Жаан Алькавэр

Жаан Алькавэр
гішп. Joan Alcover
Асабістыя зьвесткі
Нарадзіўся	3 траўня 1854(1854-05-03) Пальма, Гішпанія
Памёр	26 лютага 1926(1926-02-26) (71 год) Пальма, Гішпанія
Дзеці	Pau Alcover de Haro[d]
Літаратурная дзейнасьць
Род дзейнасьці	пісьменьнік, паэт, публіцыст
Жанр	паэзія
Мова	каталянская мова і гішпанская мова
Узнагароды	Mestre en Gai Saber[d] (1909) Прэмія Фастэнрата[d] (1919)
Жаан Алькавэр у Вікісховішчы

Жаан Алькавэр і Маспонс ([ʒuan əɫkove]; 1854—1926) — гішпанскі балеарскі пісьменьнік, паэт, публіцыст і палітычны дзяяч.

Біяграфія

Сын уплывовага сямейства, ён атрымаў ступень бакаляўра ў Балеарскім інстытуце перад атрыманьнем вучонай ступені ў галіне права ў Барсэлёне. Пасьля таго, стаў адвакатам (1878), вярнуўся на Мальлёрку, каб заняць розныя пасады ў судовай сыстэме вострава. Адначасова быў баевіком лібэральнай партыі свайго сябра Антоніё Маўра, калі ён пачаў палітычную кар’еру, кульмінацыяй якой стала яго прызначэньне ў якасьці прадстаўніка «Corts» (судоў) (1893). Пасьля кароткага знаходжаньня ў Мадрыдзе вярнуўся дадому на Балеарскія астравы і адмовіўся ад вядзеньня палітычнай дзейнасьці.

З раньняга ўзросту аб’яднаў свае дасьледаваньні і, у далейшым, сваю прафэсійную спэцыяльнасьць, зь яго цікавасьцю да пісьмовай формы. Ва ўзросьце васемнаццаці гадоў апублікаваў свае вершы на каталянскай і гішпанскай мовах у часопісах «El Isleño», «Museo Balear» і «Revista Balear». Тым ня менш, яго літаратурная цікавасьць стане мацней за час, праведзены ў Барсэлёне, дзе ён увайшоў у кантакт зь літаратурнай дзейнасьцю культурнага руху «Renaixença» (часопісы, літаратурныя конкурсы, канфэрэнцыі, чытаньні…). У 23 гады ён выйграў бы пазачарговы прыз Барсэлёны «Jocs Florals» (Кветкавыя Гульні).

Жаан Алькавэр атрымаў прызнаньне як паэт, і ён хутка стане тым чалавекам, які, вельмі моцна любячы літаратуру, выкарыстаў свае літаратурныя здольнасьці, каб атрымаць сацыяльны прэстыж. Пакрысе ён перастаў пісаць на каталёнскай мове, аддаючы перавагу пісаць свае вершы на гішпанскай мове. «Poesías» [Паэзіі] — яго першая паэтычная кніга (1887), «Nuevas poesías» [Новыя паэзіі] (1892), «Poemas у Armonias» [Стыхіі і гармоніі] (1894) і «Meteoros. Poemas, apólogos у Cuentos» [Мэтэоры. Вершы, прабачэньні і апавяданьні] (1901), адлюстроўваюць гэтую тэндэнцыю быць аднамоўным, хоць ён будзе ўключаць у сябе некаторыя вершы на каталянскай мове ў першых двух зборніках. Тым ня менш, два іншыя зборнікі будуць цалкам напісаныя на гішпанскай мове. Гэта паэзія натхніла сваёй рамантыкай, якая імітуе іншых паэтаў, такія як Бэкэра і Кампаамор, мае моцную экспрэсію паэтычнага голасу, але пазьбягае рытарычных эксцэсаў і пампэзнасьці. Яго кнігі былі добра прыняты крытыкамі.

Аднак бяда адыграла вырашальную ролю ў яго жыцьці і літаратурнай дзейнасьці. У 1887 годзе ўсяго пасьля шасьці гадоў пасьля шлюбу, Алькавэр страціў жонку, Розу Пужоль Гуарх, зь якой ён меў траіх дзяцей, Пэрэ, Тэрэзу і Гаету. У 1891 годзе ён ажаніўся з Марыяй дэль Харо Расэльля, зь якой у яго было яшчэ два дзіцяці, Марыя і Пабла. Зь пяці дзяцей ён перажыў толькі апошняга: у 1901 Тэрэза памерла ад сухотаў; у 1905 годзе, Пэрэ памёр ад брушнога тыфу; у 1919 годзе Марыя і Гаета загінулі ў адзін і той жа дзень. Гэтая пасьлядоўнасьць няшчасьцяў давялі яго да глыбокага нэрвовага зрыву, які прывядзе яго да ўзмацненьня сваіх інтэлектуальных дасьледаваньняў, атрыманьня большай колькасьці прыродных і шчырых формаў выразы. Яго паэзія паступова пачынае зьмяняцца, пачынаючы зь яго асяродзьдзя, гэта значыць мовы, на якой яна была напісана. Паміж 1899 і 1903 Алькавэр сумняваўся, ці працягваць пісаць на гішпанскай мове, ці вярнуцца да каталянскай: ён у канчатковым выніку прыняў рашэньне пісаць на каталянскай.

На самай справе яго асабістыя абставіны будзе перасякацца зь іншымі калектыўнымі ўмовамі: у Мальлёрцы рамантычная літаратура была ў заняпадзе, востраў становіцца мадэрнізаваным, культурныя сувязі пачалі зьяўляцца з Каталёніі і палітычны каталянізм пачаў заваёўваць вядомасьць на востраве. Усё гэта заахвоціла яго пашырыць свае літаратурныя гарызонты, каб далучыцца да больш шырокага руху і зрабіць сувязі, у асноўным за кошт сваёй дружбы з Сант’яга Русінолям і Хасэпам Карнэрам, з культурнай дзейнасьці княстваў. Гэты крок вёў яго да новага ўспрыманьня мастацтва і літаратуры.

У 1904 годзе ён даў сэмінар у Атэнэўме Барсэлёны пад назвай «Humanització de l’art» [Гуманізацыя мастацтва], які лічыцца яго найбольш важным заявай аб мастацтве лірычнай кампазыцыі. У гэтым тэксьце ён абараняў перакананьне, што ўдзел паэта эстэтычна падвяргаецца ў яснай і зразумелай паэзіі, у добра ўяўнай форме. Тым ня менш, ён выказаў сваю непрыязнасьць да інтэлектуалізаванай паэзіі і тых так званых літаратурных школ і напрамкаў, якія былі на аснове простай штучнасьці. Таму ён пазыцыянаваў сябе на паўдарогі паміж спантанным тыпам паэзіі, напісанай Жаанам Марагалям, і лірызмам, які быў пабудаваны на дасканалай форме, але сэнтымэнтальна засушлівым, як і напісана ў парнаскіх паэтаў.

Кнігай, якая найлепшым чынам ілюструе яго лірычную тэорыю, зьяўляецца «Cap al tard» [Калі ўжо позна] (1909), якая цалкам напісаная на каталянскай: у гэтай калекцыі не зьвязаных паміж сабой вершаў мы бачым лірычны галасавой раскол у розных людзей, якія апісваюць многія краявіды. Алькавэр зрабіў гэта з дапамогай формаў і ідэяў, узятых з папулярных уяўленьняў, якія мы знаходзім у вершы «Balanguera», які будзе адаптаваны на музыку Амадэў Вівэса і стане цяперашні гімнам Мальлёркі. Разьдзел, азагалоўлены «Элегіі», зьяўляецца, без сумневу, адным зь яркіх момантаў у кнізе: тут паэт дэманструе, зь некалькі іншага пункту гледжаньня, бацькоўскія пакуты, якія ён выпрабаваў, хоць, трэба сказаць, ён бярэ верх над гэтым болем, ператварыўшы яго ў эмоцыі, якія могуць быць адчутымі. У «Poèmes bíblics» [Біблейскія вершы] (1918), якія былі яго апошнім зборнікам вершаў, ён зноў выкарыстоўвае розныя паэтычныя прыёмы, але на гэты раз яны біблейскага натхненьня, і ён не дасягнуў таго ж ўзроўню якасьці, што ён дасягнуў у папярэднім томе.

Яго статус як інтэлектуала, як і Мігеля Коста Лёбэра, быў прызнаны і ацэнены шматлікімі пісьменьнікамі таго часу, асабліва тых, хто ўваходзіў у «Escola mallorquina» [Мальлёрская школа]. Ён быў сябрам «Academia De Bones Lletres» (1913), прэзыдэнтам барсэлёнскіх «Jocs Florals» [Кветкавых гульняў] (1916) і сябрам «Institut d’Estudis Catalans» [Інстытут каталонскіх дасьледаваньняў] (1916)