Seyyare
Seyyare - Küneşniñ etrafında dolanğan kök cismi. Tar manasınen, Küneş sisteması içinde, Küneşniñ doğrudan yoldaşı olğan ve Halqlarara Felekiyat Birligi (International Astronomy Union) tarafından bu tarifke uyğun bulunğan sekiz kök cismini tayinlemede qullanıla. Küneş sistemasında, resmen qabul etilgen sekiz seyyareden ğayrı, bu cisimlerlge büyüklik, orbita ve fizikiy hususiyetler ceetinden aynı zümrege qoyulıp olacaq yañı kök cisimleriniñ keşif etilüvi, bir yandan da başqa yıldızlarnıñ etrafında da Küneş sisteması seyyarelerine oşağan kök cisimleriniñ dolanğanınıñ saptanması, seyyare tarifiniñ sıñırlarınıñ bulanıqlaşmasına sebep olğandır.
Halqlarara Felekiyat Birliginiñ, 1919 senesi qabul etken Küneş sistemasınıñ sekiz seyyaresi, küneşke yaqınlıq sıralarına köre şulardır:
Seyyare hususiyetleri | |||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Ad | Ekvator diametri[1] |
Kütle[1] | Orbita radiusı (AU) |
Aylanuv devri (yıl) |
Orbita avuqlığı (°) | Tışmerkezlik | Dönme devri (gün) |
Yoldaş | Alqalar | Atmosfera | |
Yer şeklindeki seyyareler | Utarit | 0,382 | 0,06 | 0,39 | 0,24 | 3,38 | 0,206 | 58,64 | — | yoq | azğariy |
Çolpan | 0,949 | 0,82 | 0,72 | 0,62 | 3,86 | 0,007 | -243,02 | — | yoq | CO2, N2 | |
Zemin[2] | 1,00 | 1,00 | 1,00 | 1,00 | 7,25 | 0,017 | 1,00 | 1 | yoq | N2, O2 | |
Merih | 0,532 | 0,11 | 1,52 | 1,88 | 5,65 | 0,093 | 1,03 | 2 | yoq | CO2, N2 | |
Gaz seyyareleri | Müşteri | 11,209 | 317,8 | 5,20 | 11,86 | 6,09 | 0,048 | 0,41 | 63 | bar | H2, He |
Zual | 9,449 | 95,2 | 9,54 | 29,46 | 5,51 | 0,054 | 0,43 | 60 | bar | H2, He | |
Uran | 4,007 | 14,6 | 19,22 | 84,01 | 6,48 | 0,047 | -0,72 | 27 | bar | H2, He | |
Neptun | 3,883 | 17,2 | 30,06 | 164,8 | 6,43 | 0,009 | 0,67 | 13 | bar | H2, He | |
Bu sekiz seyyareniñ tışında daa evel seyyare olaraq tariflengen Pluton Halqlarara Felekiyat Birliginiñ yañı tariflemesine köre kiçik seyyare olaraq qabul etile.
Küneş sisteması |
---|
Seyyareler: Utarit - Çolpan - Dünya - Merih - Müşteri - Zual - Uran - Neptun |
Kiçkene seyyareler: Pluton - Eris - Haumea - Makemake |
Diger: Küneş - Ay - Asteroid quşağı - Quyruqlı yıldızlar - Neptun artında cisimler - Koyper quşağı- Oort bulutı |