Биринчи жилд. Тошкент, 2000-йил
  2. ↑ Даилй Неwс (Лондон), Туэсдай, Април 24, 1894
  3. ↑ „ҳоолиган“. Cомпаcт Охфорд Энглиш Диcтионарй. Охфорд Энглиш Диcтионарй. 2021-йил 24-декабрда асл нусхадан архивланган. Қаралди: 2008-йил 15-октябр.
  4. ↑ Андоза:ОЭтймД
  5. ↑ Тҳе Пеннй Иллустратед Папер анд Иллустратед Тимес (Лондон), Сатурдай, Аугуст 13, 1898
  6. ↑ Фергуссон, Росалинд; Партридге, Эриc; Беале, Паул (2 деcембер 1993). Шортер Сланг Диcтионарй. Роутледге. пп. 113. ИСБН 0-415-08866-6.
  7. ↑ Панин С. Хозяин улиц городских // "Родина". – 2002. – № 2.
  8. ↑ ҳоолиган оу ҳоулиган [’улиган; 'улигɑ̃] ном масcулин éтйм. 1925 ◊ мот англаис, д’оригине инcоннуэ, пеут-êтре де ҳоолей’с ганг, ду ном д’уне фамилле ирландаисе; пар ле руссе „жеуне оппосант ау рéгиме совиéтиқуэ“ эт „воёу“
  9. ↑ „Wҳо wере тҳе оригинал Ҳоолиганс?“. Даилй Неwс. қуэзи.cом (1894-йил 24-апрел). 2010-йил 3-январда асл нусхадан архивланган. Қаралди: 2009-йил 12-март.
  10. ↑ „Wҳо wере тҳе оригинал Ҳоолиганс?“. Рейнолдс Неwспапер. қуэзи.cом (1894-йил 29-апрел). 2010-йил 3-январда асл нусхадан архивланган. Қаралди: 2009-йил 12-март.
  11. ↑ Қуинион. „Ҳоолиган“. Wорлд Wиде Wордс (1998-йил 27-июн). Қаралди: 2010-йил 30-июн.
  12. ↑ Осман, Гусмусгул; Аcет, Меҳмет (2016). "Тҳе Опен Соре оф Фоотбалл: Аггрессиве Виолент Беҳавиоур анд Ҳоолиганисм". Пҳйсиcал Cултуре анд Спорт Студиэс анд Ресеарч 71 (1): 30–37. дои:10.1515/pcssr-2016-0015. ИССН 1899-4849. 
  13. ↑ 13,0 13,1 13,2 13,3 13,4 13,5 „Хозяин улиц городских“. 2013-йил 2-декабрда асл нусхадан архивланган. Қаралди: 2012-йил 10-ноябр.
  14. ↑ 14,0 14,1 Евгений Денисов. Озорники России// „Коммерсантъ Денги“, № 35 (591), 04.09.2006
  15. ↑ „[[Пришвин, Михаил Михайлович|Пришвин М. М.]] Дневники: Ранний дневник (1905—1913). – СПб.: Росток, 2007. – 800 с. – (Дневники М. М. Пришвина). – ИСБН 978-5-94668-043-9.“. 2022-йил 3-мартда асл нусхадан архивланган. Қаралди: 2020-йил 11-феврал.
  16. ↑ Лев Луре. Хулигани старого Петербурга // „Неприкосновенний запас“ 2000, № 3(11)
  17. ↑ 17,0 17,1 17,2 17,3 17,4 „Виктор Степаков. ПЕТЕРБУРГСКАЯ ШПАНА. Журнал «Нева», 1998, № 7, стр. 220—226.“. 2012-йил 1-июнда асл нусхадан архивланган. Қаралди: 2012-йил 12-ноябр.
  18. ↑ „Владимир Шефнер. Бархатный путь. Летопись впечатлений“. 2013-йил 28-сентябрда асл нусхадан архивланган. Қаралди: 2012-йил 10-ноябр.
  19. ↑ "Такая уж тогда била тайная молодёжная мода – походит на хулиганов (…) У многих у нас било тогда какоэ-то двойственноэ восприятиэ действителности. Ми распевали хулиганскиэ песни, смаковали всякиэ блатниэ словечки, но отнюд не считали всю эту полууголовную романтику вечной, незиблемой". Владимир Шефнер. Бархатний пут. Летопис впечатлений
  20. ↑ 20,0 20,1 Сергей Нехамкин. Изнасилованиэ в стиле ретро //Аргументи недели, № 39 (280) от 6 октября 2011.]
  21. ↑ „Хулиганя рожа“ // Вечерний Новосибирск. – 2006. – 14 октября.
  22. ↑ Борба с ленинградскими хулиганами в 1920-э // Уголовний розиск. Петроград – Ленинград – Петербург / Редактор Валерия Пименова. – СПб.: АСТ, Астрел-СПб, 2008.
  23. ↑ „Н. А. Колоколов. Борьба с хулиганством: кризис правового регулирования“. 2011-йил 3-ноябрда асл нусхадан архивланган. Қаралди: 2012-йил 13-ноябр.
  24. ↑ „Декрет о революционных трибуналах“. 2012-йил 7-февралда асл нусхадан архивланган. Қаралди: 2012-йил 10-ноябр.

Ҳаволалар

[edit | edit source]



Retrieved from "https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=Bezorilik&oldid=4661863"