Голландтар
| Голландтар | |
| Холандерс | |
 | |
| Бүкіл халықтың саны | |
|---|---|
|
15 млн. | |
| Ең көп таралған аймақтар | |
 Нидерланд |
13,2 млн. |
 АҚШ |
4,5 млн. |
 Канада |
1 млн. |
 ОАР |
208 000 |
 Бельгия |
216 000 |
 Германия |
212 000 |
 Аустралия |
92 000 |
 Франция |
91 000 |
| Тілдері | |
| Діні | |
| Этникалық топтары | |
Голландтар (өз атауы -холандерс) — Герман халқы, Нидерландияның байырғы халқы. Саны 13,2 миллион адам. (2011, бағалау). Жалпы саны 15 миллионға жуық адам. (2006, бағалау). Олар сондай-ақ АҚШ-та (2000 жылғы санақ бойынша 4,5 млн адам), Канадада (1 млн адам – 2006), Оңтүстік Африка Республикасында (208 мың адам), Бельгияда (216 мың адам – 2011 жыл санағы ), Германияда (212 мың адам), Аустралияда (92 мың адам), Францияда (91 мың адам) тұрады.[1]
Эндоэтнонимі
[өңдеу | қайнарын өңдеу]Ағылшын тілінде – «Dutch»; неміс тілінде - «Holländeren»; исланд тілінде - «zzz»; индонезия тілінде - «Bangsa Belanda»; итальян тілінде - «Olandesi»; мажар тілінде - «Hollandok»; фин тілінде - «Alankomaalaiset»; литва тілінде - «Olandai»; латыш тілінде - «Niemcy»; испан тілінде - «Holandés»; поляк тілінде - «Holendrzy»; чех тілінде - «Nizozemci»; хорват тілінде - «Nizozemci»; орыс тілінде - «Голландцы»; украин тілінде - «Голандці».[2]
Этимологиясы
[өңдеу | қайнарын өңдеу]Голландтардың өзін-өзі атауы - холандерс. Holland сөзінің этимологиясы нақты анықталған жоқ. Кейбір тарихшылар оны holt, land сөздерінің туындысы деп есептейді, бұл тіркес «орманды алқап» дегенді білдіреді. Басқалары бұл терминнің этимологиясын «тереңдету» деп аударылатын holi сөзіне жатқызады. Бұл «терең жерлер» дегенді білдіреді. Niederlanden – «төменгі жерлер» сөзінің аудармасына сәйкес келеді.[3]
Этногенезі
[өңдеу | қайнарын өңдеу]Барлық этникалық топтар сияқты, голландтардың (және олардың негізін құрушылардың) этногенезі ұзақ және күрделі процесс болды. Голландтардың нақты шығу тегін анықтау қиын, голланд этникалық тобының белгілі бір сипаттамалары (мысалы, тілі, діні, сәулеті немесе тағамдары) ғасырлар бойы жинақталды, іздеу жұмыстарының деректеріне талдау жасау көбінесе жеке сипатта болды.[4] Ең көп таралған, эпикалық нұсқа бойынша, голландтар -тарихи Нидерландының орталық бөлігінде өмір сүрген Герман батав тайпасының тікелей ұрпақтары болып саналады. Рим империясымен одақтас болған батавалар романизацияланды, бірақ біздің заманымыздың 69-70 жылдарында бұл факт олардың көтеріліске шығуына және Римге қарсы тұруына кедергі болмады.[5]
Нәсілі
[өңдеу | қайнарын өңдеу]Олар үлкен европеоид нәсілінің Атлант-Балтық кіші тобына жатады.
Сырт келбеті
[өңдеу | қайнарын өңдеу]Голландтар - әлемдегі ең биік ұлт. Ерлердің орташа биіктігі — 183 см, әйелдер - 173 см. Негізінен ашық көзді аққұба болып келеді. Рейннің оңтүстігінде қоңыр және қою аралас көздер, әсіресе Зеландия мен Лимбургте көп. Голландиялықтар арасында ең көп таралған шаш түсі - сарғылт шаш, аққұбадан орташаға дейін, бірақ алтын ақшыл шаш солтүстікте, әсіресе Фриз аймағында жиі кездеседі.[6]
Солтүстіктен оңтүстікке қарай тұрғындардың шаштары мен терісі қарайып, бастары биік, беттері, мұрындары сәл қысқарады. Батыстан шығысқа қарай шаш сәл ақшылданып, басы сәл қысқарады. Адамдардың шаштары толқынданып, тік немесе дөңес мұрынды және табиғи түрде сәл сымбат денелі болады. Көздер әдетте ашық немесе аралас болады.[7]
Тілі
[өңдеу | қайнарын өңдеу]Голланд тілі - голландтардың көпшілігі сөйлейтін негізгі тіл. Бұл шамамен 22 миллион адам сөйлейтін батыс герман тілі. Жазуы латын әліпбиіне негізделген. Голланд тілінде көптеген диалектілер бар. Бұл диалектілер негізінен алты негізгі категорияға бөлінеді: голландтық, батыс-фламандтық/зеландиялық, шығыс-фламандтық, брабантиялық, лимбургтік және голланд саксондары. Бұл диалектілердің ішінде солтүстік тұрғындары ғана голланд және голланд саксон тілінде сөйлейді. Қазіргі уақытта голланд тілі Нидерланды, Бельгия, Суринам, Аруба, Синт-Мартен, Кюрасао, Еуропалық Одақтың ресми тілі болып табылады.[8]
Жазуы
[өңдеу | қайнарын өңдеу]Қазіргі жазуы латын әліпбиіне негізделген:
Aa Bb Cc Dd Ee Ff Gg Hh Ii Jj Kk Ll Mm Nn Oo Pp Qq Rr Ss Tt Uu Vv Ww Xx IJij Yy Zz[9]
Діні
[өңдеу | қайнарын өңдеу]Нидерланды – мемлекеттік діні жоқ зайырлы мемлекет. Дегенмен елде діни сенім бостандығы бар. Голландтар арасында христиан діні басым. Олардың ең үлкен тобы католиктік (11,7%), қалған бөлігі (12,8%) көптеген протестанттық шіркеулер арасында бөлінген. Халықтың қалған 7,7% - ислам (5,8%), индуизм, яһудилік, баһаи, буддизм және жергілікті діндер сияқты басқа діни ағымдардың өкілдері.[10][11]
Тарихы
[өңдеу | қайнарын өңдеу]Біздің дәуірімізге дейінгі 1-ші мыңжылдықтың екінші жартысында қазіргі Нидерланды жерлерін негізінен кельттер мекендеген. Біздің дәуіріміздің басында герман тайпалары қоныс аударды, олардың арасында ең танымалы және көп бөлігі фриздер мен батавтар болды. Римдік жаулап алу (б.з.д. I ғасыр — б.з.д. V ғасыр) кельттер мен батавтарды ассимиляциялаған Герман
саксондары мен франк тайпаларының (III—IV ғасырлар) алға жылжуымен сәйкес келді, тек Нидерландының солтүстігінде фриздер тәуелсіздігін сақтап қалды.
Ұлы Карл (768-814) тұсында Голландия аймақтарының барлығы дерлік Франк мемлекетінің құрамына кірді, ал ол ыдырағаннан кейін (843) Шығыс Франк патшалығының құрамына енді. Х-ХІ ғасырларда бұл аумақта формальды түрде Қасиетті Рим империясымен вассалдық қатынастар арқылы байланысты бірнеше феодалдық иеліктер қалыптасты, олардың этникалық негізін герман тайпаларының ұрпақтары саксондардың, фриздердің, ішінара франктердің, сондай-ақ кельттердің ұрпақтары құрады. 11 ғасырдың аяғы - 12 ғасырдың басында Голландия графтығы Голландия (Holland, сөзбе-сөз – «Шұңқыр жер») атауы пайда болды.
Голландия, Зеландия және Утрехт провинцияларында пайда болған жаңа голландиялық этникалық қауымдастықтың қалыптасуы XV ғасырдың аяғы мен XVI ғасырдың басына жатады және Нидерланды деп аталатын шашыраңқы провинциялардың бірігуімен байланысты. XV ғасырдың соңғы ширегінде Нидерланды Габсбург билігіне өтті 1556 Испанияның қол астында болды. XV—XVI ғасырдың аяғында Нидерландыда капиталистік қатынастар пайда болды. Голландия мен Зеландия провинциясы-экономикалық жағынан ең дамыған және халқы көп аймақтар болды. 1579 жылы Утрехт одағы Солтүстік провинцияларды — Голландия, Зеландия, Утрехт, Гелдерланд, Гронинген, содан кейін Оверейссель мен Фрисландияны біртұтас мемлекет — Біріккен провинциялар Республикасына біріктірді.
XVI ғасырдағы Нидерланды революциясының жеңісі голландиялықтардың ұлттық шоғырлану процесіне ықпал етті. Әдеби тіл қалыптасты, мәдениеті дамыды. XVII ғасырдың бірінші жартысы - Нидерландының "алтын ғасыры" болды, әсіресе Голландия провинциясы қарқынды дамыды. XVII ғасырдың ортасынан бастап "Нидерланды" және "Голландия" ұғымдары анықталды.
ХХ ғасырдың екінші жартысында Нидерландының үш туысқан халқын — голландтарды, фламандтарды және фриздерді — біртұтас Нидерланд этносына біріктіру процесі басталды.[12]
Кәсібі
[өңдеу | қайнарын өңдеу]Голландиялықтар жоғары дамыған өнеркәсіпте, ауыл шаруашылығында және қызмет көрсету саласында жұмыс істейді. Ауыл шаруашылығының дәстүрлі бағыттары – мал шаруашылығы, егістік егіншілік, көкөніс өсіру (ашық жерде де, жылыжайда да), бау-бақша. Голландтар гүл өсіруімен де белгілі (кезінде қазақ даласынан әкетілген қызғалдақты сәндік үшін өсіріп, "Голланд қызғалдағы" деген атаумен әлемге танытқан), «қызғалдақ бумы» Голландияны 17 ғасырда шарпыды. Бүгінгі күні гүл өсіруге арналған жылыжайлар (Амстердам мен Гааганың оңтүстігі) 40 миллион шаршы метрден астам аумақты алып жатыр. Балық аулаудың бұрыннан келе жатқан дәстүрі бар. Голландиялықтар майшабақтарды тұздауды XV ғасырда үйренген. Голландықтар ағаш өңдеуде үлкен өнерге қол жеткізді: оюлар мен кескіндеме жиһаздарды, тұрмыстық ыдыстарды, көне ұлттық аяқ киімдерді - ағаш аяқ киімдерді безендіреді. Ұсталардың дәстүрлі бұйымдары – камин қысқыштары, үйлер мен шіркеулерге арналған флюгер, көркемдік бұйымдар, голланд тақтайшалары, күміс зергерлік бұйымдар, Қазіргі голландтар өнеркәсіпте, сауда мен көлік саласында жұмыс істейді.[13]
Тұрмыс салты
[өңдеу | қайнарын өңдеу]Голландияда нуклеарлық (ата-аналардан және балалардан не тек ерлі-зайыптылардан тұратын отбасы) отбасы басым. Осы уақытқа дейін, негізінен, ауылдық жерлерде көптеген отбасылық және мемлекеттік мерекелер тойланады, олар дәстүрлі рәсімдермен, мысалы, үйлену тойы, баланың дүниеге келуі, шомылдыру рәсімінен өтуі, ат қою және т.б. тойланады. Қазіргі голландиялықтар көптеген партиялардың, одақтардың, комитеттердің, қоғамдардың, клубтардың мүшелері бола отырып, қоғамдық және саяси өмірге белсенді қатысады.
Голландтардың көпшілігі қалаларда шоғырланған. Халқының тығыздығы бойынша Нидерланды Еуропада бірінші орында, әлемде Бангладеш пен Тайваньдан кейін үшінші орында. Нидерланды – ежелгі қала мәдениетінің елі, кейбір қалалар римдік қоныстардан бастау алады. Ортағасырлық сәулет ансамбльдері қалалардың орталығын құрайды.[14]
Елді мекендері мен дәстүрлі баспаналары
[өңдеу | қайнарын өңдеу]Нидерландының көптеген қалалары ортағасырлық келбетін сақтаған. Амстердам әсіресе ерекше және қызықты. Ерте орта ғасырларда бұл жерде, Амстель өзенінің сағасында шағын балықшылар ауылы болған, бірақ XVII ғасырға қарай мұнда құрылған қала ең қарқынды дамыған қалалардың біріне айналды. Кейбір Амстердам тұрғындары каналдарда, баржаларда салынған вонботтар деп аталатын шағын үйшіктерде тұрады. Вонботты каналға қою үшін оны «тіркеуге» рұқсат алу керек және бұл рұқсатты жылдар күту керек. Баржалардың көпшілігі (шамамен 2 мың) Амстердамның маңындағы шығанақ сағасында орналасқан, бұл жерде қалқымалы қалашықты құрайды.
Ауылдық елді мекендердің ең көп таралған нысандары - шоғырланған ауылдар, хуторлар, көбінесе өзендердің, каналдардың жағасында, үлкен бөгеттерде шоғырланып орналасқан. Шоғырланған ауылдары (Komdorpen) Нидерландыдағы ең көне қоныстарға жатады. Олардың айрықша ерекшелігі – аулалардың жоспарсыз, ретсіз орналасуы. Бұл ауылдардың көпшілігі ормандарда пайда болды, өйткені олардың атаулары -wald, -haar (орман) деп аяқталады. Үйлердің арасында «Bricken» деп аталатын бірнеше ағаштары бар шағын алаңдар болды. Оларға ауыл адамдары ауылдың ортақ істерін және мереке күндерін талқылау үшін жиі жиналатын. Хуторлық елді мекендер барлық провинцияларда кездеседі, бірақ мұндай елді мекендердің ең ықшам аудандары Солтүстік және Оңтүстік Голландия және Утрехт провинцияларында қалыптасқан. Мұндағы әрбір шаруа басқа жерлерден арнайы қоршаулармен немесе шекаралық арықтармен бөлінген белдеуде тұрады. Көбінесе мұндай шаруашылықтардың тобы әкімшілік жағынан шіркеу немесе базар алаңын қоршап тұрған бірнеше ондаған үйлерден тұратын ауылмен біріктіріледі. Мұндай ауылдарды әдетте егіншілер емес, шенеуніктер мен саудагерлер мекендейді.
Қатардағы ауылдар көптеген аудандарда бар. Жаңадан өңделген жерлердегі елді мекендердің жаңа түрінің пайда болуы Үкіметтің жаңа аудандарды қоныстандыру ісіне араласуынан туындады. Жер учаскелері қатаң белгіленген жоспар бойынша таратылды, бұл қоныстанудың жоспарлы сипатына әкелді. Көп жағдайда Нидерландының қатардағы ауылдары басқа елді мекендерге қарағанда кейінірек пайда болды. Нидерландыдағы ең көне үй түрлерінің бірі - этнографиялық әдебиетте саксондық үй ретінде жақсы белгілі hallehuis (гумно үйі) деп аталатын үй.
Ерте орта ғасырларда ағаш қазіргі Нидерланды мемлекетінің барлық аудандарында жалғыз құрылыс материалы болды. Орман алқаптары жойылып бара жатқанда, олар рамалық ғимараттарға, содан кейін кірпіш ғимараттарға көшті. Ескі пішінін сақтаған балықшылардың үйлері бірнеше ғасыр бұрын салынғандай тақтаймен қапталған бөренелерден тұрғызылған.
Қазіргі уақытта қаладағы да, ауылдағы да тұрғын үйлердің көпшілігі кірпіштен жасалған. Солтүстік Голландия аймақтарында бұл кірпіш әдемі қара реңкте, фламандияның оңтүстігінде қоңыр түсті. Рамалық үйлер тек Оңтүстік Лимбургте сақталған.[15]
Дәстүрлі киімдері
[өңдеу | қайнарын өңдеу]Голландиялық халық киімдері салыстырмалы түрде жақында жалпы пайдаланудан шықты. Ғасыр басында-ақ ауылдық жерлерде тек халықтық киім киетін. Әрбір провинцияның киім үлгісі мен бөлшектерінің өзіне тән ерекшеліктері болды. Қазіргі уақытта толық халықтық костюмді Маркен, Урка аралдарының және Волендам, Схевенинген және т.б балықшылар ауылдарының тұрғындары киеді.[16]
Ауылдардағы ерлер киімінің ортақ белгілері көп. Ол тізеге дейін созылатын кең қара шалбардан, екі түймемен бекітілген шағын жағасы бар қара немесе ашық түсті жейдеден тұрады. Жейденің үстіне екі қатар түймелері бар қысқа қара күртеше киіледі. Бұл күртеше әдетте шалбарға тығылып киіледі. Бас киім күнқағары бар кішкентай жалпақ кепка.
Әйелдер костюмі, еркектерге қарағанда, ауылдарда айтарлықтай ерекшеленеді. Ең көнесі Маркен аралының әйелдерінің көйлегі болып саналады. 13 ғасырдағы су тасқыны Маркенді қиып, аралға айналдырды және ондағы мәдениет бөлек дамыды: өз диалектісі, өз киімдері, салт-дәстүрлері болды. Сондықтан олардың костюмі Нидерландыдағы барлық басқа костюмдерден ерекшеленеді. Тек Маркенде жейденің үстінен киетін корсет көкірекше бар. Корсет кестемен безендірілген, негізінен қызғылт және қызыл реңктерде. Маркен әйелдері мен қыздары шілтерлі немесе кестемен безендірілген ұзын жеңді ақ зығыр көйлектің үстіне жолақты мақта күрте киеді. Жейде жеңдері тар және қысқа, жейденің жеңдері шынтақтан төмен. Қыста үстіне қара матадан жасалған күрте киеді. Қара белдемшеге ашық түсті немесе жолақты алжапқыш байланғайды. Маркен әйелдерінің бас киімі өте ерекше және күрделі. Ол 12 бөліктен тұрады, түйреуіштермен бекітіледі. Оның шілтерлі өрнектері мен кестелері, астындағы қара қоңыр материал фонынан айқын көрінеді. Маркен аралының әйелдерінің аяқ киіміне жүннен тоқылған шұлықтар мен ақ ағаш аяқ киімдер кіреді.[17]
Нидерландыдағы дәстүрлі киімдердің басқа түрлеріне жақынырақ - Волендам ауылының әйелдер киімі. Мұнда әйелдер қара түсті (жасыл немесе көк) кең, ұзын белдемше киеді, алдыңғы жағында қара түсті күртеше және ашық жолақты алжапқыш киеді. Дәстүрлі киімдердің басқа түрлерінің ішінде Зеландия провинциясының дәстүрлі киімдері көбірек сақталған. Оның негізгі бөліктері XIX ғасырдағы голландиялық костюмнің барлық түрлерімен бірдей, Зеландиялық костюмнің өзіндік ерекшелігі, ең алдымен, көйлек бетінің материалы мен безендірілуіне, корсеттің кесілуіне және пішініне байланысты. Жейденің алдыңғы жағы түрлі-түсті жүннен немесе жібектен тігілген және ашық, жиі қызыл гүлдермен кестеленген немесе шыны моншақтармен безендірілген.
Елдің басқа аймақтарында дәстүрлі киімдерді кейде егде жастағы әйелдер киеді, бірақ ол жерде оның сыртқы түрі ықшамдалған және жаңартылған. Әдетте, мұндай костюм ұзын және өте кең емес белдемшеден, жүннен немесе мақтадан қара түсті, тар жеңдері бар бір түсті жемпірден тұрады. Қазіргі уақытта дәстүрлі киімдер сақталған аймақтардың өзінде олар бірте-бірте қалалық киімдерге орын беруде.[18]
Дәстүрлі тағамдары
[өңдеу | қайнарын өңдеу]Нидерландының ұлттық тағамдары дәмдеуіштерді қалыпты пайдалануымен ерекшеленеді. Балық және теңіз өнімдері, ет, сүт өнімдері (ең алдымен ірімшік), картоп және басқа да көкөністер голланд асханасының негізі болып табылады. Нан аз жейді, оны қайнатылған картоппен алмастырады. Дәстүрлі тағамдары: майлы тұздықпен хош иістендірілген картоп пен көкөністердің қоспасы, картоп, сәбіз және пияз қосылған бұқтырылған ет, бұршақ сорпасы, майшабақ (харинг), ол барлық жерде маринадталған қияр мен пияз тілімдері бар пакеттерде сатылады. Негізгі тағам - кешкі ас, тіпті сорпаларды кешке тұтынады. Нидерланды тұрғындарына арналған таңғы және түскі ас негізінен әртүрлі бутербродтар мен тостерден, суық және ыстық, шай мен кофеден тұрады.[19]
Елдің солтүстік-шығысы түрлі ет өнімдерін өндірумен тығыз айналысады. Бүгінгі таңда осы аймақтың барлық дерлік қалаларында шұжықтың өзіндік сорты бар.
Батыс бүкіл әлемге Гуда, Лейден, Леердаммер сияқты ірімшіктерімен және сары майымен танымал болды. Мұнда әртүрлі теңіз өнімдері кеңінен танымал, олардың арасында тұздалған майшабақ танымал. Елдің оңтүстігі пісірілген тағамдарды, дәмді сорпалар мен соустарды, сондай-ақ ерекше бұқтырылған тағамдарды жақсы көреді.
Нидерландыда көптеген жылдар бойы ең танымал тағамдар әлі күнге дейін көкөністер мен жемістер, балық және теңіз өнімдері, ет және сүт өнімдері, бұршақ дақылдары мен жаңғақтар болып табылады. Бірақ 18 ғасырдан бастап осы елдің аумағына әкелінген ең көп сұранысқа ие көкөністердің бірі-картоп. Ол көптеген тағамдарды дайындауда кеңінен қолданылады.[20]
Нидерландының бүкіл асханасында ерекше орынды кондитерлік өнімдер мен тәттілер алады - торттар, мусс, вафли, кремдер, пудингтер, тәтті соустар және қолдан жасалған шоколадтар.
Кофе мен шай өте танымал. «Кофе ішу уақыты» (koffietijd) таңғы 10 мен 11 немесе 7 мен 8 арасында. Әрбір кафеде әрқашан кез келген шыныаяқ кофемен бірге кішкене печенье немесе кекс беріледі. Сүт қосылған кофе «дұрыс емес кофе» (koffie verkeerd) деп аталады. Сондай-ақ, ыстық шоколад, анис қосылған сүт және жылы лимонадта (кваст) танымал.
Нидерландта сыра өте кең таралған, әсіресе лагер: Heineken, Amstel, Grolsch. Сыра әдетте өте кішкентай стакандарда (~0,2) беріледі, сондықтан оны тым қызып кетпей тұрып, ішуге болады.
«Еневер» Голландиядағы ең танымал күшті сусын - ағылшын джинінің атасы. Jenever "oud" (ескі және дәміне қарай жағымды) немесе "jong" (жас және өткір), кейде лимон немесе қаражидек хош иісті дәмі бар. Сондай-ақ жергілікті Advocaat ликері белгілі - жұмыртқа мен коньяктан жасалған сұйық кремнің бір түрі.[21]
Фольклоры
[өңдеу | қайнарын өңдеу]Голланд халқының фольклоры - бұл елдің мәдени байлығының тұрақты көзі. Онда ұрпақтан-ұрпаққа жалғасып келе жатқан салт-дәстүрлер, аңыздар, халықтық әдет-ғұрыптар мен нанымдар осы ғажайып халықтың рухы мен тарихын бейнелейді.
Фольклордың маңызды аспектісі голланд халық әндері мен билері. Голландтар ән айтуды және билегенді ұнатады және олардың көптеген халық әндері осы халықтың өмірі мен мәдениетінің әртүрлі аспектілерін бейнелейтін терең тарихи мағынаға ие. Би голланд мәдениетінде де маңызды рөл атқарады, олардың арасында дәстүрлі вальс биі ерекше танымал.
Голланд фольклорында аңыздар мен ертегілер де маңызды орын алады. Олар осы халықтың бай мұрасын сақтауға және жеткізуге көмектесетін әртүрлі батырлар, мифтік жаратылыстар, шытырман оқиғалар мен ғажайыптар туралы айтады. Голландияның ең танымал аңыздарының бірі - өз елін су тасқынынан құтқару үшін саусағын бөгетке жабыстырған бала туралы аңыз.
Голланд фольклорында халықтық әдет-ғұрыптар мен мерекелер де маңызды орын алады. Король күні (Koningsdag), Синт-Николас (Sinterklaas) және Пасха (Pasen) сияқты мерекелер голланд күнтізбесіндегі маңызды оқиғалар болып табылады және осы халықтың дәстүрлері мен әдет-ғұрыптарын көрсетеді.
Осылайша, Голландия халқының фольклоры осы елдің рухын бейнелейтін бай және алуан түрлі мұраны білдіреді. Бұл голландтардың дәстүрлерін, аңыздары мен әдет-ғұрыптарын сақтауға және жеткізуге көмектеседі, оларды әлемдік маңызы бар мәдени мұраның бір бөлігіне айналдырады.[22]
Қазақстандағы голландтар
[өңдеу | қайнарын өңдеу]Голландтар Қазақстанға негізінен өткен ғасырдың 90-жылдарынан бастап, нарықтық қарым-қатынастарға байланысты көші-қон үрдістеріне орай қоныстанған. Қазақстандағы голландтардың саны:
- 1970 жылы - 211 адам;
- 1979 жылы - 131 адам;
- 1989 жылы - 123 адам;
- 1999 жылы - 821 адам;
- 2009 жылы - 46 адам.[23]
Танымал голландтар
[өңдеу | қайнарын өңдеу]- Винсент ван Гог — Голландиялық суретші және график, пост-импрессионизмнің негізгі үш қайраткерінің бірі (Пол Сезанн және Пол Гогенмен бірге);
- Эдди Ван Хален — Голландиядан шыққан американдық гитара ойнау шебері. Ән авторы, гитаралар мен күшейту жабдықтарының дизайнері;
- Йохан Кройф — Голландиялық футболшы және жаттықтырушы. Голландияны 1974 жылғы футболдан әлем чемпионатының финалына шығарды. Осы турнирдің қорытындысы бойынша ол үздік ойыншы ретінде «Алтын доппен» марапатталды;
- Рууд Гуллит — Голландиялық футболшы және футбол жаттықтырушысы. 2004 жылы ФИФА нұсқасы бойынша әлемнің ең үздік 125 футболшысының тізіміне енді;
- Мата Хари — экзотикалық биші, Нидерланды азаматы. 20 ғасырдың бірінші онжылдығында ол Еуропада «шығыс стиліндегі» биші ретінде кеңінен танымал болды;
- Рууд Любберс — Голландияның саяси және қоғам қайраткері;
- Йохан де Витт — мемлекет қайраткері, ол 1653 жылы Голландия провинциясының ұлы зейнеткер лауазымына ие болды.[24]
Дереккөздер
[өңдеу | қайнарын өңдеу]- ↑ Голландтар. Тексерілді, 4 маусым 2024.
- ↑ Голландтар - Hollanders / Nederlanders. Тексерілді, 4 маусым 2024.
- ↑ Голландиялықтар (Нидерланды) өмірге деген еркін көзқарасты ұстанушылар. Тексерілді, 4 маусым 2024.
- ↑ Голландтар. Тексерілді, 5 маусым 2024.
- ↑ Голландтар. Тексерілді, 5 маусым 2024.
- ↑ Нәсілдік антропология. Тексерілді, 4 маусым 2024.
- ↑ Нидерланды антропологиясы. Тексерілді, 4 маусым 2024.
- ↑ Голландтар. Тексерілді, 4 маусым 2024.
- ↑ Голланд алфавиті. Тексерілді, 5 маусым 2024.
- ↑ Нидерландының діні. Тексерілді, 4 маусым 2024.
- ↑ Нидерландының діні. Тексерілді, 4 маусым 2024.
- ↑ Решина М.И. Голландтар. Тексерілді, 4 маусым 2024.
- ↑ Голландтар. Тексерілді, 4 маусым 2024.
- ↑ Голландтар. Тексерілді, 4 маусым 2024.
- ↑ Голландиялықтардың материалдық мәдениеті. Тексерілді, 5 маусым 2024.
- ↑ Голландияның ұлттық киімі. Тексерілді, 5 маусым 2024.
- ↑ Ұлттық голланд костюмі. Тексерілді, 5 маусым 2024.
- ↑ Голландияның ұлттық киімі. Тексерілді, 5 маусым 2024.
- ↑ Голланд асханасы – Нидерландының ұлттық тағамдары. Тексерілді, 5 маусым 2024.
- ↑ Голланд тағамдары. Тексерілді, 5 маусым 2024.
- ↑ Нидерландының асханасы. Тексерілді, 5 маусым 2024.
- ↑ Еуропа халықтары > Голландтар > Фольклор. Тексерілді, 5 маусым 2024.
- ↑ Бас.ред. Ж.Н.Тойбаева. /Ғ.Жандыбаев., Г.Егеубаева Қазақстан халқы. Энциклопедия — Алматы: «Қазақ энциклопедиясы», 2016. — Б. 153. — ISBN 978-601-7472-88-7.
- ↑ Нидерландтың көрнекті тұлғалары: атақты голландиялықтар. Тексерілді, 6 маусым 2024.