ayırmak
Turkish
Etymology
Inherited from Ottoman Turkish آیرمق (ayırmak, “to part; separate, choose, pick, select, distinguish”), from Proto-Turkic *adïr- (“to separate”).[1]
Cognate with Karakhanid [script needed] (aδır-, “to separate”), Old Turkic [script needed] (adır-, “to separate”), Azerbaijani ayırmaq (“to separate”), Bashkir айырыу (ayırıw, “to separate”), Chuvash уйӑр (ujăr, “to separate”), Khakas азырарға (azırarğa, “to separate”), Kyrgyz айыруу (ayıruu, “to separate”), Turkmen aýyrmak (“to separate”), Uzbek ayirmoq (“to separate”), Yakut атыр (atır, “to separate”).
Pronunciation
Verb
ayırmak (third-person singular simple present ayırır)
- (transitive) to part, separate, sever
- (transitive) to choose, pick, select
- (transitive) to set apart, divide, sunder
- (transitive) to detach
- (transitive) to distinguish
- (transitive) to sort, classify
- (transitive) to save, reserve, spare
- (transitive) to isolate
- (transitive) to discriminate
- (transitive) to except, exclude
Conjugation
Note: Actual conjugations can be more complex than tables below. Compound forms with the auxiliary olmak not shown. See also Appendix:Turkish suffixes#Verbs.
Positive declarative | ||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|
infinitive | ayırmak | |||||||
impersonal participle | imperfective | ayıran | ||||||
perfective | ayırmış | |||||||
prospective | ayıracak | |||||||
personal participle | non-prospective | ayırdığım | ayırdığın | ayırdığı | ayırdığımız | ayırdığınız | ayırdıkları | |
prospective | ayıracağım | ayıracağın | ayıracağı | ayıracağımız | ayıracağınız | ayıracakları | ||
verbal noun | ayırma | |||||||
way of doing | ayırış | |||||||
singular | plural | |||||||
1st person | 2nd person | 3rd person | 1st person | 2nd person | 3rd person | |||
ben | sen | o | biz | siz | onlar | |||
indicative | present | aorist | ayırırım | ayırırsın | ayırır | ayırırız | ayırırsınız | ayırırlar |
imperfective | ayırıyorum | ayırıyorsun | ayırıyor | ayırıyoruz | ayırıyorsunuz | ayırıyorlar | ||
past | perfective | ayırdım | ayırdın | ayırdı | ayırdık | ayırdınız | ayırdılar | |
imperfective | ayırıyordum | ayırıyordun | ayırıyordu | ayırıyorduk | ayırıyordunuz | ayırıyorlardı (or ayırıyordular) | ||
future | ayıracağım | ayıracaksın | ayıracak | ayıracağız | ayıracaksınız | ayıracaklar | ||
inferential | perfective | ayırmışım | ayırmışsın | ayırmış | ayırmışız | ayırmışsınız | ayırmışlar | |
aorist | ayırırmışım | ayırırmışsın | ayırırmış | ayırırmışız | ayırırmışsınız | ayırırlarmış (or ayırırmışlar) | ||
imperfective | ayırıyormuşum | ayırıyormuşsun | ayırıyormuş | ayırıyormuşuz | ayırıyormuşsunuz | ayırıyorlarmış | ||
conditional | simple | ayırsam | ayırsan | ayırsa | ayırsak | ayırsanız | ayırsalar | |
perfective | ayırsaydım | ayırsaydın | ayırsaydı | ayırsaydık | ayırsaydınız | ayırsaydılar | ||
optative | ayırayım | ayırasın | ayıra | ayıralım | ayırasınız | ayıralar | ||
progressive | ayırmaktayım | ayırmaktasın | ayırmakta | ayırmaktayız | ayırmaktasınız | ayırmaktalar | ||
necessitative | ayırmalıyım | ayırmalısın | ayırmalı | ayırmalıyız | ayırmalısınız | ayırmalılar | ||
imperative | ayır | ayırsın | ayırın | ayırsınlar | ||||
Positive interrogative | ||||||||
singular | plural | |||||||
1st person | 2nd person | 3rd person | 1st person | 2nd person | 3rd person | |||
ben | sen | o | biz | siz | onlar | |||
indicative | present | aorist | ayırır mıyım? | ayırır mısın? | ayırır mı? | ayırır mıyız? | ayırır mısınız? | ayırırlar mı? |
imperfective | ayırıyor muyum? | ayırıyor musun? | ayırıyor mu? | ayırıyor muyuz? | ayırıyor musunuz? | ayırıyorlar mı? | ||
past | perfective | ayırdım mı? | ayırdın mı? | ayırdı mı? | ayırdık mı? | ayırdınız mı? | ayırdılar mı? | |
imperfective | ayırıyor muydum? | ayırıyor muydun? | ayırıyor muydu? | ayırıyor muyduk? | ayırıyor muydunuz? | ayırıyorlar mıydı? | ||
future | ayıracak mıyım? | ayıracak mısın? | ayıracak mı? | ayıracak mıyız? | ayıracak mısınız? | ayıracaklar mı? | ||
inferential | perfective | ayırmış mıyım? | ayırmış mısın? | ayırmış mı? | ayırmış mıyız? | ayırmış mısınız? | ayırmışlar mı? | |
aorist | ayırır mıymışım? | ayırır mıymışsın? | ayırır mıymış? | ayırır mıymışız? | ayırır mıymışsınız? | ayırırlar mıymış? | ||
imperfective | ayırıyor muymuşum? | ayırıyor muymuşsun? | ayırıyor muymuş? | ayırıyor muymuşuz? | ayırıyor muymuşsunuz? | ayırıyorlar mıymış? | ||
conditional | simple | ayırsam mı? | ayırsan mı? | ayırsa mı? | ayırsak mı? | ayırsanız mı? | ayırsalar mı? | |
perfective | ayırsa mıydım? | ayırsa mıydın? | ayırsa mıydı? | ayırsa mıydık? | ayırsa mıydınız? | ayırsalar mıydı? | ||
progressive | ayırmakta mıyım? | ayırmakta mısın? | ayırmakta mı? | ayırmakta mıyız? | ayırmakta mısınız? | ayırmaktalar mı? | ||
necessitative | ayırmalı mıyım? | ayırmalı mısın? | ayırmalı mı? | ayırmalı mıyız? | ayırmalı mısınız? | ayırmalılar mı? | ||
Negative declarative | ||||||||
infinitive | ayırmamak | |||||||
impersonal participle | imperfective | ayırmayan | ||||||
perfective | ayırmamış | |||||||
prospective | ayırmayacak | |||||||
personal participle | non-prospective | ayırmadığım | ayırmadığın | ayırmadığı | ayırmadığımız | ayırmadığınız | ayırmadıkları | |
prospective | ayırmayacağım | ayırmayacağın | ayırmayacağı | ayırmayacağımız | ayırmayacağınız | ayırmayacakları | ||
verbal noun | ayırmama | |||||||
way of doing | ayırmayış | |||||||
singular | plural | |||||||
1st person | 2nd person | 3rd person | 1st person | 2nd person | 3rd person | |||
ben | sen | o | biz | siz | onlar | |||
indicative | present | aorist | ayırmam | ayırmazsın | ayırmaz | ayırmayız | ayırmazsınız | ayırmazlar |
imperfective | ayırmıyorum | ayırmıyorsun | ayırmıyor | ayırmıyoruz | ayırmıyorsunuz | ayırmıyorlar | ||
past | perfective | ayırmadım | ayırmadın | ayırmadı | ayırmadık | ayırmadınız | ayırmadılar | |
imperfective | ayırmıyordum | ayırmıyordun | ayırmıyordu | ayırmıyorduk | ayırmıyordunuz | ayırmıyorlardı | ||
future | ayırmayacağım | ayırmayacaksın | ayırmayacak | ayırmayacağız | ayırmayacaksınız | ayırmayacaklar | ||
inferential | perfective | ayırmamışım | ayırmamışsın | ayırmamış | ayırmamışız | ayırmamışsınız | ayırmamışlar | |
aorist | ayırmazmışım | ayırmazmışsın | ayırmazmış | ayırmazmışız | ayırmazmışsınız | ayırmazlarmış | ||
imperfective | ayırmıyormuşum | ayırmıyormuşsun | ayırmıyormuş | ayırmıyormuşuz | ayırmıyormuşsunuz | ayırmıyorlarmış | ||
conditional | simple | ayırmasam | ayırmasan | ayırmasa | ayırmasak | ayırmasanız | ayırmasalar | |
perfective | ayırmasaydım | ayırmasaydın | ayırmasaydı | ayırmasaydık | ayırmasaydınız | ayırmasaydılar | ||
optative | ayırmayayım | ayırmayasın | ayırmaya | ayırmayalım | ayırmayasınız | ayırmayalar | ||
progressive | ayırmamaktayım | ayırmamaktasın | ayırmamakta | ayırmamaktayız | ayırmamaktasınız | ayırmamaktalar | ||
necessitative | ayırmamalıyım | ayırmamalısın | ayırmamalı | ayırmamalıyız | ayırmamalısınız | ayırmamalılar | ||
imperative | ayırma | ayırmasın | ayırmayın | ayırmasınlar | ||||
Negative interrogative | ||||||||
singular | plural | |||||||
1st person | 2nd person | 3rd person | 1st person | 2nd person | 3rd person | |||
ben | sen | o | biz | siz | onlar | |||
indicative | present | aorist | ayırmaz mıyım? | ayırmaz mısın? | ayırmaz mı? | ayırmaz mıyız? | ayırmaz mısınız? | ayırmazlar mı? |
imperfective | ayırmıyor muyum? | ayırmıyor musun? | ayırmıyor mu? | ayırmıyor muyuz? | ayırmıyor musunuz? | ayırmıyorlar mı? | ||
past | perfective | ayırmadım mı? | ayırmadın mı? | ayırmadı mı? | ayırmadık mı? | ayırmadınız mı? | ayırmadılar mı? | |
imperfective | ayırmıyor muydum? | ayırmıyor muydun? | ayırmıyor muydu? | ayırmıyor muyduk? | ayırmıyor muydunuz? | ayırmıyorlar mıydı? | ||
future | ayırmayacak mıyım? | ayırmayacak mısın? | ayırmayacak mı? | ayırmayacak mıyız? | ayırmayacak mısınız? | ayırmayacaklar mı? | ||
inferential | perfective | ayırmamış mıyım? | ayırmamış mısın? | ayırmamış mı? | ayırmamış mıyız? | ayırmamış mısınız? | ayırmamışlar mı? | |
aorist | ayırmaz mıymışım? | ayırmaz mıymışsın? | ayırmaz mıymış? | ayırmaz mıymışız? | ayırmaz mıymışsınız? | ayırmazlar mıymış? | ||
imperfective | ayırmıyor muymuşum? | ayırmıyor muymuşsun? | ayırmıyor muymuş? | ayırmıyor muymuşuz? | ayırmıyor muymuşsunuz? | ayırmıyorlar mıymış? | ||
conditional | simple | ayırmasam mı? | ayırmasan mı? | ayırmasa mı? | ayırmasak mı? | ayırmasanız mı? | ayırmasalar mı? | |
perfective | ayırmasa mıydım? | ayırmasa mıydın? | ayırmasa mıydı? | ayırmasa mıydık? | ayırmasa mıydınız? | ayırmasalar mıydı? | ||
progressive | ayırmamakta mıyım? | ayırmamakta mısın? | ayırmamakta mı? | ayırmamakta mıyız? | ayırmamakta mısınız? | ayırmamaktalar mı? | ||
necessitative | ayırmamalı mıyım? | ayırmamalı mısın? | ayırmamalı mı? | ayırmamalı mıyız? | ayırmamalı mısınız? | ayırmamalılar mı? |
Derived terms
Related terms
See also
References
- ^ Starostin, Sergei, Dybo, Anna, Mudrak, Oleg (2003) “*adɨ-r-”, in Etymological dictionary of the Altaic languages (Handbuch der Orientalistik; VIII.8), Leiden, New York, Köln: E.J. Brill