Оканья Диего де

Оканья Диего де
исп. Diego de Ocaña
Зат	ир-ат
Тыуған көнө	1565
Тыуған урыны	Оканья[d], Толедо[d], Кастилия-Ла-Манча[d], Испания
Вафат булған көнө	17 ноябрь 1608({{padleft:1608|4|0}}-{{padleft:11|2|0}}-{{padleft:17|2|0}})
Вафат булған урыны	Мехико, Испан империяһы[d], Испания
Һөнәр төрө	рәссам
Монашеский орден	Иеронимитский орден[d]
Авторлыҡ хоҡуҡтары статусы	авторлыҡ хоҡуҡтарының ғәмәлдә булыу ваҡыты үткән[d]

Оканья Диего де (исп. Diego de Ocaña) (ноябрь 1565, Оканья, Испания — 17 ноябрь 1608, Мехико, Мексика) — испан рәссамы, тарихсы, сәйәхәтсе һәм тикшеренеүсе. Дева Мария Гваделупская монастырының Изге Херонимо Ордены монахы. Көньяҡ Америка илдәренең индеецтары һәм портреттарын ҡалдырған Перу буйынса беренсе сәйәхәтсе була.

Биографияһы

Ғаиләһе

Оканья Диего де Хуан де Уэрта (Juan de Huerta) һәм Мария де Сальседоның (María de Salcedо) улы була.

Монахлыҡҡа инеүе

Йәшләй Гваделуп монастырының Изге Херонимо Орденына инә. 1588 йылдың 8 июнендә Диего де Талавер монастырының монахы Приор ҡабул иткән нәҙер бирә. 1599 йылдың 3 ғинуарында Америкаға юлланғанында уға 29 йәки 30 йәш була. Ул Астурияның кешеһе монах Мартин де Посада менән бергә сәйәхәт итә.

Сәйәхәттәре

Кариб бассейны

Пуэрто-Рикола (24 мартта килә), Картахенда, Портобельола була. Панамаға 1 майҙа килә, унда 3 августҡа тиклем була. Үҙҙәре менән уларҙың китаптары була, уларҙың береһе — монах Габриэль де Талавера яҙған Historia de la Sagrada Imagen de Guadalupe. Панаманан диңгеҙ буйлап Пайтаға тиклем бара, был ҡалала 11 сентябрҙә Мартин де Посада вафат булып ҡала. Һуңынан ҡоро ер буйлап Кальяо һәм Лимаға барып етә. Унда ҡабаттан диңгеҙ буйлап Чилиға тиклем сәйәхәт итә.

Көньяҡ Америка

1599—1605 йылдарҙа Перуға килә. Халыҡты инжиллыҡҡа өндәй; Дева Мария Гваделупская культын ойоштороп, уның хөрмәтенә иғәнә йыя (был сәйәхәттең төп маҡсаты була); монастырҙарға һәм миссияларға бара. Көньяҡ Американы Пайтанан (Перу) Чилоэ (Чили) утрауына тиклем, Патагония (Аргентина) Парагвайға тиклем, Тукумандан Боливиялағы Альтипланоға тиклем урап үтә. Оҙаҡ ваҡыт Потосиҙа була, унда үҙенең пьесалары менән шундай тәьҫир итә, хатта шаһит, король казначейы дон Луис де Киньонес де Осорио, Потосиҙа ғәҙәттән тыш хәл булды тип раҫлай (был хаҡта, Гваделуп монастыры архивының 49-сы Мөғжизәләр кодексында әйтелә: 1601 йылдың авгусында үлемдән биш индеец ҡотҡарыла), һәм ул Оканьяны урындағы халыҡтың диндарлығына көслө йоғонто яһағаны өсөн маҡтай; һуңынан Чукисакта (1601) ул ҡаланың Кафедраль соборында Дева Марияны төшөрөп ала. Ла-Паста, Арекипала һәм Кускола була. Гуамангтан Лимаға юллана (1604), һуңынан Икала, Варочирила була. Яр буйы тигеҙлегендәге халыҡты һәм Анд тау кешеләрен һүрәтләй. 1605 йылда Лимаға ҡайтып, ҡулъяҙмаһын яҙа.

Мексика

1605 йыл башында Мехикоға сығып китә, шунда 1608 йылдың 17 ноябрендә вафат була.

Әҫәрҙәре

Ҡулъяҙмаһы:

• Relación del viaje de Fray Diego de Ocaña por el Nuevo Mundo (1599—1605). XVII S. (principios). — 318 h.+3 h. blanco en (2+1)+h. 10. guarda de (5+5). 22 һүрәт, 5 карта; күләме: 21x15 см

Эштәре сәйәхәттәре тураһындағы хикәйәләр кеүек. Улар үҙе эшләгән карталарҙан, шулай уҡ индеецтарҙың портреттарынан, кейемдәренән, һәм Дева Мария образынан тора. Инкалар тарихы буйынса хроникаларҙың өс авторының береһе (һуңғыларынан тыш: Мартин Муруа де, һәм Гуаман Пома де Айяла). Хикәйәләүенең төп һыҙаты — дин һәм әхлаҡ. Китап йылъяҙма рәүешендә төҙөлгән. Ҡулъяҙма Мадридта 1871 йылдың авгусында Хинеста тигән кеше тарафынан дәфтәр булып төҙөлә. Ҡулъяҙмалары нисек Касерестағы Гваделуп монастырына барып эләгә — билдәһеҙ. Ҡулъяҙмаларҙың фотокүсермәләре Овьедо ҡалаһының университетында һаҡлана.

Ошондай исем аҫтында баҫылып сыға:

• Través A del Sur la América de (1608). — Madrid: 16 Historia, 1987, стр. 256

Шулай уҡ театр өсөн ҡулъяҙмаһы эсенә ингән пьеса яҙа:

• Comedia de Nuestra Señora de Guadalupe y sus milagros, 1601.

Өс баҫмала бар:

• La Virgen de la Hispanidad de Fray Carlos G. Villacampos, pp. 197—291, marzo a julio de 1934

• Un viaje fascinante por la América Hispana del Siglo XVI, de Fray Diego de Ocaña, ed. De Fray Arturo Alvarez, pp. 367—433,

• Comedia de Nuestra Señora de Guadalupe y sus milagros, ed. De Teresa Gisbert, pp. 23-115, Biblioteca Paceña, La Paz, Bolivia, 1957.

Әҙәбиәт

• Amalia Iniesta Cámara. Camino, Viaje y Escritura Colonial: un caso, Diego de Ocaña.
• Arturo Álvarez (Jer.): «Un viaje por el virreinato de Perú (1599—1604)», en Mundo Hispánico, núm. 186 (1963 sept.), pp. 43-47.
• Arturo Álvarez (Jer.): Diego de Ocaña: Un viaje fascinante por la América Hispana del siglo XVI. Madrid: Studium, 1969.
• Ramón Rodríguez Álvarez: Tesoros bibliográficos de Asturias. Oviedo: Cajastur, 1998, pp. 229—230.
• Edad de oro cantabrigense : actas del VII Congreso de la Asociación Internacional de Hispanistas del Siglo de Oro / coord. por Anthony J. Close, Sandra maría Fernández Vales, 2006, ISBN 84-8489-287-5 , pags. 413—418

Һылтанмалар

• La leyenda y milagros de la virgen de Guadalupe en el teatro hispanoamericano de principios del XVII
• А. Скромницкий. Список историков и хронистов XVI—XVII веков по Южной Америке. Биографии. Библиография. Источники.  (билдәһеҙ) Архивировано 4 декабрь 2012 года.