Triticum dicoccoides

Triticum dicoccoides;
Clasificación científica
Reinu:	Plantae
División:	Magnoliophyta
Clas:	Liliopsida
Orde:	Poales
Familia:	Poaceae
Subfamilia:	Pooideae
Tribu:	Triticeae
Xéneru:	Triticum
Especie:	T. dicoccoides; (Körn. ex Asch. & Graebn.) Schweinf. 1908
Sinonimia
	Triticum dicoccon Schrank; Triticum dicoccum; Triticum turgidum subsp. dicoccon; Triticum turgidum subsp. dicoccoides (Körn. ex Asch. & Graebn.) Thell.;
Consultes
Royal Botanic Gardens, Kew	Royal Botanic Gardens, Kew
World Flora Online	World Flora online
	[editar datos en Wikidata]

El Triticum dicoccoides o escanda, ye una mena común del cereal triticum (trigu). Pertenez a los tetraploides darréu de la so conformación por 14 cromosomes. La escanda ye un cereal d'iviernu propiu de climes fríos y terrenos probes ente los 400 y 600 m d'altor sobro'l mar. La grana d'escanda xorrez nes espigues arrodiada d'una cubierta o poxa que protexe'l granu o semiente. Esti granu con poxa, denómase erga. La sema de la escanda faise nos meses de payares, avientu y dalgunes vegaes, tamién en xineru. La sema faise a voleo, y non col granu, sinón cola erga. Recuéyese n'agostu.

Historia

N'antigüedá foi la especie de trigu más importante pa la humanidá, pero anguaño ta cásique escosao, darréu que namás se caltienen en dalgunes rexones de la India y Asturies (Proaza y Grao).

El so cultivu documéntase per primer vegada n'escavaciones arqueolóxiques de tres castros en niveles prerromanos, na so variedá Triticum dicoccum, concretamente na Campa Torres (Xixón), el Picu Castiellu de Moriyón/Miravalles (Villaviciosa) y el Castiellu de Camoca (Villaviciosa) sieglos VIII -VI e.C.. Nel sieglu X apaez na documentación del cenobiu de San Vicente d'Uviéu como iscanla, iscanlula, scandula, scanla. Dende la Edá Media hasta bien entrao nel sieglu XIX, la escanda y el trigu foren usaos pa pagar los foros o rentes de les tierres n'especie. Nel pueblu d'Ambás (conceyu de Grau) hasta 1920, entá pagaben el foro en copines de granu d'escanda.

Gastronomía

Entá podemos alcontrar n'Asturies:

Pan d'escanda o Fisga
xilibrines que son tortes feches con fariña de maíz y escanda, y cocíes en fornu

El pantodunu ye'l pan que se fai ensin cribar la fariña d'escanda

Variedaes

Fisga (Triticum spelta),
Scanla Menor (Triticum durum), y que ye una mena d'escanda más grande, cola espiga con cuatro carreres d'ergues, e más duru.
Pavía/Povia (Triticum diccocum)

Ver tamién

Cereales

Referencies

Enllaces esternos