Lozanna abidəsi
| Lozanna abidəsi, meydanı və muzeyi | |
|---|---|
| türk. Lozan Anıtı | |
 250px | |
 | |
| 41°39′30″ şm. e. 26°31′19″ ş. u.HGYO | |
| Ölkə |
 Türkiyə |
| Şəhər | Ədirnə |
| Yerləşir | Qarağac |
| Aidiyyatı | Lozanna müqaviləsi |
| Tikilmə tarixi | 19 iyul 1998 |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Lozanna abidəsi[1] və ya tam adıyla Lozanna abidəsi, meydanı və muzeyi (türk. Lozan Anıtı)[2] — 24 iyul 1923-cü ildə imzalanan Lozanna müqaviləsinin xatirəsinə Ədirnənin Qaraağaç məhəlləsində tikilmiş abidə və muzey.
1998-ci ildə açılan abidə və muzey tarixi Qaraağaç dəmiryol vağzalı binasının yanında yerləşir.
Tarixi
[redaktə | mənbəni redaktə et]Birinci Dünya müharibəsinin sonunda Osmanlı imperiyası ilə Antanta dövlətləri arasında 1920-ci il avqustun 10-da Sevr müqaviləsi imzalandı. Lakin, Türkiyə Böyük Millət Məclisi tabeliyindəki Ankara Hökuməti bu müqaviləni tanımadı və İstiqlaliyyət müharibəsinə başladı. Müharibədən sonra Anadolunun böyük hissəsi Ankara Hökumətinin nəzarətinə keçdi və 24 iyul 1923-cü ildə İsveçrənin Lozanna şəhərində Sevr müqaviləsini ləğv edən yeni sülh müqaviləsi imzalandı. Bu sülh müqaviləsi ilə Ankara Hökuməti ilə Antanta dövlətləri arasında müharibə sona çatdı və Türkiyə Cümhuriyyətinin indiki sərhədləri tanındı.[3][4] Müqaviləyə əsasən, Yunanıstanla Türkiyə arasında sərhəd müəyyən edildi və Maritsa çayının cənub sahilindəki Qaraağaç qəsəbəsi Yunanıstandan Türkiyəyə keçdi.
Layihəsi
[redaktə | mənbəni redaktə et]Qaraağaçda yerləşən və Ədirnənin əsas dəmiryol stansiyası olaraq istifadə edilən Qaraağaç dəmiryol stansiyası, 1972-ci ildə yeni stansiya binası tikilənə qədər fəaliyyətini davam etdirdi.[2] Köhnə vağzal binası və onun ətrafı Trakya Universitetinə verildi, universitetin müxtəlif fakultələri bu binada yerləşdi.[2] 1996-cı ildə universitet rektorluğu bu ərazidə abidə və köhnə vağzalın yanında muzey tikmək qərarına gəldi. 1997-ci il fevralın 14-də işə başlayan layihə qrupunun işi, 1998-ci il martın 29-da tamamlandı.[2] 110 gündə tamamlanan abidənin açılışı 1998-ci il iyulun 19-da Prezident Süleyman Dəmirəl tərəfindən gerçəkləşdirilib.[2] İctimai park kimi nəzərdə tutulan abidənin ətrafında "Cümhuriyyətin" hər ili üçün 74 ədəd fidan əkildi və 29 oktyabr 1998-ci ildə Cümhuriyyətin 75-ci ildönümündə əkilən fidanlarla bu rəqəm 75-ə çatdırıldı.[2]
Tikinti xərcləri Trakya Universiteti tərəfindən qarşılanan abidənin maliyyə dəyəri 148 milyard TL idi.[5]
Abidə
[redaktə | mənbəni redaktə et]
|
| |
Əlində göyərçin və Lozanna müqaviləsini tutan gənc qız fiquru
|
Lozanna Sülh Konfransında Türkiyə nümayəndə heyətinə başçılıq edən İsmət İnönünün büstü
|
Abidə yerdən 45 dərəcə bucaq altında bir-birindən asılı olmayaraq yüksələn üç beton konsol üzərində ucaldılmış üç beton sütundan ibarətdir. 36,45 metr hündürlüyündə olan ən hündür sütun Anadolunun, 31,95 metr hündürlüyündə olan sütun Trakyanın, digər iki sütun arasında yerləşən 17,45 metr yüksəklikdəki üçüncü sütun isə Karaağacın simvoludur. Bu üç sütun biri-birinə yerdən 7,20 metr hündürlükdə yerləşən, birlik və həmrəylik rəmzi olan beton dairə ilə bağlanır. Dairə üzərində yerləşdirilmiş 4,20 metr hündürlüyündəki gənc qız fiqurunun bir əlində sülh və demokratiyanın simvolu olan göyərçin, digər əlində isə Lozanna müqaviləsini simvolizə edən sənədlər vardır. Abidənin aşağı hissəsində yerləşən diametri 15 metr olan yarımdairəvi hovuz üç tərəfdən Türkiyəni əhatə edən dənizləri təmsil edir.
Abidənin yerləşdiyi parkın giriş hissəsində Lozanna Sülh Konfransında Türkiyə nümayəndə heyətinin rəhbəri olmuş İsmət İnönünün büstü qoyulub.
Muzey
[redaktə | mənbəni redaktə et]Vağzalın yanındakı muzey binasında iki otaqda Lozanna müqaviləsi ilə bağlı sənədlər və fotoşəkillər, İsmət İnönünün şəxsi əşyaları və karikaturaları sərgilənir. Binanın giriş dəhlizində müqavilə ilə bağlı kitabların olduğu kitabxana var.[2]
Həmçinin bax
[redaktə | mənbəni redaktə et]İstinadlar
[redaktə | mənbəni redaktə et]- ↑ "Lozan Anıtı". Edirne Valiliği. 15 Temmuz 2020 tarixində arxivləşdirilib.
- ↑ 1 2 3 4 5 6 7 "Trakya Üniversitesi Lozan Anıtı, Meydanı ve Müzesi". İnönü Vakfı. 15 Temmuz 2020 tarixində arxivləşdirilib.
- ↑ "Treaty of Peace with Turkey signed at Lausanne". Lozanna, İsveçrə. 23 Aralık 2012 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 28 Kasım 2012.
- ↑ "CO – Chemins de fer Orientaux". Trains of Turkey. 4 Ocak 2007 tarixində arxivləşdirilib.
- ↑ "Lausanne Treaty Being Symbolized in Edirne". Hürriyet Daily News. 29 Mart 1998. 18 Mayıs 2015 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 15 Mayıs 2015.
Xarici keçidlər
[redaktə | mənbəni redaktə et]- Ədirnə valiliyi səhifəsində "Lozan abidəsi"Arxivləşdirilib 2020-07-15 at the Wayback Machine (türk.)
- İnönü Vəqfi səhifəsində "Lozanna abidəsi" Arxivləşdirilib 2020-07-15 at the Wayback Machine (türk.)