paradis
Apparence
Etimolodjeye
[candjî]calcaedje do francès « paradis » (minme sinse) Modele:Bdjae (corti) lu-minme åyant dné e vî grek« παράδεισος » (paradeisos), lu minme åyant dné « paradīsus » e latén
Prononçaedje
[candjî]- AFE :
- diferins prononçaedjes : /pa.ʀa.di/ /pa.ʀa.dɪ/
- prononçaedje zero-cnoxheu : /pa.ʀa.di/
- Ricepeures : pa·ra·dis
Sustantif
[candjî]singulî | pluriyal |
---|---|
paradis |
paradis omrin
- (mot d’ rilidjon) plaece wice ki les bounès åmes s' enairèt po viker djourmåy avou les andjes et l' Bon Diu.
- houkî tos lès sints dè paradis à s' sécoûrs — Motî Haust.
- I n’ faut qu’one sitwèle au stwèli
Po drouvu l’uch do Paradis
— André Henin. - Cwand l' Bon Diu djowe al bolwere Dins l' gurnî do paradis, les boles rôlnut sol plantchî, Ey on etind l' tonoere. — Robert Arcq (fråze rifondowe).
- I lzî aveut dné « l’ paradis so tere » et i l’ avént si télmint pourceaté k’ Il aveut stou oblidjî d’elzès piter a l’ ouxh — Jean-Pierre Dumont (fråze rifondowe).
- I fwait segne d' aler diterer li coir d' ene bele djône mårtîre ki dj' n' åye pus k' a l' enairer po radjôni l' paradis. — JMou, Deus tchansons walonnes sol hertchaedje des erlikes da sinte Alénie a Lîdje (1843).
- Dj' a les pinses ki vos n' volez nén candjî on mouze di låmes disconte li låme do paradis …— Paul-Henri Thomsin, ratournant Li diâle è cwér, ine avinteûre di Bakelandt l’èspiyon di Napolèyon à Lîdje, 2009, p. 42 (fråze rifondowe).
- (pa stindaedje do sinse) plaece k' i fwait bon d' î esse come on ptit paradis.
- esse come e paradis — Motî Haust (fråze rifondowe).
- Li Grand Mwaisse louca tot d’ èn air contin et derit :
« Coronans nost ovraedje pa on ptit paradis
Å monde i fåt ene rinne, a l’ åme ene kipagnêye.
Dji m’ lyi va fordiner totes les gråces a pougnêyes »— Martin Lejeune, Bultén del Societé d' Lidje, "L’crèyåcion d’Eve", tome 43, p. 140 (fråze rifondowe).
- cwårés e fôme di croes ki ls efants dessinèt avou ene croye et roter dzeu.
- Ene fråze d’ egzimpe est co a radjouter.
- (Istwere) (mot d’ rilidjon) parfond cåde stitchî el cåvå ou e gårdurôbe avou des persounaedjes di cére di sints et sintes del bibe k' on-z î fijhéve les priyires do matén et del vesprêye
- Ene fråze d’ egzimpe est co a radjouter.
-
paradis et infier des crustin
-
paradis di Mawoumet
-
djeu d' efant
Ratourneures
[candjî]- èn avant-gosse di paradis
- djouwer å paradis
- t' irès å paradis des åwes : t' es roed sot.
- i nele poirtrè nén e paradis : i va mel payî
- il irè å paradis des tchvås : i n' irè nén å paradis des crustins
- Diè et tot s’ paradis : li Bon Diu et tos ses sints.
- Si feme, ouy, ki ricnoxhe ses fåtes,
Pîle po k’ Diè et tot s’ paradis,
Ramoenne ci-la k’ ele traite d’ ingråte. — Joseph Vrindts, ”Vîx Lîge” (1901), p.40, “Qui fait mâ trouve mâ” (fråze rifondowe).
- Si feme, ouy, ki ricnoxhe ses fåtes,
Mots d’ aplacaedje
[candjî]- clé d' paradis
- pomî d' paradis
- paradis finançrece
- oujhea d' paradis
- Paradis des tchvås : plaece k' on-z î eteréve les curêyes di tchvås djudla Mouze, ouy li Quai Sainte Barbe
- al tchapele do paradis : vî no d' plaece a Lidje ki s' loméve divant rouwale des houres
Sinonimeye
[candjî]- (rlidjon) : cir, rwèyåme di Diu, li bår a pupes do Bon Diu, la dzeu, tchamps floris (belès-letes)
- (djeu) : caracole, djeu d' cwåré, taxhea
Contråve
[candjî]Ortografeyes
[candjî]Après 1900, foû rfondou (Feller, Feller ricandjî, nén Feller) :
E rfondou walon :
- paradis : R13
Ratournaedjes
[candjî]paradis