[go: nahoru, domu]
Kontent qismiga oʻtish

Toʻpolon suv ombori

Koordinatalari: 38°34′43.000″N 67°48′2.999″E / 38.57861111°N 67.80083306°E / 38.57861111; 67.80083306
Vikipediya, ochiq ensiklopediya

Morfometriya
Sigʻimi0,5 km³
Havza
Quyiladigan irmoqToʻpolondaryo
Oqib ketadigan irmoqToʻpolondaryo
Joylashuvi
38°34′43.000″N 67°48′2.999″E / 38.57861111°N 67.80083306°E / 38.57861111; 67.80083306
MamlakatOʻzbekiston
TumanSariosiyo tumani
Toʻpolon suv ombori (Oʻzbekiston)
Oʻzbekiston 0 joy xaritaga ega emas.

Toʻpolon suv ombori — Surxondaryoning oʻng irmogʻi — Toʻpolondaryo qurilgan yirik gidrotexnika inshooti. Surxondaryo viloyati Uzun qishlogʻidan 1,5 km uzoqlikda joylashgan. Suv ombori qurilishi 1983-yilda boshlangan. Sugʻorish va gidroenergetika maqsadlariga xizmat qiladi. Daryo suvini mavsumiy yigʻadi. Suv ombori oʻzanli tipda. Tarkibida tosh-tuproqli toʻgon, suv chiqarish (300 mUsek) va suv tashtama (120 m3/sek) inshootlari, GES (quvvati 175 MVt) bor. Loyixaga koʻra toʻgʻoni uz. 410 m, bal. 180 m, toʻliq sigʻimi 500 mln. m\ foydali sigʻimi 470 mln. m1.

Toʻpalang(Toʻpolon) suv omborining bir qismi

Surxon-daryo viloyatining Denov, Shoʻrchi, Qumqoʻrgʻon tumanlaridagi ekinzorlarni sugʻorishda foydalaniladi, bir qator kanallarga suv beradi, GES quv-vati viloyatning janubiy hududlarida elektr energiyasi taʼminotini yaxshilaydi.

Toʻpalang suv ombori(Toʻpolon)

Toʻpalang GESining oʻrnatilgan quvvati 175 MVtni tashkil qiladi [1]. Yillik elektr energiyasi ishlab chiqarish 467 million kVt/soatni tashkil etadi[2]. Suv omborining birinchi bosqichi (30 MVt) 2006-yilda ishga tushirilgan[3]. Ikkita gidroelektr blokiga — har birining quvvati 15,5 MVt boʻlgan 2 ta turbina va 18,75 MVt quvvatga ega 2 ta generator oʻrnatilgan[4]. Birinchi bosqichda yillik elektr energiyasi ishlab chiqarish 63 million kVt/soatni tashkil etib, Surxondaryo viloyatida elektr energiyasi isteʼmolini 40-50 foizga qoplagan[5].

Ikkinchi bosqich (145 MVt) 2023-yilda ishga tushirilgan. Har birining quvvati 72,5 MVt boʻlgan ikkita gidroagregat oʻrnatilgan. Barcha toʻrtta gidravlika bloklari Rossiyaning Leningrad metall zavodida (LMZ) va Power Machines OAJning Elektrosila zavodida ishlab chiqarilgan[6][7]. Ikkinchi bosqichning qiymati 84,4 million dollarni tashkil etadi, shundan 38,3 million dollari Rossiya davlat korporatsiyasi hisoblanadigan VEB.RF krediti hisobiga qoplangan[8][9]. Qurilish-montaj ishlari „Toʻpalang HPD“ xolding tarkibiga kiruvchi „Toʻpalang HPD Platinium“ korxonasi tomonidan amalga oshirilgan, uning direktori va taʼsischisi (61,7%) „Oʻzbekgidroenergo“ DAK rahbari Abdugʻani Sanginovning oʻgʻli Islom Abdugʻaniyevich Abdurahmonov hisoblanadi[10].

13-mart kuni Oʻzbekiston Prezidenti Shavkat Mirziyoyev ishtirokida ikkinchi bosqichni foydalanishga topshirishga bagʻishlangan tantanali marosim boʻlib oʻtgan[11]. 2021-yil sentyabr oyida Sariosiyo, Denov, Sho‘rchi, Qumqo‘rg‘on, Jarqo‘rg‘on, Bandixon, Qiziriq, Sherobod, Angor, Muzrobod shaharlarining 1,7 million aholisini ichimlik suvi bilan taʼminlashga moʻljallangan Toʻpalang suv omboridan 361 kilometr uzunlikdagi magistral suv quvurini qurish boshlangan. Surxondaryo viloyatining Termiz tumani va viloyat markazi — Termiz shahrini ham suv bilan taʼminlanish darajasini yaxshilaydi. Ushbu magistral buyurtmachisi — Uy-joy kommunal xizmat koʻrsatish vazirligi tizimidagi suv taʼminoti va kanalizatsiya unitar korxonalari aktivlari negizida 2019-yilda tashkil etilgan „Oʻzsuvtaʼminot“ AJ hisoblanadi. Bosh pudratchi — Toʻpalang HPD Platinium. Loyiha qiymati 138 million AQSh dollarini tashkil etadi. Loyiha davlat byudjeti hisobidan moliyalashtirilgan. 1420 × 10 diapazonidagi tashqi ikki qavatli polietilen izolyatsiyali poʻlat quvurlar Rossiyaning Zagorsk quvur zavodi tomonidan yetkazib beriladi. Loyihani yakunlanishi 2024-yilga rejalashtirilgan[12]

Manbalar

[tahrir | manbasini tahrirlash]
  1. ↑ Каримов И. А.. Наша высшая цель — независимость и процветание Родины, свобода и благополучие народа. Т.: «Ўзбекистон», 2000 — 257-258-bet. ISBN 5-640-02797-5. 
  2. ↑ Каримов, Ислам „Гарантия нашей благополучной жизни — построение демократического правового государства, либеральной экономики и основ гражданского общества. Доклад на заседании Кабинета Министров, посвященном итогам социально-экономического развития страны в 2006 году и важнейшим приоритетам углубления экономических реформ в 2007 году. 12 февраля 2007 года“, . Прогресс страны и повышение уровня жизни нашего народа — конечная цель всех демократических обновлений и экономических реформ. Ташкент: «Узбекистан», 2007 — 14-bet. ISBN 9789943010925. 
  3. ↑ Каримов, Ислам „Гарантия нашей благополучной жизни — построение демократического правового государства, либеральной экономики и основ гражданского общества. Доклад на заседании Кабинета Министров, посвященном итогам социально-экономического развития страны в 2006 году и важнейшим приоритетам углубления экономических реформ в 2007 году. 12 февраля 2007 года“, . Прогресс страны и повышение уровня жизни нашего народа — конечная цель всех демократических обновлений и экономических реформ. Ташкент: «Узбекистан», 2007 — 14-bet. ISBN 9789943010925. 
  4. ↑ „Референции“. «Силовые машины». Qaraldi: 2023-yil 16-mart.
  5. ↑ „Туполангская ГЭС“. АО «Гидропроект». 2021-yil 25-sentyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2023-yil 17-mart.
  6. ↑ „В России изготовили рабочее колесо гидротурбины для Туполангской ГЭС в РУз“. Sputnik (2021-yil 8-fevral). Qaraldi: 2023-yil 17-mart.
  7. ↑ „«Силовые машины» завершили отгрузку оборудования гидротурбины № 1 Туполангской ГЭС“. «Силовые машины» (2022-yil 3-fevral). Qaraldi: 2023-yil 16-mart.
  8. ↑ „О дополнительных мерах по дальнейшему развитию гидроэнергетики“. lex.uz. Qaraldi: 2023-yil 17-mart.
  9. ↑ „ВЭБ.РФ профинансирует модернизацию каскадов ГЭС в Узбекистане“. Sputnik (2020-yil 18-sentyabr). Qaraldi: 2023-yil 17-mart.
  10. ↑ „Yangi gidroenergetik quvvatlar – hududlar ijtimoiy-iqtisodiy rivojlanishining muhim omili“ (uz). «O‘zbekgidroenergo» (2023-yil 13-mart). Qaraldi: 2023-yil 16-mart.
  11. ↑ „«Тўполанг ГЭС» УК“ (uz). «O‘zbekgidroenergo». Qaraldi: 2023-yil 16-mart.
  12. ↑ Алланов К.А., Чориев А.К., Ашуров Ж.С. Значение Тупалангского водохранилища в социально-экономическом развитии Сурхандарьинской области Республики Узбекистан // Экономика и социум. — 2022. — № 3-1 (94). 





"https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=Toʻpolon_suv_ombori&oldid=5269211" dan olindi