Troiako Gerra
Troiako Gerra greziar mitologian garrantzia handia duen gertaera da, agian benetako gertaera historiko xumeagoetan oinarrituta. Literaturan 10 urte iraun zuen gerra honetan, Troia edo Illium hiria, egungo Turkian kokatuta, mizeniar greziarrek edo akeoek setiatu zuten, Troiako Paris printzeak Helena Menelao Espartako erregearengandik bahitu ondoren.
Literaturan
Gerrako zati andana grezierazko literaturako hainbat lanetan jorratzen dira. Horietako ezagunenak Homeroren Iliada eta Odiseia dira. Iliadan, Troiako setioko hamargarren urteko 50 egun kontatzen dira, eta Odiseian, Odiseo buruzagi greziarraren itzulera. Istorioko beste pasarte batzuk olerki epikoen zikloetan kontatzen ziren, baina zatika iritsi dira guregana. Gerrako eta gerraondoko beste pasadizoak grezierazko tragedian eta literaturako beste lanetan, zein Virgilio eta Ovidio bezalako poeta erromatarren olerkietan ere.
Istorioa
Istorioaren hastapenean Atenea, Hera eta Afrodita jainkosen arteko zetzan. Izan ere, Eris desadostasunaren jainkoak urrezko sagarra haietako lirainenari eman baitzion. Jainkosak Parisengana joan ziren, haien arten ederrena nor zen erabaki zezan. Parisek Afrodita jo zuen lirainena. Eskertzeko nahian, Afroditak Helena, emakume guztien ederrena, Parisekin maitemindarazi zuen. Parisek, orduan, Troiara eraman zuen. Honek Menelao senarraren sumina piztu zuen. Agamenonek, Mizenasko erregeak eta Menelaoren anaiak, akeoen armada Troiara gidatu zuen, Helena berreskuratzeko asmotan. Heroi ugari hil ziren 10 urteko setioan, Akiles, Ajax, Hektor edo Paris besteak beste.
Azkenean Odiseori bururatutako Troiako Zaldiaren azpijokoa. Alde egin zuten plantak eginda, borrokalariz betetako zaldi erraldoia utzi zuten akeoek. Errendizio oparia zelakoan, troiarrek hirira sartu zuten. Gauean, hiriko ateak irekita, gupidarik gabe troiarrak hil eta tenpluak arpilatu zituzten akeoek. Honela, jainkoak haserrarazi ere egin zituzten, eta akeo gutxi itzuli ahal izan ziren etxera. Erromatarrek, geroago, bere jatorria Eneas troiarrarekin lotu zuten, hiria suntsitu eta gero Italiara alde egin zuelakoan.
Historian
Antzinako greziarrek uste zuten Troiako gerra benetan gertatu zela, K. a. XIII. edo XII. mendean, eta Troia Dardaneloen inguruan kokatuta zegoela. Garai modernoetan, ordea, gerra eta hiria benetakoak ez zirela uste zen. Nolanahi ere, 1870ean, Heinrich Schliemann arkeologo alemaniarrak, Troiako gerra historikoa zela konbentziturik, Troia bilatu eta aurkitu zuen. Troiako gerrako gertaeren atzean errealitate historikoa ote dagoen edo ez argitzeke darrai. Historialari batzuen arabera gatazka K. a. 1194-1184 artean kokatzen da, Troia VII.eko sutearekin bat eginda.