Yumurtalık (Adana)
Yumurtalık Yumurtalık tumani | |
|---|---|
 | |
 TurkiyaBayroq | |
| 36°46′4″N 35°47′32″E / 36.76778°N 35.79222°E | |
| Mamlakat | Turkiya |
| Maydon | 553 km2 (214 kv mi) |
| Rasmiy til(lar)i | turk tili |
| Vaqt mintaqasi | UTCShYV |
| Pochta indeks(lar)i | 01680 |
| Avtomobil kodi | 01 |
|
| |
Yumurtalık (“tuxum uyasi” degan maʼnoni anglatadi) — Turkiyaning Adana viloyatidagi mashhur kurort tuman. Ilgari Aegeae, Ayas, Lyeys yoki Laiazzo deb nomlangan[1]. Ushbu tuman Adana shahridan taxminan 40 km (25 mi) janubda joylashgan oʻrta yer dengizi portidir. Yumurtalıkning aholisi qishda 5000 dan oshmasligiga qaramasdan, yozda 30-40 000 kishigacha koʻtariladi, chunki Adana shahri aholisining koʻpchiligi bu yerda dam olish uylariga ega boʻlib asosan yozda koʻchib kelishadi.
Mahallalar
[tahrir | manbasini tahrirlash]Yumurtalıkdagi 24 mahalladan 6 tasi markazda joylashgan. Markaziy mahallalarda 5236 nafar (30,4%) aholi istiqomat qiladi. Uning eng chekka mahallasi Yeşilköy, markazdan 34,4 km uzoqlikda joylashgan. Yumurtalık aholisi 2017-yilda 2,49 foizga kamaygan.
Yumurtalık tumanidagi mahallalarning, mahalladan tuman markazigacha boʻlgan masofasi va aholisi soni:
| No | Mahalla nomi | Masofasi(km) | Aholi soni |
| 1 | Akdeniz Mah. | 0,3 | 1.393 |
| 2 | Akyuva Mah. | 2,6 | 392 |
| 3 | Ayaş Mah. | 0,0 | 724 |
| 4 | Devrişiye Mah. | 2,0 | 810 |
| 5 | Kemalpaşa Mah. | 1,8 | 1.206 |
| 6 | Ören Mah. | 0,6 | 758 |
| Yumurtalık (markazi) | 5.283 | ||
| 7 | Asmalı Mah. | 28,8 | 988 |
| 8 | Ayvalık Mah. | 10,7 | 435 |
| 9 | Demirtaş Mah. | 6,9 | 641 |
| 10 | Deveciuşağı Mah. | 17,2 | 657 |
| 11 | Gölovası Mah. | 19,9 | 786 |
| 12 | Hamzalı Mah. | 15,9 | 338 |
| 13 | Haylazlı Mah. | 13,4 | 363 |
| 14 | Kaldırım Mah. | 29,2 | 1.282 |
| 15 | Kalemli Mah. | 4,1 | 191 |
| 16 | Kesmeburun Mah. | 32,3 | 68 |
| 17 | Kırmızıdam Mah. | 32,9 | 224 |
| 18 | Kuzupınarı Mah. | 24,8 | 1.682 |
| 19 | Narlıören Mah. | 14,1 | 324 |
| 20 | Sugözü Mah. | 16,3 | 782 |
| 21 | Yeniköy Mah. | 6,3 | 352 |
| 22 | Yeşilköy Mah. | 34,4 | 1.581 |
| 23 | Yumurtalık Mah. | 7,1 | 194 |
| 24 | Zeytinbeli Mah. | 12,8 | 1.480 |
| Yumurtalık (qishloq) | 12.368 | ||
| Yumurtalık (okrug) | 17.651 |
Yumurtalık yirik erkin iqtisodiy zonaga ega boʻlib, hozirda faoliyat koʻrsatayotgan yoki qurilayotgan oʻttizga yaqin korxonaning ishlab chiqarish boʻlinmalari joylashgan. Faoliyat sohalari neft-kimyo, sintetik tolalar va poʻlat sanoatidan iborat[2].
Tarixi
[tahrir | manbasini tahrirlash]Ushbu Port tuman uzoq tarixga ega, tarixi kamida miloddan avvalgi 2000-yilgacha borib taqaladi. Zeytinbeli Höyuk tepaligidan miloddan avvalgi 17-asrga oid Xet sopol buyumlari topilgan.
Rim imperiyasi davrida tuman Rimning Kilikiya viloyati tarkibiga kirgan. Avliyolar Kosmas va Damian xristian agiografiyasi bilan shugʻullangan. Ushbu egizak aka-uka aslida shifokorlar boʻlib, Egeyada oʻz kasblari bilan shugʻullanganlar. Ular xizmatlari uchun hech qanday toʻlovni qabul qilmaganlar va oxir-oqibat Diokletian hukmronligi davrida vafot etishgan[3].
Oʻrta asrlarda, ayniqsa 13-asrda, Egeya Kilikiya Armaniston Qirolligining muhim port shahriga aylandi. Venetsiyaliklar Aegeae Aiazzo yoki Laiazzo deb atashgan va u mahalliy aholi orasida Ayas (armancha: Այաս) nomi bilan mashhur boʻlgan[4]. Akrening qulashi[5] va Tarsus bandargohining loy bilan qoplanishi, Ayasning sharqqa tomon kengayishiga va tumanning gʻarb va Sharq oʻrtasidagi asosiy savdo markaziga aylanishiga olib keldi[6]. Arman qirollari oʻsha davrda Italiyaning bir qancha shahar-davlatlariga turli savdo imtiyozlari bergan koʻplab shartnomalar boʻyicha muzokaralar olib borgan[7].
1266—1322-yillar oraligʻida mamluklar va turkmanlarning bu hududga bostirib borishlari savdogarchilik faoliyatida ma'lum davr uzilishlarga olib keldi. Marko Polo 1271-yilda Xitoyga sayohatini boshlash uchun bu yerga keladi va u bu shaharni "savdo uchun eng yaxshi shahar" deb ta'riflab, "bu shaharga barcha ziravorlar, ipak, oltin va jun olib kirilganini" qoʻshimcha qiladi[8].
Yumurtalık bugun
[tahrir | manbasini tahrirlash]
Tumanning dengiz suvi toza va qirgʻoqda ham osoyishtalik mavjud, shuning uchun Yumurtalık, Adana va Chukurova viloyatining boshqa shaharlari aholisi uchun dam olish kunlari bu yer dam olish maskanidir, ular odatda qoʻshma binolarda qurilgan dengiz boʻyidagi dam olish kvartiralarida qolish uchun bu yerga keladi. Kunduzi suzish va plyaj boʻylab sayr qilish uchun yoki kechqurun qishloqqa sayr qilish uchun vaqti-vaqti bilan tashrif buyuruvchilar uchun kichik mehmonxonalar va mehmon uylari ham mavjud. Jamoat plyajlari munitsipalitet tomonidan unchalik yaxshi saqlanmagan va ular ba'zan axlat bilan qoplangan holatda boʻladi. Ammo dam olish qishloqlarida shaxsiy plyajlar mavjud boʻlib, ular toza saqlanadi va begonalar tomonidan kichik kundalik kirish toʻlovi evaziga foydalanishlari mumkin.
Manbalar:
[tahrir | manbasini tahrirlash]- ↑ Täuber, Hans (Vienna).
- ↑ „En büyük tersane (The largest shipyard)“ (tr). Lojiport. 2012-yil 7-fevralda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 25-noyabr.
- ↑ „CATHOLIC ENCYCLOPEDIA: Sts. Cosmas and Damian“. www.newadvent.org.
- ↑ Eser, Erdal. "FROM THE ROMAN SETTLEMENT OF AIGAI TO AYAS". Hrcak.srce.hr. https://www.academia.edu/980851.
- ↑ Hild and Hellenkemper, Friedrich and Hansgerd. Tabula Imperii Byzantini, Bd. 5 Kilikien und Isaurien, Vienna: Verlag der Osterreichischen Akademie der Wissenschaften, 1990 — 141-bet.
- ↑ Hild, Friedrich. Das byzantinische Strassensystem in Kappadokien. Vienna: Verlag der Osterreichischen Akademie der Wissenschaften, 1977 — 32, 51–59, 125–129, 96–100, 125-bet.
- ↑ Edwards, Robert W.. The Fortifications of Armenian Cilicia: Dumbarton Oaks Studies XXIII. Washington, D.C.: Dumbarton Oaks, Trustees for Harvard University, 1987 — 77–83, esp. note 4, 281, pls.25a-29b, 290a, 291a-bet. ISBN 0-88402-163-7.
- ↑ „Ayaş Antique Theatre in Turkey's south raises curtains after 2,000 years“. Hürriyet Daily News.