Суруç
Суруч — Шанлиурфа вилоятига қарашли туман. Суруч, Жануби-Шарқий Анадолу минтақасида (О'рта Фурот бо'лими), Шанлиурфадан 46 км жануби-г'арбда жойлашган. Сурия билан чегарани ташкил этувчи темир ё'л устидаги Муршитпинар чегара дарвозасидан 10 км, Газиантеп-Шанлиурфа автомобил ё'лидан 6 км узоқликда.
География
[edit | edit source]Суруч Жануби- Шарқий Анадолу минтақасида (Ўрта Фурот бўлими), Шанлиурфа вилоятининг 46-да жойлашган. км жануби-г'арбий. 10 Сурия билан чегарани ташкил этувчи темир ё'л устидаги Мüрşитпинар чегара дарвозасига. Газиантеп - Шанлиурфа автомагистралидан 6 км узоқликда. км узоқликда.
Этимология
[edit | edit source]Манбаларда Серуг номи билан аталган бу шаҳар Иброҳим пайг'амбар билан жуда яқин алоқада. Иброҳим пайг'амбарнинг отаси Озар, бобоси Наҳорнинг отаси Саруг'дир. Тарихда Саруг' номи билан аталган бу туман ва Иброҳим пайг'амбарнинг аждодлари Серуг бир хил номга эга. Серуч - бу туманнинг ҳақиқий номи. Бу ҳудуд қадимдан йилқичилик билан машҳур. От эгарлари билан шуг'улланадиган ва ишлаб чиқарадиган одамлар "сараc" деб аталади. Суруч бу сўзнинг кўплиги бўлиб, туман номи шу сўздан келгани тахмин қилинади; Эгарчилар маъносида Суруч деб айтилади.
Тарих
[edit | edit source]Матф Сунунҳ, Антҳемузиа ёки Батнеа о'рнини эгаллаган қадимий Осроҳне эрининг шаҳарларидан бири; Ипак шаҳри. Бир пайтлар у ерда илғор деҳқончилик натижасида ипакчилик ривожланган, саноат йўлга қўйилган шаҳар бугунги Суручдир.
Милоддан аввалги Осиёдан ко'чиб келган шумерлар Месопотамияда сивилизация о'рнатдилар. Шумерлар ва аккадлар Саруг' текислигидаги Суруч туманини "Батна" номи билан аташган. Кейинчалик скифлар ва оссурияликлар шумерлар ва аккадларни ё'қ қилиб, Суручни "Тепартип" номи билан Бирежик туманига бог'ладилар. Шумерлар Месопотамияда ҳукмронликларини давом эттирар эканлар, Мисрга оқиб келган Киксослар бу ерда вақтинчалик ўрнашиб олдилар. Рим императори Буюк Константин эрамизнинг 35-йилида Суручни бошқа туманлар қатори Шанлиурфа (Руҳа) вилоятига боғлади. Узоқ вақт о'тгач, Суруч яна Қуддус қироллигига қо'шилди. Римлик Ият Бин Ганем тарихи қадимдан маълум бўлган Суруч шаҳрини тинчлик йўли билан олиб, Аббосийлар билан боғлаган (милодий 639-йил).
Бу жуда қадимий шаҳар яқинида қора тошдан ясалган эни 1 метр ва узунлиги 2 метр бо'лган 2 та шер ҳайкали мавжуд. Бугунги кунда ҳайкаллар жойлашган жой, Суручгача 15 Бу Рисланташ қишлог'и бо'либ, у бир километр узоқликда жойлашган ва ҳали ҳам Сурия чегаралари ичида қолмоқда. Зиёрат қишлог'ида қабр қилинган Шайх Меслеме Бин Наме, 466-ҳижрий йилда Суручни салибчилардан қутқарди.
Суруч милодий 1095-йилда Артук беклигидан Сўқмон қўлига ўтган бўлса-да, 6 йилдан сўнг Урфа графи Болвадин И ҳукмронлиги остига ўтган. Милодий 1090-йилда Урфа салибчилар графлиги (Қуддус подшолиги) билан бог'ланган. Имодеддин Зенги 1127-йилда Суручни салибчилардан қайтариб олди. Суручни ҳам Темур босиб олган. Ҳудуд аҳолиси босқинга қаршилик кўрсатгани учун бу жой мўғуллар томонидан ёқиб юборилган ва вайрон қилинган. Қуддус экспедициясини бошлаган Явуз Султон Салим 1517-йилда Суручни Усмонли ерларига қо'шиб олди. Усмонлилар империяси даврида Ҳалаб вилоятининг Урфа санжагига қарашли шаҳарча бўлган Суруч 1918-йилда инглизлар, 1919-йилда эса франсузлар томонидан босиб олинган. Лекин; Суруч халқи буюк миллий кураш намунасини кўрсатиб, 1923-йил 11-апрелда ўз тарихий шаҳрини душмандан қутқариб қолди.
Суруч 1923-йилда республиканинг ташкил топиши билан туманга айланди ва Шанлиурфа вилоятига туташди.
Қишлоқ хо'жалиги
[edit | edit source]Туман иқтисодиёти деҳқончилик ва чорвачиликка асосланган. Қишлоқ хўжалиги маҳсулотлари етиштириладиган етакчи ўринларни буғдой, арпа, пахта, маккажўхори, ясмиқ ва узум етиштиради. Кичик миқдорда писта, зайтун, кунжут, нўхат, олхўри етиштирилади. Чорвачиликда майда қорамол боқилади. Чорвачилик фақат оила учун амалга оширилади. Пойга отлари етиштириш ҳам олиб борилади.Андоза:Тüркие илçэ нüфус/Şанлıурфа/Суруç
Маҳаллий ҳукумат
[edit | edit source]2016-йил сентабр ойида 2016-йил 1-сентабрда кучга кирган 674-сонли фармонга кўра, ҳоким ўринбосари Тарик Аçıкгöз, берган ваҳий билан ҳибсга олиш ордерига эга бўлган шаҳар ҳокими Орхан Шансалнинг ўрнига тайинланган эди. ПКК - КCК га ёрдам ва ёрдам кўрсатган ва 12-февралда ишдан олинган ҲДПдан Ҳатиcе Чевик 2019-йил 31-мартдаги маҳаллий сайловларда[1] сайланган.
2019-йилнинг ноябр ойида Шанлиурфа губернаторлиги террорчилик тергови доирасида “қуролли террор ташкилотига аъзо бўлиш ва террор ташкилоти тарғиботини олиб бориш” айби билан ҳибсга олинган ҲДП ҳокими Ҳатиcе Чевик ўрнига Суруч тумани ҳокими Кенан Акташни тайинлади[2].
Манбалар
[edit | edit source]- ↑ „Şанлıурфа Суруç Сеçим Сонуçларı - 31 Март 2019 Ерел Сеçимлери“. 27-мартда асл нусхадан архивланган. Қаралди: 29 теммуз 2021.
- ↑ „Суруç Беледиеси'не кайюм атандı - Спутник Тüркие“ (16 касıм 2019). 16 касıм 2019да асл нусхадан архивланган. Қаралди: 29 теммуз 2021.
Яна қаранг
[edit | edit source]- 2015-йил Суруч ҳужуми