Մարի Ստյուարտ

Մարի Ստյուարտ
Ծնվել է՝	դեկտեմբերի 8, 1542
Ծննդավայր	Լինլիթգոու, Լինլիթգոու, Ուեսթ Լոթիան, Շոտլանդիա
Մահացել է՝	փետրվարի 8, 1587[…] (44 տարեկան) մահապատիժ
Վախճանի վայր	Ֆոթերինհայ ամրոց, Ֆոթերինհայ, Միացյալ Թագավորություն կամ Նորթհեմփթոնշիր, Անգլիա
	Վեստմինստերյան աբբայություն
Երկիր	Շոտլանդիայի թագավորություն
Տոհմ	Ստյուարտներ
	քաղաքական գործիչ, գերիշխան, ազնվական, իշխող թագուհի և Կոնսորտ թագուհի
Հայր	Ջեյմս V (Շոտլանդիայի թագավոր)
Մայր	Մարի դե Գիզ
Երեխաներ	Հակոբ Ա, stillborn twin Hepburn? և stillborn twin Hepburn?
Հավատք	կաթոլիկություն
Պարգևներ	Ոսկե վարդ
Ստորագրություն

Մարի, Շոտլանդիայի թագուհի (անգլ.՝ Mary, Queen of Scots, դեկտեմբերի 8, 1542, Լինլիթգոու, Լինլիթգոու, Ուեսթ Լոթիան, Շոտլանդիա^[1] - փետրվարի 8, 1587(1587-02-08)^[2]^[3]^[4]^[…], Ֆոթերինհայ ամրոց, Ֆոթերինհայ, Միացյալ Թագավորություն և Նորթհեմփթոնշիր, Անգլիա^[1]), հայտնի է նաև որպես Մարի Ստյուարտ (Կաղապար:Lang-gla, անգլ.՝ Mary I Stuart) անվամբ կամ Մարի I Շոտլանդացի, Շոտլանդիայի կառավարիչ սկսած 1542 թ․ դեկտեմբերի 14-ից մինչև 1567 թ․ հուլիսի 24։

Մարին Շոտլանդիայի արքա Հակոբ V Շոտլանդացու^[6] (մայրը՝ Մարի դը Գիզ^[7]) միակ ողջ մնացած և օրինական երեխան էր և ընդամենը վեց օրական էր, երբ իր հայրը մահացավ և նա հայտարարվեց որպես գահի հետնորդ։ Նա անցկացրել է իր մանկության մեծ մասը Ֆրանսիայում՝ մինչ Շոտլանդիան կառավարվում էր ռեգենտների՝ ժամանակավոր կառավարիչների կողմից (ռեգենտը կառավարում էր այն դեպքում, երբ թագավորը ի վիճակի չէր, անչափահաս էր կամ բացակայում էր որոշ ժամանակ)։ 1558 թ․ նա ամուսնանում է Ֆրանսիայի թագաժառանգ, Վալուաների տոհմի ներկայացուցիչ Ֆրանցիսկ II-ի հետ։ Մարին Ֆրանսիայի թագուհին է եղել սկսած 1559 թ․ Ֆրանցիսկի գահ բարձրանալուց մինչև վերջինիս մահը՝ 1560 թ․ դեկտեմբերին։ 1561 թ․ օգոստոսի 19-ին Մարին վերադառնում է Շոտլանդիա և գնում Լեյթ նավահանգիստ։ Չորս տարի անց նա ամուսնանում է իր զարմիկի՝ Հենրի Ստյուարտի հետ, ավելի հայտնի որպես Լորդ Դարնլի, և 1566 թ․ հունիսին ծնվում է նրանց որդին՝ Հակոբը։

1567 թ․ փետրվարին Դարնլիի նստավայրը պայթյունով ոչնչացվում է, իսկ Դարնլիին գտնում են այգում սպանված։ Ենթադրվում էր, որ Դարնլիի սպանությունը կազմակերպվել է Բոթվելի 4-րդ կոմսի՝ Ջեյմս Հեփբորնի կողմից, բայց նա 1562 թ․ ապրիլին արդարացվեց մեղադրանքից և հաջորդ ամիս ամուսնացավ Մարիի հետ։ Զույգի դեմ ապստամբությունից հետո Մարին բանտարկվեց Loch Leven ամրոցում^[8]։ 1567 թ․ հուլիսի 24-ին նա ստիպված էր հրաժարվել գահից ի օգուտ իր մեկ տարեկան որդու։ Գահը հետ վերադարձնելու անհաջող փորձից հետո նա փախավ հարավ՝ օգնություն փնտրելու իր զարմուհու՝ Անգլիայի թագուհի Եղիսաբեթ I-ի մոտ։ Նախկինում Մարին հավակնում էր Եղիսաբեթի գահին և համարվում էր օրինական գահաժառանգ ոչ միայն շոտլանդացիների, այլ նաև մի շարք անգլիական կաթոլիկների, ինչպես նաև «Հարավի ապստամբության» մասնակիցների կողմից։ Ընդունելով Մարիին որպես վտանգ, Եղիսաբեթը բանտարկում է նրան Անգլիայի տարբեր ամրոցներում։ Տասնութ տարուց ավել հսկողության տակ գտնվելուց հետո 1586 թ․ Մարին կասկածվեց Եղիսաբեթի սպանության համար պայմանավորվածության մեջ և հաջորդ տարի գլխատվեց Ֆոթերինգհեյ ամրոցում։

Ծանոթագրություններ

↑ ^1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 ^1,4 ^1,5 ^1,6 ^1,7 ^1,8 Գերմանիայի ազգային գրադարանի կատալոգ (գերմ.)
↑ ^2,0 ^2,1 ^2,2 Fraser A. Encyclopædia Britannica
↑ ^3,0 ^3,1 ^3,2 ^3,3 ^3,4 Lundy D. R. The Peerage
↑ ^4,0 ^4,1 ^4,2 Discogs — 2000.
↑ ^5,0 ^5,1 ^5,2 Kindred Britain
↑ «James V of Scotland» (անգլերեն). 2019 թ․ հունիսի 11. {{cite journal}}: Cite journal requires |journal= (օգնություն)
↑ «Mary of Guise» (անգլերեն). 2019 թ․ հուլիսի 6. {{cite journal}}: Cite journal requires |journal= (օգնություն)
↑ «Loch Leven Castle» (անգլերեն). 2019 թ․ հունիսի 26. {{cite journal}}: Cite journal requires |journal= (օգնություն)

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Մարի Ստյուարտ» հոդվածին։

Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից (հ․ 7, էջ 316)։

[_4bf76b8aabb5e714-1] 1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 ^1,4 ^1,5 ^1,6 ^1,7 ^1,8 Գերմանիայի ազգային գրադարանի կատալոգ (գերմ.)

[_712b6a0bd6bd4619-2] 2,0 ^2,1 ^2,2 Fraser A. Encyclopædia Britannica

[_a1a2fd0c3c1c94e2-3] 3,0 ^3,1 ^3,2 ^3,3 ^3,4 Lundy D. R. The Peerage

[_f646d1e74d333030-4] 4,0 ^4,1 ^4,2 Discogs — 2000.

[_ed928dafa7a55e50-5] 5,0 ^5,1 ^5,2 Kindred Britain

[6] «James V of Scotland» (անգլերեն). 2019 թ․ հունիսի 11. {{cite journal}}: Cite journal requires |journal= (օգնություն)

[7] «Mary of Guise» (անգլերեն). 2019 թ․ հուլիսի 6. {{cite journal}}: Cite journal requires |journal= (օգնություն)

[8] «Loch Leven Castle» (անգլերեն). 2019 թ․ հունիսի 26. {{cite journal}}: Cite journal requires |journal= (օգնություն)

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]