1. desember

1. desember er 335. dagur ársins (336. á hlaupári) samkvæmt gregoríska tímatalinu. 30 dagar eru eftir af árinu.

Atburðir

• 1016 - Knútur ríki var hylltur sem konungur Englands.
• 1145 - Evgeníus 3. gaf út páfabulluna Quantum praedecessores („Svo hafa forverar okkar“) þar sem hann kallaði eftir annarri krossferðinni.
• 1185 - Uberto Crivelli varð Úrbanus 3. páfi.
• 1610 - Stéttaþing hófst í Örebro þar sem sextán ára gamall ríkisarfinn, Gústaf Adolf, las upp ræðu konungs í stað föður síns sem var veikur.
• 1640 - Íberíusambandið leystist upp og Portúgal endurheimti sjálfstæði sitt frá Spáni þegar Jóhann 4. var hylltur sem konungur Portúgals.
• 1878 - Fyrsti viti á Íslandi tekinn í notkun, Reykjanesviti á Valahnúk.
• 1887 - Pekingsáttmáli Portúgals og Kína var undirritaður. Hann færði Portúgölum formleg yfirráð yfir Maká.
• 1918 - Sambandslagasamningur Íslands og Danmerkur gekk í gildi og varð Ísland þá frjálst og fullvalda ríki. Um leið féllu stöðulögin frá 1871 úr gildi. Íslenski fáninn var dreginn að húni í fyrsta sinn sem fullgildur þjóðfáni. Lítið var um hátíðahöld, og olli spánska veikin þar mestu um. Dagurinn er almennt kallaður fullveldisdagurinn.
• 1918 - Vísindafélag Íslendinga var stofnað.
• 1918 - Konungdæmi Serba, Króata og Slóvena var stofnað og varð síðar Konungsríkið Júgóslavía.
• 1921 - Elín Briem (1856-1937) og Þórunn Jónassen (1850-1922) hlutu fyrstar kvenna riddarakross Hinnar íslensku fálkaorðu.
• 1927 - Noregur innlimaði Bouveteyju í Suður-Atlantshafi.
• 1930 - Togarinn Apríl fórst í óveðri með 18 mönnum.
• 1931 - Minnisvarði um Hannes Hafstein var afhjúpaður við Stjórnarráðshúsið.
• 1932 - Sjálfvirkar símstöðvar voru teknar í notkun í Reykjavík og Hafnarfirði og misstu þá margir tugir símastúlkna vinnu sína.
• 1941 - Dælustöðin að Reykjum í Mosfellsbæ var tekin í notkun.
• 1955 - Rosa Parks neitaði að standa upp fyrir hvítum manni í strætisvagni í Bandaríkjunum og var handtekin vegna þess.
• 1972 - Áhugamenn um verndun Bernhöftstorfunnar gengu blysför um miðbæ Reykjavíkur til að vekja athygli á málstað sínum.
• 1973 - Papúa Nýja-Gínea fékk heimastjórn.
• 1973 - Frjálslyndi flokkurinn var stofnaður á Íslandi af Bjarna Guðnasyni, fyrrum þingmanni Samtaka frjálslyndra og vinstri manna.
• 1974 - Hús Jóns Sigurðssonar var formlega vígt í Kaupmannahöfn.
• 1975 - Silfurbergsnáman hjá Helgustöðum í Reyðarfirði var friðlýst sem náttúruvætti.
• 1975 - Stofnaður var fólkvangur á Reykjanesi, um 300 km² að stærð.
• 1976 - José López Portillo varð forseti Mexíkó.
• 1976 - Hljómsveitin Sex Pistols varð fræg að endemum eftir sjónvarpsviðtal í kvöldþætti Bill Grundy.
• 1977 - Fyrsta barnasjónvarpsstöðin, The Pinwheel Network (síðar nefnd Nickleodeon), hóf útsendingar.
• 1981 - Inex-Adria Aviopromet flug 1308 rakst á fjall á Korsíku og fórst með 180 manns um borð.
• 1982 - Miguel de la Madrid varð forseti Mexíkó.
• 1983 - Ríkisútvarpið hóf útsendingar á FM-bylgju sem Rás 2.
• 1984 - NASA og bandarísk flugmálayfirvöld gerðu tilraunina Controlled Impact Demonstration þar sem fjarstýrðri Boeing 720-þotu var brotlent.
• 1985 - Samtök íberóamerískra ríkja voru stofnuð.
• 1986 - Orsay-minjasafnið var opnað í París.
• 1986 - Bylgjan hóf að senda út stöðugt allan sólarhringinn, fyrst íslenskra útvarpsstöðva.
• 1988 - Fyrstu tónleikar íslensku hljómsveitarinnar Bless fóru fram.
• 1989 - Tilraun herforingja á Filippseyjum til að velta Corazon C. Aquino úr stóli hófst.
• 1990 - Verkamenn í Ermarsundsgöngunum slógu í gegn. Þetta var í fyrsta sinn í 8.000 ár sem landtenging var opnuð milli Bretlands og evrópska meginlandsins.
• 1990 - Idriss Déby steypti Hissène Habré af stóli í Tjad.
• 1991 - Hilmar Örn Hilmarsson hlaut Felix-verðlaunin fyrir tónlist sína í kvikmynd Friðriks Þórs Friðrikssonar, Börnum náttúrunnar.
• 1994 - Þjóðarbókhlaðan var opnuð í Reykjavík.
• 1994 - Ernesto Zedillo varð forseti Mexíkó.
• 1995 - Bandaríska kvikmyndin Things to Do in Denver When You're Dead var frumsýnd.
• 1996 - Meðferðarheimilið Byrgið var stofnað.
• 1997 - Höga kusten-brúin, lengsta hengibrú Svíþjóðar, var opnuð.
• 1997 - Skæruliðahópurinn Ranvir Sena réðist á og myrti 63 stéttleysingja í Lakshmanpur-Bathe á Indlandi.
• 1997 - Sænski sjónvarpsþátturinn Pési rófulausi hóf göngu sína.
• 1999 - Hótelið Burj Al Arab var opnað í Dúbæ.
• 2000 - Vicente Fox tók við embætti forseta Mexíkó.
• 2004 - Þórólfur Árnason sagði af sér embætti borgarstjóra í Reykjavík vegna olíusamráðsmálsins.
• 2005 - Íslenska útvarpsstöðin Flass 104,5 hóf útsendingar.
• 2005 - Suður-Afríka heimilaði hjónabönd samkynhneigðra.

• 2006 - Að minnsta kosti 388 manns létu lífið þegar fellibylurinn Durian gekk yfir Filippseyjar.
• 2006 - Dagur rauða nefsins var haldinn í fyrsta sinn á Íslandi til styrktar Barnahjálp Sameinuðu þjóðanna (UNICEF).
• 2008 - Barack Obama Bandaríkjaforseti skipaði höfuðkeppinaut sinn, Hillary Clinton, utanríkisráðherra.
• 2009 - Lissabonsáttmálinn gekk í gildi í Evrópusambandinu.
• 2012 - Enrique Peña Nieto varð forseti Mexíkó.
• 2016 - Maha Vajiralongkorn tók við embætti konungs Taílands sem Rama 10.
• 2018
  • Mestu óeirðir í sögu Frakklands frá 1968 hófust vegna mótmæla gulvestunga.
  • Andrés Manuel López Obrador varð forseti Mexíkó.
• 2019 - Ursula von der Leyen tók við embætti forseta framkvæmdastjórnar Evrópusambandsins.
• 2019 - Kórónaveirufaraldurinn: Fyrsta þekkta dæmið um smit í manni kom upp í Wuhan í Kína.
• 2020 - Yfir­deild Mann­rétt­inda­dóm­stóls Evr­ópu stað­festi dóm rétt­ar­ins í Lands­rétt­ar­mál­inu.

Fædd

• 1081 - Loðvík 6. Frakkakonungur (d. 1137).
• 1083 - Anna Komnene, grískur heimspekingur (d. 1153).
• 1438 - Pétur 2., hertogi af Bourbon (d. 1503).
• 1636 - Elizabeth Capell hertogaynja af Essex (d. 1718).
• 1726 - Eggert Ólafsson, íslenskt skáld (d. 1768).
• 1761 - Marie Tussaud, franskur vaxmyndasmiður (d. 1850).
• 1766 - Níkolaj Míkhaílovítsj Karamzín, rússneskur rithöfundur (d. 1826)
• 1792 - Níkolaj Ívanovítsj Lobatsjevskíj, rússneskur stærðfræðingur (d. 1856)
• 1844 - Alexandra Bretadrottning (d. 1925).
• 1873 - Valeríj Brjúsov, rússneskt ljóðskáld (d. 1924)
• 1886 - Rex Stout, bandarískur rithöfundur (d. 1975)
• 1890 - Steinþór Guðmundsson, íslenskur kennari og stjórnmálamaður (d. 1973).
• 1890 - Eggert Stefánsson, íslenskur söngvari (d. 1962).
• 1892 - Halldór Stefánsson, íslenskur rithöfundur (d. 1979).
• 1895 - Henry Williamson, enskur rithöfundur (d. 1977).
• 1896 - Georgíj Zhúkov, sovéskur herforingi (d. 1974).
• 1925 - Haraldur Steinþórsson formaður Knattspyrnufélagsins Fram (d. 2005).
• 1930 - Joachim Hoffmann, þýskur sagnfræðingur (d. 2002)
• 1932 - Matt Monro, enskur söngvari (d. 1985)
• 1935 - Woody Allen, bandarískur leikstjóri, leikari og grínisti
• 1939 - Soffía Jakobsdóttir, íslensk leikkona.
• 1940 - Richard Pryor, bandarískur leikari (d. 2005)
• 1944
  • John Densmore, bandarískur trommuleikari (í hljómsveitinni The Doors)
  • Valgerður Dan, íslensk leikkona.
• 1945
  • Ásta B. Þorsteinsdóttir, alþingismaður (d. 1998).
  • Bette Midler, bandarísk leik- og söngkona.
• 1946 - Gilbert O'Sullivan, írskur söngvari
• 1949
  • Aðalsteinn Bergdal, íslenskur leikari.
  • Pablo Escobar, kólumbískur eiturlyfjabarón (d. 1993)
  • Sebastián Piñera, forseti Síle (d. 2024)
• 1950 - Seiichi Sakiya, japanskur knattspyrnumaður.
• 1954 - Karl-Heinz Körbel, þýskur knattspyrnumaður.
• 1961 - Jeremy Northam, enskur leikari.
• 1964 - Salvatore Schillaci, ítalskur knattspyrnumaður.
• 1973 - Sigurður Ragnar Eyjólfsson, íslenskur knattspyrnuþjálfari.
• 1974 - Costinha, portúgalskur knattspyrnumaður.
• 1978 - Magni Ásgeirsson, íslenskur tónlistarmaður.
• 1979 - Shinji Murai, japanskur knattspyrnumaður.
• 1981 - Einar Már Björnsson, söngvari.
• 1986 - Andrew Tate, breskur áhrifavaldur.
• 1988 - Jay Simpson, breskur knattspyrnumaður.
• 1988 - Tyler Joseph, bandarískur söngvari.
• 2003 - Jackson Nicoll, bandarískur leikari.

Dáin

• 1135 - Hinrik 1. Englandskonungur (f. um 1068).
• 1374 - Magnús Eiríksson smek (f. 1316).
• 1521 - Leó 10. páfi (f. 1475).
• 1530 - Margrét af Austurríki, landstjóri Niðurlanda (f. 1480).
• 1825 - Alexander 1. Rússakeisari (f. 1777).
• 1946 - Jónína Jónatansdóttir, íslenskur verkalýðsleiðtogi (f. 1869).
• 1946 - Jens Steindór Benediktsson, íslenskur þýðandi (f. 1910).
• 1947 - Godfrey Harold Hardy, breskur stærðfræðingur (f. 1877).
• 1952 - Vittorio Emanuele Orlando, ítalskur stjórnmálamaður (f. 1860).
• 1972 - Antonio Segni, forsætisráðherra Ítalíu (f. 1891).
• 1973 - David Ben-Gurion, fyrsti forsætisráðherra Ísraels (f. 1886).
• 1978 - Dag Strömbäck, sænskur þjóðfræðingur (f. 1900).
• 1991 - George J. Stigler, bandarískur hagfræðingur (f. 1911).
• 2011 - Christa Wolf, þýskur rithöfundur (f. 1929).
• 2011 - Andrzej Nowicki, pólskur heimspekingur (f. 1919).
• 2018 - Ken Berry, bandarískur leikari (f. 1933).

Hátíðis og tyllidagar

• Fullveldisdagurinn