Артио
Артио (артио, Галло-Рим версияси, шунингдек, Деа Артио) — айиқларнинг келтлар маъбудаси. Унинг ҳурмати ҳақида далиллар, айниқса, Берн (Швейсария) минтақасида жуда кўп. Бу маъбуданинг номи келт сўзидан келиб чиққан артос — „айиқ“[1].
Этимология
editМаъбуда Артио номи Галл сўзидан келиб чиқан бўлиб артос— „айиқ“[2], протокелт илдизидан * арто -, ўз навбатида, прото-ҳинд-европалик *ҳ₂ŕ̥тḱос билан бир хил маънога эга. Худди шу келтлар илдизи афсонавий қирол Артур номида ҳам мавжуд бўлиши мумкин&#х5Б; манба 1010 кун кўрсатилмаган &#х5Д;.
Тасвирлар ва бағишлов ёзувлари
editМаридан бронза ҳайкали (Бернга яқин) ўриндиқда ўтирган аёлни тасвирлайди, унинг олдида катта айиқ тўрта оёқда туради, айиқнинг орқасида кичик дарахт ўсади. Аёл тиззасида қандайдир меваларни ушлаб туради — эҳтимол-айиқ овқатлантиради[3]. Барча ҳайкаллар тўртбурчак бронза асосда жойлашган бўлиб, унда (CИЛ 13, 05160 дан олинган): „Деаэ Артиони / Лиcиниа Сабинилла“ (таржимаси: „Лиcиниа Сабиниллаъдан Артио [ёки Артионис] маъбудасига“) ёзуви бор. Агар маъбуданинг исми галлча (гарчи ёзувнинг синтаксиси лотин бўлса — да) бўлса, унда номинатив ҳолатни Артиони қўшимчасидан икки йўл билан тикланиши мумкин: ёки илдиз билан-И га *Артионис ёки илдиз билан-Н га *Артио. Иккинчи вариант-Н *Артиу Гаул номинатив замон билан боғлиқ бўлиши мумкин.
Ушбу маъбуда ҳақида бошқа бағишлов ёзувлари топилган: Германиянинг Даун[4], Валейбарх[5], Ҳеддернҳайме (Франкфурт-Майн тумани)[6] ва Штокштадте шаҳарлари ҳудудида (бу номдаги иккита шаҳар бор, иккаласи ҳам Германияда)[7].
Яна қаранг
editМанбалар
edit- ↑ Адриан Роом. Плаcенамес оф тҳе Wорлд: Оригинс анд Меанингс оф тҳе Намес фор 6,600 Cоунтриэс, Cитиэс, Территориэс, Натурал Феатурес, анд Ҳисториc Ситес, МcФарланд, 2006, п. 57.
- ↑ Деламарре, 2003, пп. 55—56
- ↑ Дейц, п. 48; Греэн, пп. 217—218
- ↑ CИЛ 13, 4203
- ↑ CИЛ 13, 4113
- ↑ CИЛ 13, 7375 [4, стр. 125]
- ↑ CИЛ 13, 11789
Адабиётлар
edit| Артио ҳақида Википедиянинг қардош лойиҳаларида кўпроқ билиб олинг | |
| Маъно ва таржималари Викилуғатда | |
| Медиа файллар Викиомборда | |
| Таълим ресурслари Викиверситетда | |
| Хабарлар Викиянгиликларда | |
| Иқтибос, мақол ва маталлар Викииқтибосда | |
| Асарлар матнлари Викиманбада | |
| Китоб ва дарсликлар Викикитобда | |
- Cорпус Инсcриптионум Латинарум (CИЛ); ХИИИ жилд: Инсcриптионес триум Галлиарум эт Германиарум
- Деламар Х. (2003). Диcтионнаире де ла Лангуэ Гаулоисе (2-нашр.) Париж: Эдитионс Эрранcе. ИСБН 2-87772-237-6
- Дейц С. (1992) Дес Диэух де ла Гауле тасвирлари. Париж: Эдитионс Эрранcе. ИСБН 2-87772-067-5.
- Яшил М. (1992) Келтлар ҳаётида ҳайвонлар ва афсона. Лондон: Роутледге. ИСБН 0-415-18588-2
- Wигҳтман Э.М. (1970) Роман Триэр ва Тревери Лондон: Харт-Девис. ИСБН 0-246-63980-6