[go: nahoru, domu]
Перайсці да зместу

Asperitas: Розніца паміж версіямі

З Вікіпедыі, свабоднай энцыклапедыі
Інтэрактыўны прагляд гісторыі
[дагледжаная версія][дагледжаная версія]
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
ВізуальнаВікіразметка
Створана перакладам старонкі «Asperitas»
 
др →Гісторыя: clean up, Task 16: replaced (3×) / removed (0×) deprecated |dead-url= and |deadurl= with |url-status=; з дапамогай AWB
 
(Не паказана 5 прамежкавых версій 4 удзельнікаў)
Радок 1: Радок 1:
{{Машынны пераклад}}

[[Файл:Stratocumulus_stratiformis_opacus_lacunosus_undulatus_asperitas.jpg|міні|400x400пкс|Слаіста-кучавыя воблакі asperitas над [[Місуры (штат)|штатам Місуры]] ([[Злучаныя Штаты Амерыкі|ЗША]])]]
[[Файл:Stratocumulus_stratiformis_opacus_lacunosus_undulatus_asperitas.jpg|міні|250пкс|Слаіста-кучавыя воблакі asperitas над [[Місуры (штат)|штатам Місуры]] ([[Злучаныя Штаты Амерыкі|ЗША]])]]
'''Asperitas''' (асперытас, с лацінскай мовы — «шурпатасць»)- асаблівая рыса некаторых [[Воблакі|воблакаў]], якая прадстаўляе сабой выяўленыя хвалістыя структуры ў ніжняй іх частцы, што ў спалучэнні з неаднароднай таўшчынёй і асвятленнем можа надаваць воблакаў незвычайны і страшэнны выгляд. У перыяд да ўключэння ў Міжнародную класіфікацыю воблакаў такія воблакі атрымалі шырокую вядомасць пад назвай undulatus asperatus.
'''Asperitas''' (асперытас, с лацінскай мовы — «шурпатасць»)- асаблівая рыса некаторых [[Воблакі|воблакаў]], якая прадстаўляе сабой выяўленыя хвалістыя структуры ў ніжняй іх частцы, што ў спалучэнні з неаднароднай таўшчынёй і асвятленнем можа надаваць воблакаў незвычайны і страшэнны выгляд. У перыяд да ўключэння ў Міжнародную класіфікацыю воблакаў такія воблакі атрымалі вядомасць пад назвай undulatus asperatus.


== Характарыстыка ==
== Характарыстыка ==
{{Cquote|Выразна пазначаныя хвалепадобныя структуры на ніжнім баку аблокаў, больш няроўныя ў гарызантальнай плоскасці і валодаюць больш бязладнай арганізацыяй, чым разнавіднасць undulatus. Asperitas характарызуецца наяўнасцю лакалізаваных хваль у аснаванні аблокаў, як гладкіх, так і спярэшчаных малымі элементамі, часам з завостраным канчаткам, як быццам назіральнік глядзіць на паверхню неспакойнага мора з-пад вады. Розная ступень асветленасці і магутнасці воблака можа даваць моцны глядзельны эфект.|аўтар=Міжнародны атлас аблокаў}}
{{Cquote|Выразна пазначаныя хвалепадобныя структуры на ніжнім баку аблокаў, больш няроўныя ў гарызантальнай плоскасці і валодаюць больш бязладнай арганізацыяй, чым разнавіднасць undulatus. Asperitas характарызуецца наяўнасцю лакалізаваных хваль у аснаванні аблокаў, як гладкіх, так і спярэшчаных малымі элементамі, часам з завостраным канчаткам, як быццам назіральнік глядзіць на паверхню неспакойнага мора з-пад вады. Розная ступень асветленасці і магутнасці воблака можа даваць моцны глядзельны эфект.|аўтар=Міжнародны атлас аблокаў}}
Рыса asperitas сустракаецца параўнальна рэдка, часцей за ўсё - у [[Слаіста-кучавыя воблакі|слаіста-кучавых]] і [[Высокакучавыя воблакі|высокакучавых]] воблакаў. Іх з'яўленне не абмяжоўваецца якой-небудзь канкрэтнай геаграфічнай вобласцю або часам года<ref name="harrison">{{Публікацыя|статья|год=2017|volume=72|pages=132—141|doi=10.1002/wea.2996}}</ref>.
Рыса asperitas сустракаецца параўнальна рэдка, часцей за ўсё — у [[Слаіста-кучавыя воблакі|слаіста-кучавых]] і [[Высокакучавыя воблакі|высокакучавых]] воблакаў. Іх з’яўленне не абмяжоўваецца якой-небудзь канкрэтнай геаграфічнай вобласцю або часам года<ref name="harrison">{{артыкул|аўтар=R. Giles Harrison, Gavin Pretor-Pinney, Graeme J. Marlton, Graeme D. Anderson, Daniel J. Kirshbaum, Robin J. Hogan|загаловак=Asperitas – a newly identified cloud supplementary feature|выданне=Weather|год=2017|volume=72|pages=132—141|doi=10.1002/wea.2996}}</ref>.


Воблакі з рысай asperitas у ніжняй сваёй частцы маюць рэзкую хаатычна-хвалістую мяжу, прычым гэтая мяжа вагаецца. Паколькі <nowiki>{{нп3|няўстойлівасць Кельвіна — Гельмгольца||ru|Неустойчивость Кельвина — Гельмгольца}}</nowiki> нярэдка прыводзіць да ваганняў верхняй мяжы воблаках, меркавалася, што asperitas можа фармавацца з-за няўстойлівасці на ніжняй мяжы або распаўсюджвання ваганняў верхняй мяжы да самага нізу воблака; аднак мадэляванне сітуацый, у якіх назіралася asperitas, не пацвярджае наяўнасць няўстойлівасці Кельвіна — Гельмгольца. У назіраных воблаках з рысай asperitas прысутнічалі <nowiki>{{нп3|Гравітацыйныя хвалі (гідрадынаміка)|гравітацыйныя хвалі|ru|Гравитационные волны (гидродинамика)}}</nowiki>, выяўленае расслаенне і <nowiki>{{нп3|зрух ветру||ru|Сдвиг ветра}}</nowiki>. Верагодна, характэрныя ваганні нізу воблакаў з рысай asperitas узнікаюць дзякуючы падыходным суадносінам і велічыням <nowiki>{{нп3|Частата Брэнта — Вяйсяля|Брэнта — Вяйсяля|ru|Частота Брента — Вяйсяля}}</nowiki> слаёў воблака, якія спрыяюць каналізацыі гравітацыйных хваль, а зрух ветру ў воблаку дэфармуе гэтыя хвалі<ref name="harrison">{{Публікацыя|статья|год=2017|volume=72|pages=132—141|doi=10.1002/wea.2996}}</ref>.
Воблакі з рысай asperitas у ніжняй сваёй частцы маюць рэзкую хаатычна-хвалістую мяжу, прычым гэтая мяжа вагаецца. Паколькі {{нп3|няўстойлівасць Кельвіна — Гельмгольца||ru|Неустойчивость Кельвина — Гельмгольца}} нярэдка прыводзіць да ваганняў верхняй мяжы воблаках, меркавалася, што asperitas можа фармавацца з-за няўстойлівасці на ніжняй мяжы або распаўсюджвання ваганняў верхняй мяжы да самага нізу воблака; аднак мадэляванне сітуацый, у якіх назіралася asperitas, не пацвярджае наяўнасць няўстойлівасці Кельвіна — Гельмгольца. У назіраных воблаках з рысай asperitas прысутнічалі {{нп3|Гравітацыйныя хвалі (гідрадынаміка)|гравітацыйныя хвалі|ru|Гравитационные волны (гидродинамика)}}, выяўленае расслаенне і {{нп3|зрух ветру||ru|Сдвиг ветра}}. Верагодна, характэрныя ваганні нізу воблакаў з рысай asperitas узнікаюць дзякуючы падыходным суадносінам і велічыням {{нп3|Частата Брэнта — Вяйсяля|Брэнта — Вяйсяля|ru|Частота Брента — Вяйсяля}} слаёў воблака, якія спрыяюць каналізацыі гравітацыйных хваль, а зрух ветру ў воблаку дэфармуе гэтыя хвалі<ref name="harrison" />.


== Гісторыя ==
== Гісторыя ==
[[Файл:Clouds_Bonheiden_Belgium_jun_2014.jpg|міні|300x300пкс|Слаіста-кучавыя аблокі asperitas над Бельгіяй]]
[[Файл:Clouds_Bonheiden_Belgium_jun_2014.jpg|міні|250пкс|Слаіста-кучавыя аблокі asperitas над Бельгіяй]]
Воблакі незвычайнага выгляду, цяпер званыя asperitas, прыцягнулі ўвагу грамадскасці і метэаролагаў дзякуючы брытанскай арганізацыі «<nowiki>{{нп3|Таварыства аматараў воблакаў||ru|Общество любителей облаков}}</nowiki>" ("Cloud Appreciation Society"), якую ўзначальвае <nowiki>{{нп3|Гэвін Прэтар-Піней||ru|Претор-Пинней, Гэвин}}</nowiki>. Першапачаткова таварыства не мела мэтаў, акрамя ўлагоджанага назірання за воблакамі. Аднак калі сярод фатаграфій незвычайных воблакаў, загружаных на сайт грамадства, з'явіліся здымкі воблакаў злавеснага выгляду з рэзкай грудкаватай ніжняй мяжой (першая з фатаграфій была зроблена ў 2006 годзе Джэйн Уігінс у <nowiki>{{нп3|Сідар-Рапідс||ru|Сидар-Рапидс}}</nowiki>, [[Аява|Аёва]], [[Злучаныя Штаты Амерыкі|ЗША]], а ў далейшым з'явіліся фатаграфіі падобных воблакаў з многіх частак Зямлі, у тым ліку з [[Вялікабрытанія|Вялікабрытаніі]], [[Нарвегія|Нарвегіі]], [[Эстонія|Эстоніі]], [[Францыя|Францыі]], [[Бельгія|Бельгіі]], [[Новая Зеландыя|Новай Зеландыі]] і [[Расія|Расіі]]), і да гэтых воблакаў з'явілася цікавасць з боку СМІ, Прэтар-Піні вырашыў дамагацца афіцыйнага прызнання гэтай з'явы [[Сусветная метэаралагічная арганізацыя|Сусветнай метэаралагічнай арганізацыяй]] і ўключэння такіх воблакаў у афіцыйную класіфікацыю атласа воблакаў. Меркавалася, што гэта новы від або разнавіднасць воблакаў; Прэтар-Піні прапанаваў назву asperatus (асператус, с лацінскай — «шурпаты»). Воблака стала вядома пад гэтай назвай, а таксама як undulatus asperatus (undulatus - адна з ужо існуючых на той момант разнавіднасцяў воблакаў; адно і тое ж воблака можа належаць да некалькіх разнавіднасцяў)<ref name="nyt">{{Cite web|author=Jon Mooallem|title=The Amateur Cloud Society That (Sort Of) Rattled the Scientific Community|url=https://www.nytimes.com/2016/05/08/magazine/the-amateur-cloud-society-that-sort-of-rattled-the-scientific-community.html|date=2016-05-04|work=[[The New York Times]] Magazine|accessdate=2017-06-24|archive-date=2017-08-12|archive-url=https://web.archive.org/web/20170812022943/https://www.nytimes.com/2016/05/08/magazine/the-amateur-cloud-society-that-sort-of-rattled-the-scientific-community.html|deadlink=no}} Перевод: {{Cite web|author=Йон Муаллем|title=Общество любителей облаков, которое (как бы) ошеломило научное сообщество|url=http://newochem.ru/nauka/slozhno-uderzhatsya-ot-ocenochnyx-suzhdenij-pri-opisanii/|date=|work=Newочём|accessdate=2017-06-24|archive-date=2017-06-28|archive-url=https://web.archive.org/web/20170628105025/http://newochem.ru/nauka/slozhno-uderzhatsya-ot-ocenochnyx-suzhdenij-pri-opisanii|deadlink=no}}</ref><ref>{{Cite web|author=Michael J. Crumb|title=Iowa woman's photo sparks push for new cloud type|url=https://phys.org/news/2009-06-iowa-woman-photo-cloud.html|date=2009-07-12|work=[[Phys.org]]|accessdate=2017-08-11|archive-date=2019-12-08|archive-url=https://web.archive.org/web/20191208004927/http://www.physorg.com/news163990239.html|deadlink=no}}</ref>.
Воблакі незвычайнага выгляду, цяпер званыя asperitas, прыцягнулі ўвагу грамадскасці і метэаролагаў дзякуючы брытанскай арганізацыі «{{нп3|Таварыства аматараў воблакаў||ru|Общество любителей облаков}}» («Cloud Appreciation Society»), якую ўзначальвае {{нп3|Гэвін Прэтар-Піней||ru|Претор-Пинней, Гэвин}}. Першапачаткова таварыства не мела мэтаў, акрамя ўлагоджанага назірання за воблакамі. Аднак калі сярод фатаграфій незвычайных воблакаў, загружаных на сайт грамадства, з’явіліся здымкі воблакаў злавеснага выгляду з рэзкай грудкаватай ніжняй мяжой (першая з фатаграфій была зроблена ў 2006 годзе Джэйн Уігінс у {{нп3|Сідар-Рапідс||ru|Сидар-Рапидс}}, [[Аява|Аёва]], [[Злучаныя Штаты Амерыкі|ЗША]], а ў далейшым з’явіліся фатаграфіі падобных воблакаў з многіх частак Зямлі, у тым ліку з [[Вялікабрытанія|Вялікабрытаніі]], [[Нарвегія|Нарвегіі]], [[Эстонія|Эстоніі]], [[Францыя|Францыі]], [[Бельгія|Бельгіі]], [[Новая Зеландыя|Новай Зеландыі]] і [[Расія|Расіі]]), і да гэтых воблакаў з’явілася цікавасць з боку СМІ, Прэтар-Піні вырашыў дамагацца афіцыйнага прызнання гэтай з’явы [[Сусветная метэаралагічная арганізацыя|Сусветнай метэаралагічнай арганізацыяй]] і ўключэння такіх воблакаў у афіцыйную класіфікацыю атласа воблакаў. Меркавалася, што гэта новы від або разнавіднасць воблакаў; Прэтар-Піні прапанаваў назву asperatus (асператус, с лацінскай — «шурпаты»). Воблака стала вядома пад гэтай назвай, а таксама як undulatus asperatus (undulatus — адна з ужо існуючых на той момант разнавіднасцяў воблакаў; адно і тое ж воблака можа належаць да некалькіх разнавіднасцяў)<ref name="nyt">{{Cite web|author=Jon Mooallem|title=The Amateur Cloud Society That (Sort Of) Rattled the Scientific Community|url=https://www.nytimes.com/2016/05/08/magazine/the-amateur-cloud-society-that-sort-of-rattled-the-scientific-community.html|date=2016-05-04|work=[[The New York Times]] Magazine|access-date=2017-06-24|archive-date=2017-08-12|archive-url=https://web.archive.org/web/20170812022943/https://www.nytimes.com/2016/05/08/magazine/the-amateur-cloud-society-that-sort-of-rattled-the-scientific-community.html|url-status=live}} Перевод: {{Cite web|author=Йон Муаллем|title=Общество любителей облаков, которое (как бы) ошеломило научное сообщество|url=http://newochem.ru/nauka/slozhno-uderzhatsya-ot-ocenochnyx-suzhdenij-pri-opisanii/|work=Newочём|access-date=2017-06-24|archive-date=2017-06-28|archive-url=https://web.archive.org/web/20170628105025/http://newochem.ru/nauka/slozhno-uderzhatsya-ot-ocenochnyx-suzhdenij-pri-opisanii|url-status=live}}</ref><ref>{{Cite web|author=Michael J. Crumb|title=Iowa woman's photo sparks push for new cloud type|url=https://phys.org/news/2009-06-iowa-woman-photo-cloud.html|date=2009-07-12|work=[[Phys.org]]|access-date=2017-08-11|archive-date=2019-12-08|archive-url=https://web.archive.org/web/20191208004927/http://www.physorg.com/news163990239.html|url-status=live}}</ref>.


Класіфікацыя воблакаў з атласа СМА практычна не змянялася на працягу дзясяткаў гадоў, аднак на 2010-я гады была запланавана яго рэвізія. Фатаграфіі з падрабязнымі метададзенымі, зробленыя з дапамогай мабільнага прыкладання Таварыства аматараў воблакаў, дазволілі вывучыць новае незвычайнае воблака<ref name="harrison">{{Публікацыя|статья}}</ref>, і гэтая акалічнасць у спалучэнні з увагай СМІ паспрыялі яго ўключэнню ў новую рэдакцыю атласа. У выніку рэдакцыя атласа воблакаў 2017 года ўключыла адзін новы від і шэраг менш значных даданняў, у тым ліку дадатковую рысу asperitas<ref name="wmo">{{Cite web|title=В новом Международном атласе облаков сочетаются традиции XIX века с технологиями XXI века|url=https://public.wmo.int/ru/media/пресс-релизы/в-новом-международном-атласе-облаков-сочетаются-традиции-xix-века-с-технологиями|date=2017-03-22|work=[[Всемирная метеорологическая организация]]|accessdate=2020-05-23}}</ref>; такім чынам, таварыства дасягнула поспеху ў сваёй ініцыятыве. Назва не зусім супадае з прапанаванай, паколькі паводле стандартаў СМА, назва дадатковай рысы (у адрозненне ад назвы цэлага віду або разнавіднасці, якімі воблакі asperitas прызнаныя не былі) павінна прадстаўляць сабой лацінскі назоўнік<ref name="nyt">{{Cite web|title=The Amateur Cloud Society That (Sort Of) Rattled the Scientific Community|url=https://www.nytimes.com/2016/05/08/magazine/the-amateur-cloud-society-that-sort-of-rattled-the-scientific-community.html|date=2016-05-04|work=[[The New York Times]] Magazine|accessdate=2017-06-24}} Перевод: {{Cite web|title=Общество любителей облаков, которое (как бы) ошеломило научное сообщество|url=http://newochem.ru/nauka/slozhno-uderzhatsya-ot-ocenochnyx-suzhdenij-pri-opisanii/|date=|work=Newочём|accessdate=2017-06-24}}</ref><ref name="hamblyn">{{Публікацыя|книга}}</ref>.
Класіфікацыя воблакаў з атласа СМА практычна не змянялася на працягу дзясяткаў гадоў, аднак на 2010-я гады была запланавана яго рэвізія. Фатаграфіі з падрабязнымі метададзенымі, зробленыя з дапамогай мабільнага прыкладання Таварыства аматараў воблакаў, дазволілі вывучыць новае незвычайнае воблака<ref name="harrison"/>, і гэтая акалічнасць у спалучэнні з увагай СМІ паспрыялі яго ўключэнню ў новую рэдакцыю атласа. У выніку рэдакцыя атласа воблакаў 2017 года ўключыла адзін новы від і шэраг менш значных даданняў, у тым ліку дадатковую рысу asperitas<ref name="wmo">{{Cite web|title=В новом Международном атласе облаков сочетаются традиции XIX века с технологиями XXI века|url=https://public.wmo.int/ru/media/пресс-релизы/в-новом-международном-атласе-облаков-сочетаются-традиции-xix-века-с-технологиями|date=2017-03-22|work=[[Сусветная метэаралагічная арганізацыя]]|access-date=2020-05-23}}{{Недаступная спасылка}}</ref>; такім чынам, таварыства дасягнула поспеху ў сваёй ініцыятыве. Назва не зусім супадае з прапанаванай, паколькі паводле стандартаў СМА, назва дадатковай рысы (у адрозненне ад назвы цэлага віду або разнавіднасці, якімі воблакі asperitas прызнаныя не былі) павінна прадстаўляць сабой лацінскі назоўнік<ref name="nyt"/><ref name="nyt" /><ref name="hamblyn">{{кніга|аўтар=Richard Hamblyn|загаловак=Clouds|выдавецтва=Reaktion Books|год=2017|isbn=9781780237701|падзагаловак=Nature and Culture|раздзел=Asperitas}}</ref>.


Як правіла, класіфікацыя атласа воблакаў мае прыкладны метэаралагічны характар і ўключае тыя характарыстыкі, якія могуць дапамагчы прадказаць надвор'е. Asperitas у гэтым сэнсе з'яўляецца выключэннем: даданне гэтай рысы воблакаў у атлас адбылося хутчэй з-за вядомасці, якую атрымалі такія воблакі ў грамадскасці. У той жа час гісторыя апісання і пачатку навуковага вывучэння воблакаў asperitas дэманструе магчымасці [[Грамадзянская навука|грамадзянскай навукі]] і значную карысць, якую могуць прынесці метэаралогіі і навуцы наогул добраахвотныя непрафесійныя памочнікі з дапамогай сучасных тэхналогій<ref name="harrison">{{Публікацыя|статья|год=2017|volume=72|pages=132—141|doi=10.1002/wea.2996}}</ref>.
Як правіла, класіфікацыя атласа воблакаў мае прыкладны метэаралагічны характар і ўключае тыя характарыстыкі, якія могуць дапамагчы прадказаць надвор’е. Asperitas у гэтым сэнсе з’яўляецца выключэннем: даданне гэтай рысы воблакаў у атлас адбылося хутчэй з-за вядомасці, якую атрымалі такія воблакі ў грамадскасці. У той жа час гісторыя апісання і пачатку навуковага вывучэння воблакаў asperitas дэманструе магчымасці [[Грамадзянская навука|грамадзянскай навукі]] і значную карысць, якую могуць прынесці метэаралогіі і навуцы наогул добраахвотныя непрафесійныя памочнікі з дапамогай сучасных тэхналогій<ref name="harrison"/>.
{{зноскі}}


== Спасылкі ==
== Спасылкі ==


* {{Cite web|title='''Шероховатость (asperitas)'''|url=https://cloudatlas.wmo.int/ru/clouds-supplementary-features-asperitas.html|website=Международный атлас облаков|accessdate=2020-05-23}}
* {{Cite web|title='''Шероховатость (asperitas)'''|url=https://cloudatlas.wmo.int/ru/clouds-supplementary-features-asperitas.html|website=Международный атлас облаков|access-date=2020-05-23}}
* ''Mike Olbinski''. [https://vimeo.com/220148310 Видео с замедленной съёмкой облаков asperitas]
* ''Mike Olbinski''. [https://vimeo.com/220148310 Видео с замедленной съёмкой облаков asperitas]
{{Воблакі}}
{{Бібліяінфармацыя}}

[[Катэгорыя:Воблакі]]
[[Катэгорыя:Воблакі]]

Актуальная версія на 22:11, 17 мая 2024

Слаіста-кучавыя воблакі asperitas над штатам Місуры (ЗША)

Asperitas (асперытас, с лацінскай мовы — «шурпатасць»)- асаблівая рыса некаторых воблакаў, якая прадстаўляе сабой выяўленыя хвалістыя структуры ў ніжняй іх частцы, што ў спалучэнні з неаднароднай таўшчынёй і асвятленнем можа надаваць воблакаў незвычайны і страшэнны выгляд. У перыяд да ўключэння ў Міжнародную класіфікацыю воблакаў такія воблакі атрымалі вядомасць пад назвай undulatus asperatus.

Характарыстыка

[правіць | правіць зыходнік]
« Выразна пазначаныя хвалепадобныя структуры на ніжнім баку аблокаў, больш няроўныя ў гарызантальнай плоскасці і валодаюць больш бязладнай арганізацыяй, чым разнавіднасць undulatus. Asperitas характарызуецца наяўнасцю лакалізаваных хваль у аснаванні аблокаў, як гладкіх, так і спярэшчаных малымі элементамі, часам з завостраным канчаткам, як быццам назіральнік глядзіць на паверхню неспакойнага мора з-пад вады. Розная ступень асветленасці і магутнасці воблака можа даваць моцны глядзельны эфект.
Міжнародны атлас аблокаў
 »

Рыса asperitas сустракаецца параўнальна рэдка, часцей за ўсё — у слаіста-кучавых і высокакучавых воблакаў. Іх з’яўленне не абмяжоўваецца якой-небудзь канкрэтнай геаграфічнай вобласцю або часам года[1].

Воблакі з рысай asperitas у ніжняй сваёй частцы маюць рэзкую хаатычна-хвалістую мяжу, прычым гэтая мяжа вагаецца. Паколькі няўстойлівасць Кельвіна — Гельмгольца  (руск.) (бел. нярэдка прыводзіць да ваганняў верхняй мяжы воблаках, меркавалася, што asperitas можа фармавацца з-за няўстойлівасці на ніжняй мяжы або распаўсюджвання ваганняў верхняй мяжы да самага нізу воблака; аднак мадэляванне сітуацый, у якіх назіралася asperitas, не пацвярджае наяўнасць няўстойлівасці Кельвіна — Гельмгольца. У назіраных воблаках з рысай asperitas прысутнічалі гравітацыйныя хвалі  (руск.) (бел., выяўленае расслаенне і зрух ветру  (руск.) (бел.. Верагодна, характэрныя ваганні нізу воблакаў з рысай asperitas узнікаюць дзякуючы падыходным суадносінам і велічыням Брэнта — Вяйсяля  (руск.) (бел. слаёў воблака, якія спрыяюць каналізацыі гравітацыйных хваль, а зрух ветру ў воблаку дэфармуе гэтыя хвалі[1].

Гісторыя

[правіць | правіць зыходнік]
Слаіста-кучавыя аблокі asperitas над Бельгіяй

Воблакі незвычайнага выгляду, цяпер званыя asperitas, прыцягнулі ўвагу грамадскасці і метэаролагаў дзякуючы брытанскай арганізацыі «Таварыства аматараў воблакаў  (руск.) (бел.» («Cloud Appreciation Society»), якую ўзначальвае Гэвін Прэтар-Піней  (руск.) (бел.. Першапачаткова таварыства не мела мэтаў, акрамя ўлагоджанага назірання за воблакамі. Аднак калі сярод фатаграфій незвычайных воблакаў, загружаных на сайт грамадства, з’явіліся здымкі воблакаў злавеснага выгляду з рэзкай грудкаватай ніжняй мяжой (першая з фатаграфій была зроблена ў 2006 годзе Джэйн Уігінс у Сідар-Рапідс  (руск.) (бел., Аёва, ЗША, а ў далейшым з’явіліся фатаграфіі падобных воблакаў з многіх частак Зямлі, у тым ліку з Вялікабрытаніі, Нарвегіі, Эстоніі, Францыі, Бельгіі, Новай Зеландыі і Расіі), і да гэтых воблакаў з’явілася цікавасць з боку СМІ, Прэтар-Піні вырашыў дамагацца афіцыйнага прызнання гэтай з’явы Сусветнай метэаралагічнай арганізацыяй і ўключэння такіх воблакаў у афіцыйную класіфікацыю атласа воблакаў. Меркавалася, што гэта новы від або разнавіднасць воблакаў; Прэтар-Піні прапанаваў назву asperatus (асператус, с лацінскай — «шурпаты»). Воблака стала вядома пад гэтай назвай, а таксама як undulatus asperatus (undulatus — адна з ужо існуючых на той момант разнавіднасцяў воблакаў; адно і тое ж воблака можа належаць да некалькіх разнавіднасцяў)[2][3].

Класіфікацыя воблакаў з атласа СМА практычна не змянялася на працягу дзясяткаў гадоў, аднак на 2010-я гады была запланавана яго рэвізія. Фатаграфіі з падрабязнымі метададзенымі, зробленыя з дапамогай мабільнага прыкладання Таварыства аматараў воблакаў, дазволілі вывучыць новае незвычайнае воблака[1], і гэтая акалічнасць у спалучэнні з увагай СМІ паспрыялі яго ўключэнню ў новую рэдакцыю атласа. У выніку рэдакцыя атласа воблакаў 2017 года ўключыла адзін новы від і шэраг менш значных даданняў, у тым ліку дадатковую рысу asperitas[4]; такім чынам, таварыства дасягнула поспеху ў сваёй ініцыятыве. Назва не зусім супадае з прапанаванай, паколькі паводле стандартаў СМА, назва дадатковай рысы (у адрозненне ад назвы цэлага віду або разнавіднасці, якімі воблакі asperitas прызнаныя не былі) павінна прадстаўляць сабой лацінскі назоўнік[2][2][5].

Як правіла, класіфікацыя атласа воблакаў мае прыкладны метэаралагічны характар і ўключае тыя характарыстыкі, якія могуць дапамагчы прадказаць надвор’е. Asperitas у гэтым сэнсе з’яўляецца выключэннем: даданне гэтай рысы воблакаў у атлас адбылося хутчэй з-за вядомасці, якую атрымалі такія воблакі ў грамадскасці. У той жа час гісторыя апісання і пачатку навуковага вывучэння воблакаў asperitas дэманструе магчымасці грамадзянскай навукі і значную карысць, якую могуць прынесці метэаралогіі і навуцы наогул добраахвотныя непрафесійныя памочнікі з дапамогай сучасных тэхналогій[1].

Зноскі

  1. ↑ а б в г R. Giles Harrison, Gavin Pretor-Pinney, Graeme J. Marlton, Graeme D. Anderson, Daniel J. Kirshbaum, Robin J. Hogan Asperitas – a newly identified cloud supplementary feature // Weather. — 2017. — Vol. 72. — P. 132—141. — DOI:10.1002/wea.2996
  2. ↑ а б в Jon Mooallem. The Amateur Cloud Society That (Sort Of) Rattled the Scientific Community. The New York Times Magazine (4 мая 2016). Архівавана з першакрыніцы 12 жніўня 2017. Праверана 24 чэрвеня 2017. Перевод: Йон Муаллем. Общество любителей облаков, которое (как бы) ошеломило научное сообщество. Newочём. Архівавана з першакрыніцы 28 чэрвеня 2017. Праверана 24 чэрвеня 2017.
  3. ↑ Michael J. Crumb. Iowa woman's photo sparks push for new cloud type. Phys.org (12 ліпеня 2009). Архівавана з першакрыніцы 8 снежня 2019. Праверана 11 жніўня 2017.
  4. ↑ В новом Международном атласе облаков сочетаются традиции XIX века с технологиями XXI века. Сусветная метэаралагічная арганізацыя (22 сакавіка 2017). Праверана 23 мая 2020.(недаступная спасылка)
  5. ↑ Richard Hamblyn. Clouds. — Reaktion Books, 2017. — ISBN 9781780237701.

Спасылкі

[правіць | правіць зыходнік]
Узята з "https://be.wikipedia.org/w/index.php?title=Asperitas&oldid=4740019"