Woody Allen
Woody Allen, de nome real Allan Stewart Konigsberg (1 d'avientu de 1935) ye un direutor, guionista y actor estaunidense.
Nació nel barriu de Brooklyn, en Nueva York. Ye un de los direutores y guinistes cimeros de la cinematografía d'anguañu. Provien d'una familia acomodada xudía. De guah.e deprendió a tocar el vigulín, colo qu'entamó la so faceta musical, conocida pol so trabayu na banda sonora de les sos películes. Gran aficionáu al Jazz, ye intérprete de clarinete y fexo delles xires cola so banda The New Orleans Jazz Band.
Allen entamó la su carrera como guionista pa otros humoristes a los 16 años. Compatibilizó esos trabayos colos sos estudios na Universidá de Nueva York y nel City College, onde entamó cursos de cinematografía y comunicación que nun finara. A los 19 años, casóse cola estudiante de filosofía Harlene Rosen, de la que se divorció en 1957, xustu nel añu en qu'algamó'l so primer premiu Emmy polos sos trabayos pa televisión, especialmente nel programa "The Ed Sullivan Show" y "The tonight show".
Hacia 1960 entamó una carrera en solitariu na qu'afitó la so imaxe "neurótica y pesimista". Les sos apaiciones na televisión y en dellos clubs fixéronlu abondu conocíu . El so primer trabayu en cine foi'l guión de "What's new Pussycat?" en 1965, a lo que-y siguió el so esperimentu de "metraxe atopáu" con "What's up, Tiger Lily?", na que-y punxu diálogos a una película filmada en Xapón.
En 1967 apaeció tamién na parodia inspirada nel personaxe James Bond, "Casino Royale". Dos años depués dirixe'l so primer trabayu como direutor, guionista y actor: "Take the money and run", a la que-y siguieron delles comedies qu'acabaron por convertir el so personaxe nun iconu de la comedia. A mediaos de la década de 1970, les sos películes entamen a amosar inquietudes como la filosofía, l'amor, la muerte... Esta etapa tien como obres cimeres "Annie Hall" (1977), el drama "Interiores", el so trabayu como actor na traxicomedia sobre les llistes negres nel Hollywood de los 50 "The front", o la ganadora de tyres Oscars "Hannah and Her Sisters", ente otres.
Na década de los 80 les sos películes algamaron mayor ésitu y nótase la influencia del cine européu (Ingmar Bergman, Fritz Lang o Federico Fellini, ente otres referencies), lo que lu convirtió nun direutor enforma más apreciáu n'Europa que nel su propio país. Hacia 1990 entama una nueva etapa con comedies mas intrescedentes. "Everyone Says I Love You" o "Mighty Aphrodite" son un exemplu.
Esta etapa coincide con un momentu perdifícil na esfera privada. La so muyer, la actriz Mia Farrow, déxalu dempués d'asoleyase la rellación qu'Allen mantuviera, y mantién, cola fía adoptada de Farrow, Soon-Yi Previn, de 16 años. Esto fexo qu'Allen pasara por una acusación de pederastia que dempués fuera archiváu (Allen enxamás viviera con Previn una rellación padre-fía). Esti episodiu tuvo'l so reflexu nel film "Husbands and Wives", onde Allen y Farrow representaben a una pareya de bien d'años que se desanicia pola atracción que'l siente per una estudiante ventiañera. A la fin, Allen y Previn casáronse nel 1997 y adoptaron dos fíes (Bechet Allen y Manzie Tio Allen en referencia a los músicos de Jazz Sidney Bechet y Manzie Johnson).
Pesie a los problemes privaos, Allen siguió rodando casique una película añal. Nel 2000, algama un ésitu valoratible cola su primer película con Dreamworks, "Small time crooks" ("Granujas de medio pelo", n'España). Pa entós, les películes de Allen ya recauden abondo más n'Europa que nel so país. Nel nuéu mileniu, Woody Allen yá ye un cineasta enforma consagráu col que nun dubien en rebaxar el so caché dellos de los más reputaos actores y actrices de Hollywood.
La so vieyera coincide tamién con cambios nes sos apaiciones en públicu. Asina, dempués de los atentaos del 11 de setiembre en Nueva York, en 2002 presentose por primer vegada na gala d'entrega de los premios Oscar de Hollywood nun homenaxe a la so ciudá. Esi mesmo añu, asistió n'Uviéu a la entrega del premiu Príncipe d'Asturies de les artes, onde regresara nel 2005 pa participar nos actos del 25 aniversariu de la fundación qu'entrega los galardones. Nesa visita, Allen confesose ablucáu pola estatua que dende 2002 simula al direutor paseando pel centru d'Uviéu.
Nel 2005, Allen presentó'l so primer trabayu rodáu n'Europa, "Match Point", estranáu nel festival de Cannes y producíu en Londres.
Filmografía como actor
- 1965 : What's New, Pussycat?, (n'España ¿Qué tal Pussycat?) de Clive Donner
- 1967 : Casino Royale de John Huston, Ken Hughes, Robert Parrish, Joe McGrath, Val Guest
- 1972 : Play it Again, Sam, (n'España Sueños de un seductor) d'Herbert Ross
- 1976 : The Front (n'España La tapadera), de Martin Ritt
- 1990 : Scenes From a Mall (n'España Escenas en una galería) de Paul Mazursky
Filmografía como direutor
- 1966 : What's Up, Tiger Lily?
- 1969 : Take the Money and Run, (n'España Toma el dinero y corre).
- 1971 : Bananas
- 1972 : Everything You Always Wanted to Know About Sex (But Were Afraid to Ask), (n'España Todo lo que siempre quiso saber sobre el sexo y no se atrevió a preguntar).
- 1973 : Sleeper, (n'España El dormilón).
- 1975 : Love and Death, (n'España La última noche de Boris Grushenko).
- 1977 : Annie Hall
- 1978 : Interiors, (n'España Interiores).
- 1979 : Manhattan
- 1980 : Stardust Memories, (n'España Recuerdos).
- 1982 : A Midsummer Night's Sex Comedy, (n'España La comedia sexual de una noche de verano).
- 1983 : Zelig
- 1984 : Broadway Danny Rose.
- 1985 : The Purple Rose of Cairo, (n'España La Rosa Púrpura del Cairo)
- 1986 : Hannah and Her Sisters. (n'España Hanna y sus hermanas)
- 1987 : Radio Days, (n'España Días de Radio).
- 1987 : September, (n'España Septiembre).
- 1988 : Another Woman, (n'España Otra mujer).
- 1989 : New York Stories, (n'España Historias de Nueva York).
- 1989 : Crimes and Misdemeanors, (n'España Delitos y faltas).
- 1990 : Alice
- 1992 : Shadows and Fog, (n'España Sombras y niebla).
- 1992 : Husbands and Wives, (n'España Maridos y mujeres).
- 1993 : Manhattan Murder Mystery, (n'España Misterioso asesinato en Manhattan).
- 1994 : Bullets Over Broadway, (n'España Balas sobre Broadway).
- 1995 : Mighty Aphrodite, (n'España Poderosa Afrodita).
- 1996 : Everyone Says I Love You, (n'España Todos dicen 'I love you').
- 1997 : Deconstructing Harry, (n'España Desmontando a Harry).
- 1998 : Celebrity
- 1999 : Sweet and Lowdown, (n'España Acordes y desacuerdos).
- 2000 : Small Time Crooks, (n'España Granujas de medio pelo).
- 2001 : The Curse of the Jade Scorpion, (n'España La maldición del escorpión de Jade).
- 2002 : Hollywood Ending, (n'España Un final made in Hollywood).
- 2003 : Anything Else, (n'España Todo lo demás).
- 2004 : Melinda & Melinda
- 2005 : Match Point
Bibliografía
- Getting Even (1971) (n'España "Cómo acabar de una vez por todas con la cultura", ISBN 84-7223-556-4).
- Without Feathers (1975)
- Side Effects (1980)
- Woody Allen on Woody Allen (1995)