करमचंद गांधी

करमचंद गांधी

करमचंद उत्तमचंद गांधी (१८२२ - १६ नोव्हेंबर १८८५) हे महात्मा गांधींचे वडील होते. त्यांनी पोरबंदर संस्थानात पंतप्रधानांचे उच्चपद, राजस्थानी न्यायालयाचे नगरसेवक, राजकोटचे दिवाण आणि काही काळ वांकानेरचे दिवाण हे पद भूषवले. त्यांना काबा गांधी म्हणूनही ओळखले जात असे.

महात्मा गांधींच्या आईचे नाव पुतलीबाई होते. त्यांच्या वडिलांचे नाव उत्तमचंद गांधी आणि आईचे नाव लक्ष्मी गांधी होते.

त्या काळात कोणत्याही संस्थानाचे वेड हे शांततेचे काम नव्हते. पोरबंदर हे पश्चिम भारतातील तीनशे संस्थानांपैकी एक राज्य होते, ज्यावर राजघराण्यातील जन्म आणि ब्रिटिशांच्या मदतीने सिंहासनावर बसलेल्या राजांनी राज्य केले होते. जुलमी राजा, सर्वोच्च ब्रिटिश सत्तेचे निरंकुश प्रतिनिधी 'राजकीय प्रतिनिधी' आणि युगानुयुगे अत्याचारित प्रजेची कर्तव्ये पार पाडण्यासाठी खूप संयम, मुत्सद्दी कौशल्य आणि व्यावहारिक बुद्धिमत्ता आवश्यक होती. वडील उत्तमचंद आणि करमचंद हे दोघेही कार्यक्षम प्रशासक तसेच खरे आणि प्रतिष्ठित व्यक्ती होते. तो एकनिष्ठ होता परंतु अप्रिय आणि फायदेशीर सल्ला देण्यास मागेपुढे पाहत नाही. या विश्वासावर धैर्याने ठाम राहिल्याने त्यांना त्रास सहन करावा लागला. राज्यकर्त्यांच्या सैन्याने उत्तमचंद गांधींच्या घराला वेढा घातला आणि त्यांच्यावर गोळीबार केला. त्याला संस्थानातून पळून जावे लागले. त्याचा मुलगा करमचंदही आपल्या तत्त्वांवर ठाम राहिला आणि त्याने पोरबंदरपासून दूर जाणे पसंत केले.