Прагляд зыходнага тэксту старонкі Літва

{{значэнні}}
{{Дзяржава
 |Беларуская назва          = Літоўская Рэспубліка
 |Арыгінальная назва        = {{lang-lt|Lietuvos Respublika}}
 |Родны склон               = Літвы
 |Частка                    = 
 |Сцяг                      = Flag of Lithuania.svg
 |Герб                      = Coat of Arms of Lithuania.svg
 |Замест герба              = 
 |Дэвіз                     = 
 |Пераклад дэвізу           = 
 |Назва гімна               = Tautiška giesmė
 |Аўдыё                     = Tautiška giesme instumental.ogg
 |Форма кіравання           = [[Парламенцкая рэспубліка]]
 |Дзяржаўная рэлігія        = 
 |lat_dir =N |lat_deg = 55|lat_min =20 |lat_sec = 0
 |lon_dir =E |lon_deg =24 |lon_min =6 |lon_sec = 0
 |region                    = LT
 |CoordScale                = 1800000
 |На карце                  = EU-Lithuania.svg
 |На карце2                 = 
 |Мова                      = [[Літоўская мова|літоўская]]
 |Заснавана                 = 
 |Дата незалежнасці         = [[16 лютага]] [[1918]]; <br/> адноўлена [[11 сакавіка]] [[1990]]
 |Незалежнасць ад           = [[СССР]]
 |Сталіца                   = [[Вільнюс]]
 |Найбуйнейшыя гарады       = [[Вільнюс]], [[Каўнас]], [[Клайпеда]]
 |Пасады кіраўнікоў         = [[Прэзідэнт Літвы|Прэзідэнт]] <br/> [[Прэм'ер-міністр Літвы|Прэм'ер-міністр]] <br/> [[Старшыня Сейма]]
 |Кіраўнікі                 = [[Гітанас Наўседа]] <br/> [[Інгрыда Шыманіце]] <br/> [[Вікторыя Чмілітэ-Нільсэн]]
 |Месца па плошчы           = 123
 |Плошча                    = 65.300
 |Працэнт вады              = 1,35
 |Этнахаронім               = [[літоўцы]]
 |Месца па насельніцтву     = 137
 |Насельніцтва              = 2.800.667<ref>https://osp.stat.gov.lt/</ref>
 |Год ацэнкі                = 2018
 |Насельніцтва па перапісу  = 3.043.429
 |Год перапісу              = 2011
 |Шчыльнасць насельніцтва   = 42,9
 |Месца па шчыльнасці       = 173
 |ВУП (ППЗ)                 = 96,261 млрд<ref>http://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2018/01/weodata/weorept.aspx?pr.x=67&pr.y=4&sy=2018&ey=2023&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&c=946&s=NGDPD%2CPPPGDP%2CNGDPDPC%2CPPPPC&grp=0&a=</ref>
 |Год разліку ВУП (ППЗ)     = 2018
 |Месца па ВУП (ППЗ)        = 
 |ВУП (ППЗ) на душу насельніцтва = 34.596
 |Месца па ВУП (ППЗ) на душу насельніцтва = 41
 |ВУП (намінал)             = 51,002 млрд
 |Год разліку ВУП (намінал) = 2015
 |Месца па ВУП (намінал)    = 
 |ВУП (намінал) на душу насельніцтва= 17.334
 |Месца па ВУП (намінал) на душу насельніцтва= 
 |ІРЧП                      = {{няма змен}}0,834
 |Год разліку ІРЧП          = 2014
 |Месца па ІРЧП             = 35
 |Узровень ІРЧП             = вельмі высокі
 |Авіякампанія              = 
 |Валюта                    = [[Еўра]] (€, EUR)
 |Дамены                    = [[.lt]], [[.eu]]
 |ISO                       = LT
 |Тэлефонны код             = 370
 |Часавы пояс               = +2
 |Заўвагі                   = 


}}
'''Літва́''' ({{lang-lt|Lietuva}}; літоўскае маўленне: [лятува́]), радзей сустракаецца варыянт '''Летува́'''<ref>{{Cite web|lang=be|url=https://knihi.com/Siarhiej_Dubaviec/Starazytnaja_Litva_i_sucasnaja_Letuva.html|title=Сяргей Дубавец, Генадзь Сагановіч. Старажытная Літва і сучасная Летува|website=knihi.com|access-date=2024-02-20}}</ref><ref>{{Cite web|lang=be|url=https://belhistory.com/litwa.html|title=Літва і Летува|last=Belhistory|website=Гісторыя Беларусі|date=2018-02-01|access-date=2024-02-20}}</ref> — краіна ў [[Паўночная Еўропа|Паўночнай Еўропе]]. Самая вялікая па плошчы і колькасці насельніцтва з трох [[Балтыйскія краіны|балтыйскіх краін]]. Мяжуе з [[Латвія]]й на поўначы, [[Беларусь|Беларуссю]] на паўднёвым усходзе, [[Польшча]]й на поўдні і [[Расія|расійскім]] [[анклаў|эксклавам]] — [[Калінінградская вобласць|Калінінградскай вобласцю]] на паўднёвым захадзе. На захадзе абмываецца [[Балтыйскае мора|Балтыйскім морам]].

Літва адносіцца да краін з невялікай колькасцю [[насельніцтва]], якое пры тым працягвае скарачацца. Тэмпы памяншэння колькасці насельніцтва — адны з самых высокіх у свеце. Дзяржаўная мова — [[Літоўская мова|літоўская]], адна з дзвюх жывых [[Балтыйскія мовы|балтыйскіх моў]]. Найбуйнейшыя гарады — [[Вільнюс]], [[Каўнас]], [[Клайпеда]], [[Шаўляй]].

У XIII ст. усходнія землі сучаснай Літвы сталі часткай [[Вялікае Княства Літоўскае|Вялікага Княства Літоўскага]] — сярэднявечнай беларуска-літоўскай дзяржавы. [[Жамойць]] была канчаткова далучана да Вялікага Княства Літоўскага ў XV стагоддзі. З XVI ст. ВКЛ знаходзілася ў складзе [[Рэч Паспалітая|Рэчы Паспалітай Абодвух Народаў]]. У канцы XVIII ст. пасля [[Падзелы Рэчы Паспалітай|падзелаў Рэчы Паспалітай]] Літва трапіла ў склад [[Расійская імперыя|Расійскай імперыі]]. У 1918—1940 гады краіна была суверэннай дзяржавай. У 1940 годзе была [[Акупацыя|акупавана]] [[Савецкі саюз|Савецкім Саюзам]], у 1941—1944 гады — нацысцкай [[Фашысцкая Германія|Германіяй]]. У 1990 годзе Літва аднавіла сваю [[незалежнасць]].

Краіна былога [[Саюз Савецкіх Сацыялістычных Рэспублік|СССР]], што сёння не ўваходзіць у [[Садружнасць Незалежных Дзяржаў|СНД]]. Член [[Еўрапейскі саюз|Еўрапейскага саюза]] з [[1 мая]] [[2004]] года, таксама ўваходзіць у [[Еўразона|Еўразону]] і [[Шэнгенскае пагадненне]]. З ліпеня 2018 года з’яўляецца ўдзельнікам [[Арганізацыя эканамічнага супрацоўніцтва і развіцця|АЭСР]]. Удзельнік [[НАТА]].

== Этымалогія ==
Упершыню назва «Litua» згадваецца ў [[Кведлінбургскія аналы|Кведлінбургскай хроніцы]] ў 1009 годзе. [[Этымалогія]] слова пэўна не вызначана. Паводле найбольш распаўсюджанай версіі, назва «Літва» паходзіць ад невялікай (11 км) ракі {{нп5|Літаўка|Літавы, або Літаўкі|pl|Litawka}} ({{lang-lt|Lietavà}}, ''Lietáuka''), прытока [[Вілія|Віліі (Нярыса)]]. Паводле версіі [[Артурас Дубоніс|Артураса Дубоніса]], назва краіны паходзіць ад слова Leičiai — назвы тагачаснага ваеннага саслоўя, якое служыла князям.

== Геаграфічнае становішча ==
{{main|Геаграфія Літвы}}
[[Файл:Lithuania-be.png|thumb|left|Карта Літвы]]
[[Файл:Lithuania Centre of Europe.jpg|thumb|left|Цэнтр Еўропы]]
Плошча Літвы — 65 200 кв. км. Літва размешчана ва Усходняй [[Еўропа|Еўропе]]. На думку літоўскіх географаў (пацверджаную французскімі калегамі) менавіта ў Літве знаходзіцца [[геаграфічны цэнтр Еўропы]].<ref>http://geosite.jankrogh.com/other.htm</ref>

Літва мяжуе з наступнымі краінамі (у дужках — працягласць мяжы):
* [[Беларусь|Беларуссю]] (660 км),
* [[Латвія]]й (588 км),
* [[Польшча]]й (103 км),
* [[Расія]]й (Калінінградская вобл.) (255 км).
На захадзе абмываецца [[Балтыйскае мора|Балтыйскім морам]]. Мае толькі 38 кіламетраў адкрытага марскога берагу. Літве належыць таксама паўночная частка [[Куршская каса|Куршскай касы]] і акваторыі [[Куршскі заліў|Куршскага заліва]], на якія і прыходзіцца большая частка ўзбярэжжа.

== Прырода ==
{{main|Геаграфія Літвы}}
[[Файл:Žadvainių ežeras.jpg|thumb|Тыповы краявід паазер’я]]
Літва размешчаная на заходняй ускраіне [[Усходне-Еўрапейская раўніна|Усходне-Еўрапейскай раўніны]]. Ландшафт раўнінны, нізінны. Вышыня над узроўнем мора не перавышае 300 метраў. Вузкая нізіна з вышынямі да 50 м апаясвае Балтыйскае ўзбярэжжа. У цэнтральнай частцы Літвы, з поўначы на поўдзень, працягнулася Сярэднелітоўская нізіна з вышынямі 16-90 м [[вышыня над узроўнем мора|над у.м.]] Найбольш прыўзнятыя часткі тэрыторыі — [[Балтыйская града]] з вышынямі да 294 м, якая працягнулася з паўночнага захаду на паўднёвы ўсход уздоўж мяжы з Беларуссю, і [[Жамойцкае ўзвышша]] на захадзе. Да Балтыйскай грады належыць найвышэйшы пункт Літвы — Аукштояс (Высокая гара), 293,8 м. Заходняя Літва і літоўскі шэльф Балтыйскага мора — перспектыўныя раёны здабычы нафты і прыроднага газу. На марскім узбярэжжы сустракаецца [[бурштын]].

Літва знаходзіцца ў пераходнай зоне паміж марскім і кантынентальным кліматам. Сярэднемесячныя тэмпературы студзеня −5 °C, ліпеня 17 °C. Гадавая сума ападкаў — ад 540 мм у цэнтральных раёнах да 930 мм на ўзбярэжжы. Тры чвэрці атмасферных ападкаў выпадае ў выглядзе дажджоў. Увесну і ўвосень частыя туманы, узімку — адлігі.

Большасць рэк (Нярыс, Мяркіс, Шашупе) належаць басейну [[Нямунас]]а (Нёмана), галоўнай ракі Літвы (агульная працягласць ракі 937 км, з якіх 475 км прыходзяцца на Літву). У Літве больш за 5 тыс. азёр, якія ўтвараюць паазер’і. Азёры пераважна ледавіковага паходжання. Найбуйнейшае возера Літвы — [[Дрысвяты (возера)|Друкшай]] (па-беларуску, Дрысвяты) на мяжы з Беларуссю. Самае глыбокае возера — [[Таўрагнас]].

Лясамі пакрыта каля траціны зямлі (1,8 млн га). Найбольш распаўсюджаная [[хвоя]], але сустракаюцца таксама [[елка]], [[бяроза]], [[алешына]], [[асіна]], [[дуб]] і [[ясень]]. Шмат зайцаў, аленяў і дзікоў; не рэдкасць ласі. Распаўсюджаныя фазаны, цецерукі, качкі і лебедзі. У летнія месяцы ля вады можна сустрэць шмат буслоў. Пераважаюць падзолістыя глебы.

Унікальныя прыродныя аб’екты Літвы ўзяты пад ахову ў запаведніках і нацыянальных парках.

== Гісторыя ==
{{main|Гісторыя Літвы}}
[[Файл:Front facade of the Trakai Island Castle, 2009.jpg|thumb|Трокі, рэзідэнцыя вялікіх князёў]]
Упершыню [[Літва (зямля)|Літва]] (''Lituae'') згадана пад 1009 годам у [[Кведлінбурскія аналы|Кведлінбурскіх аналах]] (''Annales Quedlinburgenses'') у сувязі з забойствам літоўскімі паганцамі біскупа [[Бруна фон Кверфурт|Бруна]]. У XII ст. на поўдні і ўсходзе Літва межавала з [[Полацкае княства|Полацкім]] і [[Гарадзенскае княства|Гарадзенскім княствамі]], зазнала іх значны ўплыў і мела з імі сталыя сувязі, плаціла даніну Полацкаму княству, літоўцы ўдзельнічалі ў паходах [[Ізяславічы Полацкія|полацкіх князёў]].

У сярэдзіне 13 ст. утварылася [[Вялікае Княства Літоўскае]] (ВКЛ), на пачатку яно ахапіла [[Беларускае Панямонне]] і ўсходнія раёны сучаснай Літвы. Першым вялікім князем з 1240-х гадоў да 1263 года быў [[Міндоўг]], які ў 1251 годзе прыняў [[хрышчэнне|каталіцкае хрышчэнне]], а ў 1253 годзе быў каранаваны. У 14 ст. тэрыторыя ВКЛ значна павялічылася і дасягнула на поўдні [[Чорнае мора|Чорнага мора]]. У 1385 годзе вялікі князь літоўскі [[Ягайла]] падпісаў [[Крэўская унія|Крэўскую унію]] пра дынастычны саюз Вялікага Княства Літоўскага з Польскім Каралеўствам і Літвой і такім чынам стаў польскім каралём. Да гэтага часу і Польшча, і ВКЛ вялі барацьбу з [[Тэўтонскі ордэн|Тэўтонскім ордэнам]], ён быў разбіты ў 1410 годзе іх аб’яднанымі войскамі ў [[Грунвальдская бітва|бітве пад Грунвальдам]].

У 1569 годзе заключана [[Люблінская унія]], паводле якой ВКЛ і Польскае Каралеўства аб’ядналіся ў адну краіну [[Рэч Паспалітая|Рэч Паспалітую]], пад уладай аднаго ўладара. У 17—18 стст. у ВКЛ значнымі тэмпамі пашыраецца польская культура. Да 18 ст. Рэч Паспалітая страціла магутнасць і пачаўся яе хуткі заняпад. У 1772, 1793 і 1795 гадах тэрыторыя ВКЛ падзелена паміж [[Расійская імперыя|Расійскай імперыяй]], [[Габсбургская манархія|Аўстрыяй]] і [[Каралеўства Прусія|Прусіяй]], тэрыторыя сучаснай Літвы адышла да Расійскай імперыі, толькі Мемель (Клайпеда) трапіў у склад Прусіі.

У [[Першая сусветная вайна|Першую сусветную вайну]] Літва акупіравана германскімі войскамі ў 1915 годзе. 16 лютага 1918 годзе ў [[Вільня|Вільні]], прадстаўніцтва літоўскага народа — Літоўская Рада (Lietuvos Taryba) — аб’явіла пра незалежнасць краіны. У 1920—1939 гадах Вільня была ў складзе [[Польская Рэспубліка (1918—1939)|Польшчы]], часовай сталіцай быў [[Каўнас]]. У 1923 гадах да Літвы далучана Клайпеда ([[Мемельскі край]]). У кастрычніку 1939 года [[Віленскі край]] адышоў да Літвы па дагаворы з СССР. Аднак, 15 чэрвеня 1940 года тэрыторыя Літвы [[Станаўленне савецкай улады ў Літве|далучана]] да [[СССР]] як [[Літоўская Савецкая Сацыялістычная Рэспубліка|сацыялістычная рэспубліка]]. У 1941—1944 года акупіравана [[Трэці рэйх|нацыскай Германіяй]]. Пасля 1944 года засталася ў складзе СССР.

11 сакавіка 1990 года [[Вярхоўны Савет Рэспублікі Літва|Вярхоўны Савет Літоўскай Рэспублікі]] першым з усіх урадаў рэспублік СССР абвясціў акт аб аднаўленні незалежнасці і выхаду са складу саюза. У 1991 годзе Літоўская Рэспубліка прызнана СССР, Расіяй і міжнароднай супольнасцю. У 2004 годзе ўвайшла ў [[НАТА]] і [[Еўрапейскі саюз]].

== Дзяржаўны лад ==
{{main|Дзяржаўны лад Літвы}}
[[Файл:Gitanas Nauseda (cropped).png|міні|справа|Прэзідэнт [[Гітанас Наўседа]].]]
Літва — парламенцкая рэспубліка, з характэрнымі рысамі прэзідэнцкай рэспублікі. З часоў набыцця незалежнасці Літва няўхільна кіруецца прынцыпамі дэмакратыі. У 1992 былі праведзены два рэферэндумы. Першы ўхваліў сучасную канстытуцыю дзяржавы, другі тычыўся пасады прэзідэнта. Большасць літоўцаў выказаліся супраць моцнай прэзідэнцкай улады і было прынята кампраміснае рашэнне: наяўнасць пасады прэзідэнта пры дамінуючай ролі парламенту.

Прэзідэнт Літвы прадстаўляе краіну ў міжнародных адносінах, прызначае прэм’ер-міністра, з’яўляецца галоўнакамандуючым. Прэзідэнт Літвы абіраецца на пяцігадовы тэрмін з правам пераабрання толькі адзін раз запар. У 2009 на пасаду ўзышла першая жанчына-прэзідэнт — Даля Грыбаўскайтэ. У 2014 яна была абрана зноў.

Парламент Літвы называецца Сеймас. Гэта аднапалатная ўстанова аб’ядноўвае 141 дэпутата, абіраных на чатыры гады напалову прамым галасаваннем, напалову — па партыйных спісах. У краіне няма дамінуючай палітычнай партыі, а ёсць мноства невялікіх, таму ў Сеймасе нярэдкія кааліцыі. Парламенцкія выбары традыцыйна адбываюцца ў другую нядзелю кастрычніка. У 2016 перамогу атрымала партыя Саюз сялян і зялёных Літвы, заняўшы 54 парламенцкія крэслы.<ref>{{Cite web |url=http://www.lrs.lt/sip/portal.show?p_r=15405&p_k=1 |title=Архіўная копія |access-date=6 ліпеня 2018 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20210420150504/https://www.lrs.lt/sip/portal.show?p_r=15405&p_k=1 |archivedate=20 красавіка 2021 |url-status=dead }}</ref>

== Адміністрацыйны падзел ==
Адміністрацыйны падзел зацверджаны ў [[1994]] годзе, апошнія змены якога адносяцца да [[2000]] года. Гэтыя змены былі звязаныя з уваходжаннем краіны ў [[Еўрапейскі Саюз]]. Літва мае трохузроўневую сістэму адміністрацыйнага падначалення: яна падзеленая на 10 [[Паветы Літвы|паветаў]] ([[Літоўская мова|па-літоўску]]: адз.лік — apskritis, мн.лік — apskritys), якія ў сваю чаргу падзяляюцца на 60 самакіраванняў (па-літоўску: адз.лік — savivaldybė, мн.лік — savivaldybės), якія складаюцца з 500 старасцействаў (па-літоўску: адз.лік — seniūnija, мн.лік — seniūnijos).

== Насельніцтва ==
{{main|Насельніцтва Літвы}}
[[Файл:Population of Lithuania 1915-2014.png|thumb|Колькасць насельнітва Літвы, 1915—2014]]
Літву насяляе каля 2,8 млн чал. Гэта ў два разы больш за Эстонію, ў паўтара — за Латвію. Да пачатку 1990-х насельніцтва павялічвалася і на сваім піку (1990—1991) дасягнула 3,7 млн чал. Пасля распаду СССР і ўступлення Літвы ў ЕС колькасць насельніцтва краіны паменшылася на 0,9 млн чал. або на 25 % і працягвае памяншацца. Падобныя тэмпы дэпапуляцыі ў свеце толькі ў Латвіі і Балгарыі. Змяншэнне насельніцтва мае пад сабою два складнікі: перавышэнне смяротнасці (14,6 на адну тысячу) над нараджальнасцю (9,9) і міграцыйны адток у краіны Заходняй Еўропы (-6). Такім чынам, тэмп змяншэння насельніцтва Літвы ў 2017 склаў −1,1 %<ref>https://www.cia.gov/library/publications/resources/the-world-factbook/geos/lh.html {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20150530024757/https://www.cia.gov/library/publications/resources/the-world-factbook/geos/lh.html |date=30 мая 2015 }}</ref>. Сярэдні ўзрост літоўцаў — 43,7 гады, доля асоб старэйшых за 65 гадоў наблізілася да 20 %.

86,7 % насельніцтва Літвы належаць да этнічных [[Літоўцы|літоўцаў]], якія размаўляюць [[Літоўская мова|па-літоўску]] (літоўская мова — адна з дзвюх жывых [[Балтыйскія мовы|балтыйскіх моў]]), на дзяржаўнай мове краіны. Найбольш значныя нацыянальныя меншасці: [[палякі]] (5.6 %), [[рускія]] (4.8 %), [[беларусы]] (1.3 %).<ref>http://alkas.lt/2015/12/16/a-butkus-lietuvos-gyventojai-tautybes-poziuriu/</ref> Традыцыйнай рэлігіяй Літвы з’яўляецца [[каталіцтва]]. Не менш за 77 % літоўцаў з’яўляюцца каталікамі. [[Пратэстантызм|Пратэстанцкая супольнасць]] складае 1,9 % ад агульнага насельніцтва. Пратэстанты кампактна жывуць у паўночнай і заходняй частках Літвы.

[[Файл:Lithuania most pop.png|thumb|20 найбуйнейшых гарадоў Літвы]]
Насельніцтва размешчана па тэрыторыі краіны даволі раўнамерна. У 2018 крыху больш за дзве траціны літоўцаў (67,7 %) пражывалі ў гарадах.<ref>https://www.cia.gov/library/publications/resources/the-world-factbook/geos/lh.html {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20150530024757/https://www.cia.gov/library/publications/resources/the-world-factbook/geos/lh.html |date=30 мая 2015 }}</ref> Асноўны прыток насельніцтва з вёсак у гарады прыйшоўся на савецкія часы, аднак ён працягваўся і пасля, асабліва дзякуючы праграме развіцця рэгіянальных цэнтраў, такіх як [[Марыямпале]], [[Алітус]], [[Мажэйкей]] і інш. Самыя буйныя гарады Літвы (па звестках на [[2015]] г.)<ref>https://osp.stat.gov.lt/en/statistiniu-rodikliu-analize?portletFormName=visualization&hash=73c1a737-2e38-4d0d-b308-e1f70c17da20=#/</ref>:
# [[Вільнюс]] — 542 932 жых.
# [[Каўнас]] — 299 912 жых.
# [[Клайпеда]] — 155 812 жых.
# [[Шаўляй]] — 103 969 жых.
# [[Панявежыс|Паневяжыс]] — 94 028 жых.
У вялікіх гарадах дэпапуляцыя асабліва прыкметная. Так насельніцтва Каўнаса, Клайпеды, Шаўляя, Паневяжаса у 2010—2015 гг зменшылася на 15-20 тыс. чалавек у кожным горадзе.

== Эканоміка ==
{{main|Эканоміка Літвы}}
 
Эканоміка сучаснай Літвы, як і яе балтыйскіх суседзяў, сфармавалася ў выніку перабудовы гаспадаркі з планавага ўзору на рынкавы пасля распаду СССР і інтэграцыі ў Еўрапейскі саюз. Гэтыя працэсы прывялі да фактычнага знікнення галін цяжкай прамысловасці, павелічэння ролі і долі сферы паслуг (да амаль 70 %), імклівага росту агульнага дабрабыту. ВУП на душу насельніцтва па ППЗ у 2018 складае амаль 35000. З 2015 Літва з’яўляецца часткай [[Еўразона|еўразоны]]. З ліпеня 2018 з’яўляецца ўдзельнікам [[Арганізацыя эканамічнага супрацоўніцтва і развіцця|АЭСР]]. У першым квартале 2018 сярэдні заробак літоўцаў склаў 700 еўра за вылікам падаткаў, памер пенсіі — 307 еўра<ref>https://osp.stat.gov.lt/</ref>.

Асабліва хуткімі тэмпамі літоўская эканоміка развівалася ў 2000—2007 гг, за што Літва разам з Латвіяй і Эстоніяй былі названыя «[[Балтыйскія тыгры|Балтыйскімі тыграмі]]». Сусветны крызіс 2008—2009 негатыўна паўплываў на гаспадаркі «тыграў». У 2015—2017 гг. ВУП Літвы расце даволі хуткімі тэмпамі: 2015 — 1,8 %, 2017 — 3,5 %.<ref>https://www.cia.gov/library/publications/resources/the-world-factbook/geos/lh.html {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20150530024757/https://www.cia.gov/library/publications/resources/the-world-factbook/geos/lh.html |date=30 мая 2015 }}</ref>

Літва адносіцца да тых дзяржаў, што цалкам згарнулі сваю атамную энергетыку — адзіная [[Ігналінская АЭС]] была закрыта ў 2009 годзе. Сёння (2015) 60 % вытворчасці электраэнергіі прыходзіцца на ЦЭС, што працуюць на імпартным газе і мазуце. Усё большая роля ўзнаўляльных крыніц (20 % у 2015)<ref>https://www.cia.gov/library/publications/resources/the-world-factbook/geos/lh.html {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20150530024757/https://www.cia.gov/library/publications/resources/the-world-factbook/geos/lh.html |date=30 мая 2015 }}</ref>. Літва застаецца нета-імпарцёрам электрычнасці (7,5 млрд кВт*гадз у 2015), аднак спажываць прадукцыю будучай [[Беларуская АЭС|БелАЭС]] Літва катэгарычна адмаўляецца. Сярод іншых галін апрацоўчай прамысловасці развіты нафтаперапрацоўка (горад [[Мажэйкей]]) машынабудаванне (электронныя кампаненты), вытворчасць металаканструкцый (напрыклад, сантэхнікі), лясная, лёгкая, і харчовая (мясная, малочная, кандытарская) прамысловасць.

Плошча сельскагаспадарчых угоддзяў складае 3,6 млн га. Вырошчваюцца жыта, ячмень, пшаніца, лён, цукровыя буракі, бульба, кармавыя культуры. Апошнія асабліва важныя таму, што роля жывёлагадоўлі (у першую чаргу, малочнай буйной рагатай жывёлы) у Літве вельмі вялікая. Ўсё больш папулярнай становіцца [[Арганічная сельская гаспадарка|экалагічная сельская гаспадарка]]. Статус экалагічных фермераў і вытворцаў у краіне надаецца дзяржаўным органам Ekoagros. У 2016 годзе налічвалася 2539 такіх гаспадарак.

[[Файл:Screenshot 11.png|thumb|Баланс знешняга гандлю]]
Для краіны характэрны ўстойлівы адмоўны гандлёвы баланс. ''Экспарт'' у 2016 склаў 25,6 млн долараў і яго асноўнымі артыкуламі былі: нафтапрадукты, прадукцыя машынабудавання, харчовай прамысловасці, мэбля, лекі і інш.<ref>http://atlas.cid.harvard.edu/explore/?country=130&partner=undefined&product=undefined&productClass=HS&startYear=undefined&target=Product&year=2016</ref>. Найважнейшыя партнёры: дзяржавы Балтыі (Латвія — 9,5 %, Эстонія — 5 %), Расія (13 %), Польшча (9 %). Асноўныя прадукты ''імпарту'' (27,9 млрд): нафта і прыродны газ, аўтамабілі, тэлефоны, камп’ютары, прадукты харчавання. Партнёры: Расія (13,5 %), Германія (12 %), Польшча (9,8 %), Латвія (7,7 %). Што тычыцца Беларусі, то доля краіны ў экспарце-імпарце Літвы складае 3,76 і 2,75 % адпаведна.<ref>http://atlas.cid.harvard.edu/explore/?country=130&partner=undefined&product=undefined&productClass=HS&startYear=undefined&target=Partner&year=2016</ref>

== Гл. таксама ==
* [[Беларуска-літоўскія адносіны]]
* [[Atalyja]]

== Заўвагі ==
{{заўвагі}}

== Літаратура ==
* Археология СССР. Т. 17. Финно-угры и балты в эпоху средневековья / Л. А. Голубева [и др.]; Отв. ред. тома В. В. Седов; Редкол.: Б. А. Рыбаков (гл. ред.) [и др.]. — М.: Наука, 1987. — 510 с.
* ''[[Алег Іванавіч Дзярновіч|Дзярновіч, А.]]'' [http://belarus.kulichki.net/index.php?option=com_content&task=view&id=1797&Itemid=70 Жамойць і Літва] / А. Дзярновіч // Наша ніва. — 22 чэрвеня 2013.
* ''Зинкявичюс, З.'' Откуда родом литовцы / З. Зинкявичюс, А. Лухтанас, Г. Чеснис. — Вильнюс : Mokslo ir enciklopedijų leidybos institutas, 2006. — 144 с.
* История Литвы / А. Эйдинтас, А. Бумблаускас, А. Кулакаускас, М. Тамошайтис. — Вильнюс : Eugrimas, 2013. — 318 с.
* История Литовской ССР / А. Таутавичюс, Ю. Юргинис, М. Ючас и др.; Ред. колл. Б. Вайткявичюс (отв. ред.) [и др.]. — Вильнюс : Мокслас, 1978. — 676 с.
* ''[[Аляксандр Краўцэвіч|Краўцэвіч, А.]]'' [http://kamunikat.org/download.php?item=2154-2.pdf&pubref=2154 Праблема лакалізацыі сярэднявечнай Літвы] // Беларускі Гістарычны Зборнік — Białoruskie Zeszyty Historyczne № 8. 1997.
* ''[[Аляксандр Канстанцінавіч Краўцэвіч|Краўцэвіч, А. К.]]'' Стварэнне Вялікага Княства Літоўскага. — Rzeszów, 2000. — 238 с.
* Литовцы // Большая Российская энциклопедия: в 30 т. / Председатель Науч.-ред совета Ю. С. Осипов. Отв. ред. С. Л. Кравец. — Москва : Большая Российская энциклопедия, 2010. — Т. 17. Лас-Тунас — Ломонос. — С . 652—654.
* ''[[Вячаслаў Насевіч|Насевіч, В. Л.]]'' [http://vln.by/node/17 Літва] / В. Л. Насевіч // Вялікае княства Літоўскае: Энцыклапедыя ў 2 т. — Мн.: БелЭН, 2006. — Т.2. — С. 202—206.
* ''Плаканс, А.'' Краткая история стран Балтии: [перевод с английского] / А. Плаканс. — Москва : Весь Мир, 2016. — 478 с.
* Lietuvių etnogenezės / atsakingoji redaktore R. Volkaite-Kulikauskienė. — Vilnius, 1987.
* ''Starzyński, S.'' [http://mbc.cyfrowemazowsze.pl/Content/8351/zip/ Litwa: zarys stosunków gospodarczych]{{Недаступная спасылка}} / S. Starzyński. — Warszawa : Przemysł i Handel, 1928. — 122 s.
* [http://pbc.biaman.pl/Content/5425/zip/ Stosunki litewsko-polskie w Djecezji Wileńskiej i nadużycia Partji Wszechpolskiej. Memorjał duchowieństwa litewskiego]. — Wilno : Druk. J. Zawadzkiego, 1913. — 66 s.
* ''[[Стасіс Вайтэкунас|Vaitekūnas, S.]]'' The Population of Lithuania / S. Vaitekūnas. — Vilnius : Mokslo ir enciklopedijų leidybos institutas, 2009. — 150 с.

== Спасылкі ==
* [http://www.prezidentas.lt Сайт прэзідэнта Літоўскай Рэспублікі] {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20070426123855/http://www.prezidentas.lt/ |date=26 красавіка 2007 }}
* [http://www.musupaveldas.lt/lt Помнікі гісторыі і культуры] {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20080421134200/http://www.musupaveldas.lt/lt |date=21 красавіка 2008 }}
* [http://ru.delfi.lt/news/economy/skolko-v-litve-ostalos-millionerov-posle-vvedeniya-evro.d?id=66874714 Колькі ў Літве засталося мільянераў пасля ўвядзення еўра] // delfi.lt

{{Вонкавыя спасылкі}}
{{Краіны Еўропы}}
{{Еўрапейскі Саюз}}
{{НАТА}}
{{Краіны ў Балтыйскага мора}}
{{Міжземнаморскі Саюз}}

[[Катэгорыя:Літва| ]]
[[Катэгорыя:Краіны Еўрапейскага Саюза]]