ગુજરાતી ભાષા

ગુજરાતી
	Gujarātī
	ગુજરાતી લિપિમાં "ગુજરાતી"
મૂળ ભાષા	ગુજરાત અને પાકિસ્તાન
વિસ્તાર	ગુજરાત
વંશ	ગુજરાતી
સ્થાનિક વક્તાઓ	; L1: ૪.૬૧ કરોડ; L2, L3: ૪૨ લાખ
ભાષા કુળ	ઇન્ડો-યુરોપિયન ઇન્ડો-ઇરાનિયન ઇન્ડો-આર્યન પશ્ચિમ ઇન્ડો-આર્યન ગુજરાતી ભાષાઓ ગુજરાતી; ; ; ; ;
પ્રારંભિક સ્વરૂપો	જૂની ગુજરાતી મધ્યકાળની ગુજરાતી ;
લિપિ	ગુજરાતી લિપિ (બ્રાહ્મિક લિપિઓ); ગુજરાતી બ્રેઇલ; અરેબિક લિપિ; દેવનાગરી (ઐતહાસિક)
અધિકૃત સ્થિતિ
અધિકૃત ભાષા	ગુજરાત (ભારત); દમણ અને દીવ (ભારત); દાદરા અને નગરહવેલી (ભારત)
ભાષા સંજ્ઞાઓ
ISO 639-1	gu
ISO 639-2	guj
ISO 639-3	guj
ગ્લોટ્ટોલોગ	guja1252
Linguasphere	59-AAF-h
	ભારતમાં ગુજરાતી ભાષીઓનું વિતરણ

ગુજરાતી ‍(/ɡʊdʒəˈrɑːti/^[૬]) ભારત દેશના ગુજરાત રાજ્યની ઇન્ડો-આર્યન ભાષા છે. તે ઇન્ડો-યુરોપિયન ભાષા કુટુંબનો ભાગ છે. ગુજરાતીનો ઉદ્ભવ જૂની ગુજરાતી ભાષા (આશરે ઇ.સ. ૧૧૦૦-૧૫૦૦)માંથી થયો છે. તે ગુજરાત રાજ્ય અને દીવ, દમણ અને દાદરા-નગર હવેલી કેન્દ્રશાસિત પ્રદેશોની અધિકૃત ભાષા છે.

સેન્ટ્રલ ઇન્ટેલિજન્સ એજન્સી (CIA) મુજબ ભારતની વસ્તીના ૪.૫% લોકો ગુજરાતી ભાષા બોલે છે, જે ૫.૫૬ કરોડ (૨૦૧૧ની વસ્તી ગણતરી મુજબ) જેટલા થાય છે.^[૭] સમગ્ર વિશ્વમાં ગુજરાતી ભાષા બોલતા લોકોની સંખ્યા ૬.૫૫ કરોડ છે, જેથી ગુજરાતી ભાષા વિશ્વમાં ૨૬મા ક્રમની સૌથી વધુ બોલાતી ભાષા છે.

ગુજરાત અને ભારતનાં અન્ય રાજ્યો તથા પાકિસ્તાન ઉપરાંત વિશ્વનાં અનેક દેશોમાં ગુજરાતી ભાષા બોલતા લોકો વસે છે, જેમાં મહદ્અંશે, અમેરિકા, યુ.કે., કેન્યા તથા દક્ષિણ આફ્રિકા સહિત આફ્રિકાનાં અન્ય દેશો, કેનેડા, ઓસ્ટ્રેલિયા વગેરેનો સમાવેશ કરી શકાય.

ભારતના "રાષ્ટ્રપિતા" મહાત્મા ગાંધી અને "લોખંડી પુરુષ" સરદાર વલ્લભભાઈ પટેલની પ્રથમ ભાષા ગુજરાતી હતી. બીજા મહાનુભાવો કે જેમની પ્રથમ ભાષા ગુજરાતી છે અથવા હતી તેમાં સ્વામી દયાનંદ સરસ્વતી, મોરારજી દેસાઈ, નરસિંહ મહેતા, ધીરુભાઈ અંબાણી, જે.આર.ડી. ટાટા અને "પાકિસ્તાનના રાષ્ટ્રપિતા" મહમદ અલી ઝીણાનો પણ સમાવેશ થાય છે.

ઇતિહાસ

ગુજરાતી સંસ્કૃત ભાષામાંથી વિકસિત થયેલી આધુનિક ઈન્ડો-આર્યન ભાષા છે. પરંપરાગતરીતે ૩ ઐતિહાસિક તબક્કાઓ પ્રમાણે ઈન્ડો-આર્યન ભાષાઓ વચ્ચે ભેદ કરાય છે.

જૂની ઈન્ડો-આર્યન ભાષા (વેદિક અને શાસ્ત્રિય સંસ્કૃત)
મધ્યકાળની ઈન્ડો-આર્યન ભાષા (અલગ અલગ પ્રાકૃત અને અપભ્રંશ)
નવી ઈન્ડો-આર્યન ભાષા (આધુનિક ભાષાઓ જેમ કે હિન્દી, પંજાબી, બંગાળી વગેરે)

ગુજરાતી ભાષાને પ્રચલિત રીતે નીચેના ત્રણ ઐતિહાસિક તબક્કાઓમાં વહેંચવામાં આવે છે:

જૂની ગુજરાતી (ઈ.સ. ૧૧૦૦-૧૫૦૦)

તેને "ગુજરાતી ભાખા" અથવા "ગુર્જર અપભ્રંશ" પણ કહેવામાં આવે છે. આધુનિક ગુજરાતી અને રાજસ્થાની ભાષાની પૂર્વજ એવી આ ભાષા ગુર્જર લોકો (જેઓ એ સમયે પંજાબ, રાજપુતાના, મધ્ય ભારત અને ગુજરાતના વિવિધ ભાગોમાં રહેતા હતા અને રાજ કરતા હતા) બોલતા હતા. ૧૨મી સદીમાં જ આ ભાષા સાહિત્યિક ભાષા તરીકે વપરાવા લાગી. આજની જેમ એ સમયે પણ ગુજરાતીમાં ૩ જાતિઓ હતી અને ૧૩મી સદીની આસપાસ તેનું પ્રમાણિત સ્વરૂપ વિકસિત થવા લાગ્યું. નરસિંહ મહેતા (ઈ.સ.૧૪૧૪-૧૪૮૦) ને પરંપરાગત રીતે આધુનિક ગુજરાતી કવિતાના પિતા માનવામાં આવે છે.

મધ્યકાળની ગુજરાતી (ઈ.સ.૧૫૦૦-૧૮૦૦)

મધ્યકાળની ગુજરાતી (ઈસ.૧૫૦૦-૧૮૦૦) રાજસ્થાની ભાષા થી અલગ પડી.

આધુનિક ગુજરાતી (ઈ.સ.૧૮૦૦-અત્યારે)

વસ્તીવિષયક અને વિતરણ

ઇન્ડિયા સ્ક્વેર, જર્સી સિટી, ન્યુ જર્સી, યુએસએ વિશ્વભરમાં ઘણાં શહેરી જિલ્લાઓમાં ગુજરાતીએ ઉચ્ચ ભાષાકીય પ્રાધાન્ય પ્રાપ્ત કર્યું છે, ખાસ કરીને ન્યુ યોર્ક સિટી મેટ્રોપોલિટન એરિયામાં. 1 99 7 માં આશરે 46 મિલિયન બોલનારાઓ પૈકી, આશરે 45.5 મિલિયન લોકો ભારતમાં વસ્યા હતા, યુગાંડામાં 150,000, તાંઝાનિયામાં 50,000, કેન્યામાં 50,000 અને કરાચી, પાકિસ્તાનમાં આશરે 100,000 હતા. સેંકડો હજારો મેમનિસ જે સ્વયં-ઓળખાણ આપતા નથી. ગુજરાતી તરીકે, પરંતુ ગુજરાત રાજ્યની અંદરના પ્રદેશમાંથી કરા. જો કે, પાકિસ્તાનના ગુજરાતી સમુદાયના નેતાઓ દાવો કરે છે કે કરાચીમાં 3 મિલિયન ગુજરાતી વક્તાઓ છે. મૌરિટિયન લોકોની વસ્તી અને રિયુનિયન ટાપુના મોટાભાગના લોકો ગુજરાતી વંશના છે, જેમાંના કેટલાક હજુ પણ ગુજરાતી બોલતા હોય છે.

ઉત્તર અમેરિકામાં એક નોંધપાત્ર ગુજરાતી બોલતા વસ્તી અસ્તિત્વ ધરાવે છે, ખાસ કરીને ન્યુ યોર્ક સિટી મેટ્રોપોલિટન એરિયા અને ગ્રેટર ટોરોન્ટો એરિયામાં, જે અનુક્રમે 1,00,000 થી વધુ સ્પીકરો અને 75,000 થી વધુ સ્પીકરો ધરાવે છે, પરંતુ યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સના મોટાભાગના મેટ્રોપોલિટન વિસ્તારોમાં પણ છે. અને કેનેડા 2011 ની વસતિ ગણતરી મુજબ, ગ્રેટર ટૉરન્ટો વિસ્તારના ગુજરાતી ભાષામાં સત્તરમો સૌથી વધુ બોલાતી ભાષા છે, અને ઉર્દૂ, પંજાબી અને તમિલ પછીની ચોથી સૌથી વધુ દક્ષિણ એશિયન ભાષા છે.

યુકેમાં 200,000 જેટલા લોકો છે, તેમાંના ઘણા લંડન વિસ્તારમાં સ્થિત છે, ખાસ કરીને ઉત્તર પશ્ચિમ લંડનમાં, પણ બર્મિંગહામ, માન્ચેસ્ટર અને લિસેસ્ટર, કોવેન્ટ્રી, બ્રેડફોર્ડ અને લેન્કેશાયરમાં આવેલા ભૂતપૂર્વ મિલનાં શહેરોમાં. આ નંબરોનો એક ભાગ પૂર્વ આફ્રિકન ગુજરાતીઓનો સમાવેશ થાય છે, જેઓ તેમના નવા સ્વતંત્ર નિવાસી દેશોમાં (ખાસ કરીને યુગાન્ડા, જ્યાં ઇદી અમીને 50,000 એશિયનો હાંકી કાઢ્યા હતા) માં આફ્રિકનકરણની નીતિઓ વધારીને, અનિશ્ચિત વાયદા અને નાગરિકત્વ હેઠળ છોડી દીધી હતી. મોટા ભાગના, બ્રિટિશ પાસપોર્ટ સાથે, યુકેમાં સ્થાયી થયા હતા. [10] [30] યુકેમાં વિદ્યાર્થીઓ માટે જીસીએસઈ વિષય તરીકે ગુજરાતીની ઓફર કરવામાં આવે છે.

આ પણ જુઓ

ગુજરાતી વિક્શનરી

સંદર્ભ

↑ ^૧.૦ ^૧.૧ "Indiaspeak: English is our 2nd language - Times of India".
↑ ^૨.૦ ^૨.૧ ORGI. "Census of India: Comparative speaker's strength of Scheduled Languages-1971, 1981, 1991 and 2001".
↑ As per the 2001 Census. 46.1 million native speakers subtracted from 50.3 million total speakers.
↑ Ernst Kausen, 2006. Die Klassifikation der indogermanischen Sprachen (Microsoft Word, 133 KB)
↑ Dwyer ૧૯૯૫, p. ૫
↑ Laurie Bauer, 2007, The Linguistics Student’s Handbook, Edinburgh
↑ Sandra Küng (૬ જૂન ૨૦૧૩). "Translation from Gujarati to English and from English to Gujarati – Translation Services". wwt-services.co.uk. મેળવેલ ૨૯ માર્ચ ૨૦૧૫. CS1 maint: discouraged parameter (link)

બાહ્ય કડીઓ

ભગવદ્ગોમંડલ - ગુજરાતી ભાષાનો મહાન શબ્દકોશ/વિશ્વકોશ (યુનિકોડમાં)
ગુજરાતીલેક્સિકોન - ગુજરાતી ભાષાનો ઓનલાઇન શબ્દકોશ
ગુજરાતીનો અન્ય એક બહોળો વિશ્વકોષ
ગુજરાતી ભાષા લખતાં શિખવા માટે/To Learn How to write in Gujarati Script
ગુજરાતી કવિતાઓ
ગુગલ્ ટ્રાન્સ્લીટરેશન -ગુગલ લિપ્યાંતરણ સેવા
ગુગલ ટ્રાન્સલેશન - ગુગલ ભાષાંતર સેવા
ગુગલ ડિક્શનરી - ગુગલ શબ્દકોશ સેવા (ગુજરાતી-અંગ્રેજી / અંગ્રેજી-ગુજરાતી)
Gujarati to Hindi Translator (Online)
પ્રમુખ ટાઇપપેડ- ઓનલાઇન એડીટર અને ફાયરફોક્ષ એડઓન
ક્વીલપેડ -ઓનલાઈન ગુજરાતી એડીટર- ક્વીલ પેડ
અંગ્રેજી ભાષાથી ગુજરાતી શીખો- અંગ્રેજી ભાષાથી ગુજરાતી શીખો Learn Gujarati from English

આ નાનો લેખ છે. તમે તેને વિસ્તૃત કરીને વિકિપીડિયાને મદદ કરી શકો છો.

[2001census-1] ૧.૦ ^૧.૧ "Indiaspeak: English is our 2nd language - Times of India".

[1971-2001-2] ૨.૦ ^૨.૧ ORGI. "Census of India: Comparative speaker's strength of Scheduled Languages-1971, 1981, 1991 and 2001".

[3] As per the 2001 Census. 46.1 million native speakers subtracted from 50.3 million total speakers.

[4] Ernst Kausen, 2006. Die Klassifikation der indogermanischen Sprachen (Microsoft Word, 133 KB)

[5] Dwyer ૧૯૯૫, p. ૫

[6] Laurie Bauer, 2007, The Linguistics Student’s Handbook, Edinburgh

[7] Sandra Küng (૬ જૂન ૨૦૧૩). "Translation from Gujarati to English and from English to Gujarati – Translation Services". wwt-services.co.uk. મેળવેલ ૨૯ માર્ચ ૨૦૧૫. CS1 maint: discouraged parameter (link)

[૨]

[૩]

[૧]

[૪]

[૫]

[૬]

[૭]