Amitriptilin
| Amitriptilin | |
|---|---|
 | |
 | |
| Ümumi | |
| Sistematik adı | 3-(10,11-dihydro-5H-dibenzo[a,d]cyclohepten-5-ylidene)-N,N-dimethyl-1-propanamine |
| Ənənəvi adı | Amitriptilin |
| Kimyəvi formulu | C20H23N |
| Empirik formulu | C20H23N |
| Nisbi mol. kütl. | 277.403 g/mol а. k. v. |
| Molyar kütlə | 0 kq[1] |
| Fiziki xassələri | |
| Aqreqat halı (n.ş.) | Qatı |
| Termik xüsusiyyətlər | |
| Ərimə nöqtəsi | 195-196 °C °S |
| Kimyəvi xassələri | |
| Suda həllolma | Suda həll olur q/100 ml |
| Təsnifatı | |
| CAS-da qeyd. nöm. | 50-48-6 |
| PubChem | 2160 |
| EINECS-də qeyd. nöm. | 200-081-5 |
| SMILES | CN(C)CCC=C1C2=CC=CC=C2CCC3=CC=CC=C13 |
| ChEBI | 2666 |
| ChemSpider | 2075 |
| Toksikologiya | |
| LD50 | 462 mg/kg (siçan, ağız yolu ilə) mq/kq |
Giriş
[redaktə | mənbəni redaktə et]Amitriptilin, triciklik antidepressantlar sinifinə aid olan bir dərmandır. Əsasən depressiya, anksiyete bozuklukları, nevralgiya və bəzi ağrı növlərinin müalicəsində istifadə olunur. Amitriptilin sinir hüceyrələrinin kimyəvi balansını dəyişdirərək təsir göstərir və bu yolla əhval-ruhiyyəni yüksəldir. [2]
Tarixçə
[redaktə | mənbəni redaktə et]Kəşfi və İnkişafı
[redaktə | mənbəni redaktə et]Amitriptilin 1960-cı illərin əvvəllərində İsveçrə farmakoloji şirkəti Geigy (indiki Novartis) tərəfindən kəşf edilmişdir. O, ilk dəfə 1961-ci ildə ABŞ-da tibbi istifadəyə təqdim edilmişdir. Amitriptilin, təsirli və etibarlı bir antidepressant olaraq geniş yayılmış və müasir psixiatriya təcrübəsində mühüm rol oynamağa davam etmişdir. [3]
Kimyəvi Tərkibi və Xüsusiyyətləri
[redaktə | mənbəni redaktə et]Amitriptilin kimyəvi formulu C20H23N olan birləşmədir. Onun molekulyar kütləsi 277.403 q/mol-dur. Bu dərman qatı halında sabitdir və suda həll olur. Amitriptilin monoklinik kristallik quruluşa malikdir və əsasən ağız yolu ilə qəbul edilir. [4]
Farmakoloji Xüsusiyyətləri
[redaktə | mənbəni redaktə et]Təsir Mexanizmi
[redaktə | mənbəni redaktə et]Amitriptilin serotonin və norepinefrin geri alımını inhibə edərək təsir göstərir. Bu, sinir hüceyrələri arasında bu neyrotransmitterlərin konsentrasiyasını artırır və əhval-ruhiyyəni yaxşılaşdırır. Amitriptilin həmçinin histamin və asetilkolin reseptorlarını da bloklayır, bu da onun yan təsirlərinə səbəb olur. [5]
Farmakokinetika
[redaktə | mənbəni redaktə et]Amitriptilin ağız yolu ilə qəbul edildikdən sonra mədə-bağırsaq traktından sürətlə sorulur. Onun plazma yarım ömrü təxminən 10-28 saatdır və qaraciyərdə metabolizə olunur. Amitriptilin əsasən böyrəklər vasitəsilə ifraz olunur. [6]
Tətbiqlər
[redaktə | mənbəni redaktə et]Depressiya və Anksiyete
[redaktə | mənbəni redaktə et]Amitriptilin əsasən böyük depressiya bozukluğu və anksiyete bozukluqlarının müalicəsində istifadə olunur. Onun təsirli olması və yan təsirlərinin idarə oluna bilməsi səbəbindən geniş istifadə edilir. [7]
Nevralgiya və Ağrı
[redaktə | mənbəni redaktə et]Amitriptilin müxtəlif növ nevralgiya, xüsusilə də diabetik nevropatiya və postherpetik nevralgiyanın müalicəsində istifadə olunur. Onun analjezik təsirləri bu hallarda ağrının idarə olunmasında kömək edir. [8]
Yuxusuzluq
[redaktə | mənbəni redaktə et]Amitriptilin, aşağı dozada, yuxusuzluq və yuxu pozğunluqlarının müalicəsində də istifadə olunur. Onun sedativ təsiri yuxunun keyfiyyətini yaxşılaşdırmağa kömək edir. [9]
Yan Təsirləri və Təhlükəsizlik
[redaktə | mənbəni redaktə et]Amitriptilinin yan təsirləri arasında ağız quruluğu, bulanıq görmə, qəbizlik, ürək bulanması və baş gicəllənməsi daxildir. Yüksək dozada qəbul edildikdə ciddi kardiotoksik təsirlərə və mərkəzi sinir sistemi depresiyasına səbəb ola bilər. Amitriptilin zəhərli təsirlərindən qorunmaq üçün dozalar müvafiq həkim nəzarətində olmalıdır. [10]
İstinadlar
[redaktə | mənbəni redaktə et]- ↑ amitriptyline (ing.).
- ↑ Mayo Clinic. Amitriptyline (Oral Route) Description and Brand Names. Retrieved from: [1]
- ↑ U.S. Food and Drug Administration. Approval History of Amitriptyline. 1961.
- ↑ ChemicalBook. Amitriptyline. Retrieved from: [2] Arxivləşdirilib 2024-08-04 at the Wayback Machine
- ↑ Stahl, Stephen M. Essential Psychopharmacology: Neuroscientific Basis and Practical Applications. Cambridge University Press, 2008. ISBN 978-0-521-85701-8.
- ↑ Goodman & Gilman's The Pharmacological Basis of Therapeutics. McGraw-Hill, 2006. ISBN 978-0-07-142280-2.
- ↑ National Institute for Health and Care Excellence (NICE). Depression in adults: treatment and management. 2009.
- ↑ Jensen, Troels S., et al. Neuropathic pain: clinical and pathophysiological aspects. Neurology, 2006.
- ↑ Wiegand, Mark H. Antidepressants for the treatment of insomnia. Sleep Medicine Reviews, 2015.
- ↑ U.S. Food and Drug Administration. Amitriptyline - Label Information. Retrieved from: [3] Arxivləşdirilib 2013-09-15 at the Wayback Machine
Lüğətlər və ensiklopediyalar | |
|---|---|
| Normativ yoxlama |
