لارس فون تریه
لارنس فون تریه (به انگلیسی: Lars von Trier )کارگردان و فیلنامه نویس دانمارکی است.
زندگی
لارنس فون تریه با نام اصلی لارس تریه در ۳۰ آوریل ۱۹۵۶ در کپنهاگ دانمارک به دنیا آمد و از سن ۱۵ سالگی جذب دنیای فیلم و سینما شد. فیلم سازی را با کارهای سوپر ۸ و فیلم‌های ۱۶ میلیمتری آغاز کرد و بعدها برای تحصیل در سینما وارد مدرسه فیلم دانمارک شد. در انجا بیش از ۴۰ فیلم تبلیغاتی ساخت و سرانجام در ۱۹۸۳ فارغ التحصیل شد. او را به عنوان محرک اصلی و احیاکننده فیلمسازی در دانمارک می‌شناسند و معتقدند که تاثیر بسزایی در پیدایش نسل نوی کارگردانان دانمارک و سراسر جهان داشته‌است. اهمیت فیلم‌های فون تریه فقط به خاطر نقش محوری او در شکل گیری پیمان دگما ۹۵ نیست، فیلم‌های او از نطر نوع ﴿گونه﴾ دامنه‌ای بسیار وسیع دارند و از آونگارد گرفته تا بازسازی کلاسیک‌های قدیمی را شامل می‌شوند.
شروع فیلم سازی
نخستین فیلم‌های کوتاه او از نظر سبک شناسی، تجربیاتی کاملاً ابتکاری در زمینه مضمون و استفاده از نمادها و استعاره‌ها هستند و بَعدها همین مضامین و استعاره‌ها نقش‌هایی عمده در فیلم‌های بلندش ایفا می‌کنند. وی در بیان سینمایی سبکی ایجاد کرده که از نظر استعاری سنگین و از لحاظ حسی بسیار قوی است.
تریلوژی اروپا
فون تریه کار خود را با تریلوژی ﴿سه گانه﴾ اروپایی اش با عنوان تریلوژی اروپا، بطور همزمان در دانمارک و سراسر جهان تثبیت کرد. فیلم‌های این سه گانه با نمایش آسیب‌های روانی اروپای آینده به خوبی از روی سبک تجربی و شخصی فیلمساز قابل شناسایی هستند. این سه فیلم عبارتند از: ۱۹۸۴ - «عنصر جنایت» ۱۹۸۷ - «اپیدمیک» ۱۹۹۱ - «اروپا»﴿زنتروپا﴾ در ۱۹۹۱ لارس فون تریه و پیتر آلباک جنسن ﴿تهیه کننده فیلم «اروپا﴾ شرکت فیلمسازی»زنتروپا اینترتینمنتز" را تاسیس کردند که امروزه به قدرت اول ِ تولید فیلم در کشورهای اسکاندیناوی تبدیل شده‌است.
ساخت سریال
تریه سه سریال تلویزیونی هم ساخته‌است: «مده آ» در۱۹۸۱، «قلمرو پادشاهی I» در ۱۹۹۴، و «قلمرو پادشاهی II» در ۱۹۹۷. او در سریال‌های «قلمرو...» روشی را برای فوکوس راحت تر روی داستان و بازیگران ابداع کرد که بعدها او را به سوی مفهوم دگما کشید. قسمت اعظم «قلمرو... I و II» با دوربین روی دست فیلمبرداری شد، بدون توجه به مقررات مرسوم و معمول در نورپردازی و استمرار و تدوین، این شیوه رنگ‌هایی تحریف شده و غیرطبیعی و تصاویری دانه دار و خشن ایجاد کرد. سریال‌های «قلمرو...» به نخستین موفقیت عظیم فون تریه تبدیل شدند. میزان علاقه و استقبال دانمارکی‌ها و جهانیان از «قلمرو...» امکان اجرای دومین پروژه فون تریه را همراه با پیتر آلباک جنسن و ویبکه ویندلوف فراهم ساخت.
تریلوژی قلب طلایی
دومین تریلوژی او با عنوان «تریلوژی قلب طلایی» از کتابی که فون تریه در دوران کودکی خوانده بود، الهام گرفته شد. داستان درباره دخترک کوچکی بود که همیشه آماده قربانی کردن خود برای کمک به دیگران بود. فیلم‌های این سه گانه عبارتند از: ۱۹۹۶ - «شکستن امواج» ۱۹۹۸ - «احمق ها ۲۰۰۰ -»رقصنده در تاریکی" در ۱۹۹۵ لارس فون تریه پیمان «دگما ۹۵» را با عنوان «پیمان پاکی» در ۱۰ ماده قانونی برای فیلمسازی ارائه کرد. این پیمان نخستین بار توسط فون تریه و توماس وینتربرگ ﴿برنده جایزه ویژه هیئت داوران کن برای «جشن»﴾ امضا شد و کمی بعدتر مورد پذیرش گروهی دیگر از کارگردانان دانمارکی و اسکاندیناویایی قرار گرفت. این پیمان که برای سینماگریِ ساده به سبک خاص و مورد علاقه این کارگردانان بسته شده بود علیرغم ساخت چند فیلم بر آن روال، به تدریج در کاربرد برخی مواد ﴿توسط خود بانیان﴾ مورد عدول قرار گرفت. بهرحال کاربرد برخی اصول و عناصر این پیمان، امروزه سینمایی متفاوت تر ﴿نسبت به آنچه که «سینمای متفاوت» می‌خوانیمش﴾ را رقم زده‌است. تمام فیلم‌های فون تریه برای نمایش توسط جشنواره بین المللی فیلم کن انتخاب شده و تاکنون ۷ جایزه را به خود اختصاص داده‌اند که شامل جایزه بزرگ هیئت داوران برای «شکستن امواج» و نخل طلا برای «رقصنده در تاریکی» است. فیلم‌های بلند و کارهای تلویزیونی او چند جایزه و موفقیت بین المللی دیگر مثل نامزدی اسکار امیلی واتسون برای «شکستن امواج» را نیز به خود اختصاص داده‌اند.
تریلوژی امریکا - سرزمین فرصت‌های طلایی
لارس فون تریه در حال حاضر روی سومین تریلوژی خود با عنوان «امریکا - سرزمین فرصت‌های طلایی» کار می‌کند که «داگ ویل» نخستین فیلم آن است. دومین قسمت «مندرلی» ﴿Manderlay﴾ نام دارد که در حال حاضر در استودیوی «فیلم باین» دانمارک در دست ساخت است. تریه در سال ۲۰۰۶ بُعد جدیدی به کارهای خود خواهد افزود، پیش تولید اپرای سینمایی «حلقه نیبلونگن» هم اکنون در استودیوی «فِست اشپیل» در بایر آلمان آغاز شده و فون تریه این اثر ریچارد واگنر را کارگردانی خواهد کرد.
فیلم شناسی
فیلم‌های کوتاه
- باغبان ارکیده ﴿Orchidegartneren﴾۱۹۷۷
۱۹۷۹ - Menthe - La bien heureuse * ۱۹۸۰ - Nocturne * ۱۹۸۱ - Den Sidstedetalje *
- ۱۹۸۲ - تصور رهایی ﴿Image of Relief﴾
فیلم‌های بلند
- ۱۹۸۴ - عنصر جنایت ﴿Element of Crime﴾: لارس فون تریه در ۱۹۸۴ نخستین فیلم داستانی و بلندش با نام «عنصر جنایت» را تکمیل نمود که خودش آن را «فیلم نوار امروزی» قلمداد می‌کرد. این فیلم در جشنواره‌های کن، شیکاگو، و مانهایم جوایزی به دست آورد.
- ۱۹۸۸ - اپیدمیک ﴿Epidemic﴾: که در کن مورد استقبال قرار گرفت.
- ۱۹۹۱ - اروپا ﴿Europa﴾: یا "زنتروپاً که جایزه ویژه هیئت داوران کن و جوایز دیگری در جشنواره فیلم استکهلم و پورتوریکو و بلژیک را به خود اختصاص داد.
- ۱۹۹۶ - شکستن امواج ﴿Breaking the Waves﴾: با ستایش منتقدان همراه شد. فیلم با بازی امیلی واتسون ﴿که کاندید اسکار بهترین بازیگر زن هم شد﴾ و استلان اسکارسگارد درباره داستان زندگی زوجی بود که درگیر ماجرایی عاطفی می‌شدند. شوهری که از کمر به پایین فلج شده بود به گونه‌ای غیرعادی عشق همسرش را به خود امتحان می‌کرد. او از همسرش می‌خواست تا با مردان دیگر همخوابه شده و احساسش را برای وی تعریف کند.
- ۱۹۹۸ - احمق‌ها ﴿Idiots﴾: یک کمدی غیرمتعارف و ماجراجویانه محسوب می‌شد. فیلم به گروهی جوان حدود ۲۰ ساله ء باهوش می‌پردازد که در شورشی بر علیه ساختارهای زندگی اجتماعی، انجمنی تشکیل داده و در آن چون ابلهان رفتار می‌کنند. احمق‌ها هرجا می‌روند هرج و مرج ایجاد کرده و هر کاری بتوانند برای سرزنش و عصبانی و شوکه کردن دیگران مرتکب می‌شوند.
- ۲۰۰۰ - رقصنده در تاریکی ﴿Dancer in the Dark﴾: بیورک خواننده ایسلندی در نقش زنی بازی می‌کرد که در سال‌های دهه ۶۰ به امریکا مهاجرت کرده و خیال می‌کند وارد دنیای هالیوود شده‌است، فیلم نخل طلای کن را برای فون تریه و جایزه بهترین بازیگر زن را برای بیورک به ارمغان آورد.
- ۲۰۰۴ - داگ ویل ﴿Dogville﴾ با بازی نیکول کیدمن در نقش زنی با یک راز خطرناک در سال ۲۰۰۳ توسط او نوشته و کارگردانی شد. فیلم جوایز متعددی از جشنواره‌های مختلف سراسر دنیا به دست آورد.
نقد
فون تریه که با سه گانه «عنصر جنایت»، «اپیدمیک»، و «اروپا ﴿زنتروپا﴾ قاره اروپا و انسان‌های آن را نقد کرده با»داگ ویل«سه گانه جدیدی را در باره قاره امریکا شروع می‌کند ولی همانگونه که فیلم‌های تریلوژی اروپا ی او فقط به محدوده ء اروپا محدود نمی‌شوند،»داگ ویل«هم فقط انسان‌های امریکا را نشانه نرفته‌است.»داگ ویل" می‌تواند هر گوشه‌ای از دنیا باشد. جمله تبلیغاتی مندرج در پوسترهای اصلی فیلم، گواه این مدعاست: شهری کوچک و آرام که از اینجا چندان دور نیست. از بین تمامی آثار او که کمابیش از همان ۱۹۸۴ به نوعی همگی معتبرند، چه از نظر فرم و چه از نظر محتواًداگ ویل«معتبرترین و بحث انگیز ترین آنها است. خود فون تریه هم در»داگ ویل"، چه در زمان نوشتن فیلمنامه و چه هنگام ساخت، حتی بیشتر از گذشته، کاملاً متفاوت و بحث انگیز بوده‌است. عده‌ای فون تریه را عصبی و حتی سادیک می‌دانند.
منبع
- ویکی پدیای انگلیسی
- داگ ویل