Bybanen

Bybanen
Tram bij halte Byparken op 23 juni 2010, de dag van de opening
Totale lengte	13,4 km
Spoorwijdte	1435 mm
Geopend	2010
Huidige status	in gebruik
Type trein	Variotram
Aantal sporen	2
Treindienst door	Fjord1
Traject
Legenda Byparken Nonneseter + Station Bergen Bergensbanen Bystasjonen Nygård Florida Nygårdsbroen Danmarksplass Kronstad Depot Gamle Vossebanen Kronstad Brann stadion Wergeland Fageråstunnel (663 m) Sletten Slettebakken Slettebakkstunnel (412 m) Fantoft Fantofttunnel (1107 m) Paradis Tveiteråstunnel (443 m) Hop Nesttun Einde 1e fase Gamle Vossebanen Nesttun Sentrum Nesttunhaugtunnel Skjoldskiftet Mårdalen Skjoldtunnel Skjold Lagunen Einde 2e fase Folldalstunnel Råstølen Steinsviktunnel Feråstunnel Sandslivegen Sandsli Sandslitunnel Kokstad øst Birkelandsskiftet Kokstad vest Kokstad Depot Fleslandtunnel Luchthaven Flesland

Bybanen ("de stadsbaan"), ook wel Bybanen i Bergen of Bergen Light Rail genoemd, is een lightrail-verbinding in de Noorse stad Bergen die sinds 2010 in werking is. De trambaan wordt verlengd en zal vanaf 2015 tot de Luchthaven Bergen Flesland rijden. Bybanen vervoert dagelijks naar schatting 45.000 passagiers. Het traject loopt van het park Byparken in het centrum van Bergen, via onder meer het busstation en Brann Stadion, naar de voorstad Nesttun in het zuidelijk gelegen stadsdeel Fana. De trambaan bestaat uit 9,8 kilometer dubbelspoor met 15 haltes. Het loopt hoofdzakelijk op eigen spoor, wat relatief brede wagons en hoge snelheid mogelijk maakt. Het traject omvat vier tunnels en een spoorbrug die naast de brug Nygårdsbroen ligt. De totale kosten van het eerste traject zijn berekend op 2,2 miljard Noorse kronen, ongeveer 270 miljoen euro. De eigenaar van de trambaan is het bedrijf Bybanen AS, dat geheel in handen is van de provincie Hordaland. Het traject wordt geëxploiteerd door de Noorse vervoersmaatschappij Fjord1. De reistijd tussen het centrum en Nesttun bedraagt ongeveer 28 minuten, met een gemiddelde snelheid van 21 kilometer per uur. Op 26 maart 2010 gaf de Noorse overheid goedkeuring voor de financiering van het tweede traject, waarmee de lightrail-verbinding doorgetrokken werd naar Lagunen Storsenter in Fana, een van de grootste winkelcentra van Noorwegen. Op 7 januari 2011 begon de bouw van dit tweede deel. Het bestaat uit 3,6 kilometer dubbelspoor met zeven haltes. Het traject kent zes tunnels, drie bruggen, zes onderdoorgangen en drie voetgangersbruggen omvatten. Het nieuwe stuk opende op 21 juni 2013.

Het in 2010 geopende traject van Bybanen

Materiaal

De gebruikte trams zijn van het type Variobahn, een lagevloertram die wordt geproduceerd door het Berlijnse bedrijf Stadler Pankow. De Variobahn rijdt ook in onder meer Duisburg, Mannheim, Helsinki en Sydney.

Er rijden momenteel 15 trams in Bergen, nog eens vijf zijn in bestelling. De wagons zijn 32 meter lang en hebben 84 zitplaatsen. Ze bieden ruimte aan in totaal 212 passagiers. De wagons beschikken over een gratis draadloze internetverbinding. Vanwege een onverwacht grote groei in het aantal reizigers zullen alle trams met twee extra rijtuigen verlengd worden, waardoor ze 42 meter lang worden. De vijf extra trams worden voor de zomer van 2016 geleverd, tegen die tijd moet ook de verlenging van de bestaande trams afgerond zijn.

Technische gegevens:

• Lengte: 32,2 m
• Breedte: 2,65 m
• Hoogte: 3,5 m
• Gewicht: 40 ton
• Maximale snelheid: 80 km/u

Geschiedenis

De voorloper van Bybanen, de tram van Bergen, werd geopend in 1897. Tijdens het interbellum werd besloten de tram geleidelijk te vervangen door buslijnen. De laatste tramlijn van Bergen werd in 1965 opgeheven.

In de jaren 1960 en 1970 ontstonden er een reeks voorsteden rond het centrum. Het autoverkeer van forenzen leidde tot een verkeersinfarct. In de jaren 1980 en 1990 werd een ring van tolwegen aangelegd, waaronder strekkingen van de E-39. Ook werden er bruggen gebouwd die Lindås, Askøy en Sotra met de stad verbonden, en werden er grote parkeergarages in het centrum aangelegd. Desondanks bleef het autoverkeer vastzitten.

Om de verkeersproblemen op te lossen, kwamen er plannen om — in navolging van de metro van Oslo — in Bergen hoogwaardig openbaar vervoer aan te leggen. In 2000 besloot het stadsbestuur om de lightrail-verbinding te bouwen, ondanks tegenstand van de conservatief-liberale partij Fremskrittspartiet. In 2005 werd het bouwplan goedgekeurd, met financiering door de Noorse overheid in het kader van het nationale 10-jaarsplan voor vervoer (Nasjonal transportplan), hoofdzakelijk bestaande uit tolgeld.

Er was veel tegenstand in Bergen tegen de bouw van Bybanen. Critici vreesden dat de bouw veel duurder zou uitpakken dan geraamd. In 2006 begonnen tegenstanders een handtekeningcampagne om een referendum over het project te eisen. Een plaatselijke busmaatschappij, Gaia Trafikk, stelde voor om de lightrail te vervangen met een goedkopere geleide bus. De lightrail was een belangrijk twistpunt in de gemeenteraadsverkiezingen van 2003 en 2007. Desondanks ging de bouw uiteindelijk door. Wel werd de verantwoordelijkheid voor de bouw in 2007 door de provincie Hordaland van de gemeente Bergen overgenomen.

In januari 2008 ging de bouw van start en in december 2009 was de spoorbaan klaar. Op 22 juni 2010 werd Bybanen officieel geopend door koningin Sonja van Noorwegen.

Demonstratie door milieuactivisten, 2008	Aanleg van de tramtunnel in Fantoft, 2009
Nygårdsbroen in 2008, tijdens de bouw van de derde brug voor de lightrail	Koningin Sonja van Noorwegen (midden) bij de opening in 2010

Verlenging

Er wordt gewerkt aan het derde traject, dat Bybanen doortrekt tot de Luchthaven Bergen Flesland. Het complete traject zal naar verwachting in 2015 klaar zijn.

Naast het traject naar Flesland zijn er plannen voor verschillende andere lijnen, onder andere:

• Van het centrum, via Norges Handelshøyskole, naar Åsane, het noordelijkst gelegen stadsdeel van Bergen
• Van het centrum, via Academisch Ziekenhuis Haukeland (het grootste ziekenhuis van Noorwegen, gemeten naar aantal patiënten), naar winkelcentrum Oasen

Bronnen

• Website van Bybanen
• Trajectvideo op YouTube

Mediabestanden

Zie de categorie Bybanen i Bergen van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.

Bronnen, noten en/of referenties

• Dit artikel of een eerdere versie ervan is een (gedeeltelijke) vertaling van het artikel Bybanen i Bergen op de Noorstalige Wikipedia, dat onder de licentie Creative Commons Naamsvermelding/Gelijk delen valt. Zie de bewerkingsgeschiedenis aldaar.