Ռիփսալիս

Թագավորություն

Լատիներեն անվանում

Rhipsalis

Ռիփսալիս (լատին․՝ Rhipsalis), կակտուսազգիների ընտանիքի բույս է, որը հիմնականում տարածված է Հարավային և Հյուսիսային Ամերիկայի արևադարձային խոնավ անտառներում։ Ընդգրկում է մոտ 50 տեսակ։ Որոշ տեսակներ մշակվում են։

Տարածում

Հաճախ ռիփսալիսները աճում են ծառերի կեղևների վրա, հանդիպում են նաև խոնավ ժայռերի, ավելի հազվադեպ հողի վրա աճող տեսակներ։ Ռիփսալիսները կակտուսազգիների միակ ներկայացուցիչներն են, որոնց տարածման տարածքն ընկած է Ամերիկայից դուրս։ Օրինակ լատին․՝ Rhipsalis baccifera֊ն տարածված է Կենտրոնական Աֆրիկայի, Մադագասկարի և Շրի Լանկայի անտառներում։ Հավանաբար այն տարածվել է թռչունների և ծովային հոսանքների շնորհիվ։

Կենսաբնական նկարագիր

Ռիփսալիսները առատ ճյուղավորվող, օդային արմատներով մակաբույսեր են։ Բոլոր տեսակներն ունեն փափուկ խավ առանց փշերի։ Ցողունները թափվող են, կարող են լինել ցանկացած տեսքի՝ կլորավուն, կողավոր կամ տափակ տերևակերպ։ Ծաղիկները փոքր են, կախված տեսակից կարող են տարածված լինել ամբողջ ցողունով մեկ կամ միայն գագաթին։ Ծաղկաթերթիկները բաց վարդագույն են։ Ծաղկման շրջանը ձմռան վերջ, գարնան սկիզբ է։ Պտուղները հյութալ հատապտուղներ են, սպիտակ, վարդագույն կամ սև գունավորմամբ։

Մշակում

Որոշ տեսակներ մշակվում են որպես սենյակային կամ ջերմոցային բույսեր։ Առավել հաճախ մշակվում են Rhipsalis cereuscula, Rhipsalis crispata, Rhipsalis mesembryanthemoides, Rhipsalis pachyptera, Rhipsalis teres տեսակները։

Ագրոտեխնիկա

Խորհուրդ է տրվում բույսը աճեցնելտերևային կամ ջերմոցային հողում՝ ավելացնելով տորֆահող, ճահճամամուռ, փայտածուխ և մանրեցված փայտի մնացորդներ։ Ցանկալի է աճեցնել լայն, ոչ բարձր տարրայի մեջ։ Ամռանը, չափավոր պայմաններում, ռիփսալիսը հարկավոր է առավոտյան և երեկոյան ցողել ջրով , պաշտպանել արևի ուղիղ ճառագայթներից։ Բույսի նորմալ զարգացման համար առավել կարևոր է օդի բարձր խոնավությունը քան հողինը։ Միաժամանակ չի կարելի թույլ տալ հողի լրիվ չորացում։

Բազմացում

Ռիփսալիսը բազմանում է սերմերով և տնկաշիվերով։

Տեսակներ

Rhipsalis aculeata
Rhipsalis agudoensis
Rhipsalis baccifera
Rhipsalis boliviana
Rhipsalis brevispina
Rhipsalis burchellii
Rhipsalis campos-portoana
Rhipsalis cereoides
Rhipsalis cereuscula
Rhipsalis clavata
Rhipsalis crenata
Rhipsalis crispata
Rhipsalis cuneata
Rhipsalis dichotoma
Rhipsalis dissimilis
Rhipsalis elliptica
Rhipsalis floccosa
Rhipsalis goebeliana
Rhipsalis grandiflora
Rhipsalis hoelleri
Rhipsalis hookeriana
Rhipsalis horrida
Rhipsalis hylaea
Rhipsalis incachacana
Rhipsalis juengeri
Rhipsalis kirbergii
Rhipsalis lindbergiana
Rhipsalis lorentziana
Rhipsalis mesembryanthemoides
Rhipsalis micrantha
Rhipsalis monacantha
Rhipsalis neves-armondii
Rhipsalis oblonga
Rhipsalis occidentalis
Rhipsalis olivifera
Rhipsalis ormindoi
Rhipsalis pacheco-leonis
Rhipsalis pachyptera
Rhipsalis paradoxa
Rhipsalis paranganiensis
Rhipsalis pentaptera
Rhipsalis pilocarpa
Rhipsalis platycarpa
Rhipsalis pulchra
Rhipsalis puniceodiscus
Rhipsalis rhombea
Rhipsalis russellii
Rhipsalis simmleri
Rhipsalis sulcata
Rhipsalis teres
Rhipsalis tonduzii
Rhipsalis trigona

Գրականություն

E. F. Anderson (2001): The Cactus Family. Timber Press.
W. Barthlott & N.P. Taylor (1995): Notes towards a Monograph of Rhipsalideae (Cactaceae). Bradleya 13, pp. 43–79.
W. Barthlott (1983): Biogeography and evolution in neo- and palaeotropical Rhipsalinae (Cactaceae). In: Kubitzki, K. (Ed.) Proc. Int. Symp. Dispersal and Distribution, Sonderbd. naturwiss. Ver. Hamburg 7: 241-248.
J. Hugo Cota-Sánche [Vivipary in the Cactaceae: Its taxonomic occurrence and biological significance], Flora - Morphology, Distribution, Functional Ecology of Plants ; Volume 199, Issue 6, 2004, Pages 481-490 doi:10.1078/0367-2530-00175
D. Hunt, N. Taylor, G. Charles (2006): The New Cactus Lexicon. dh books.
N. P. Taylor, D. Zappi (2004): Cacti of Eastern Brazil. Kew Publishing.

Վիքիցեղերն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Ռիփսալիս» հոդվածին։

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Ռիփսալիս» հոդվածին։