Brachychampsa
| Brachychampsa Status: Uitgestorven Fossiel voorkomen: Laat-Krijt tot Vroeg-Paleoceen | |||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| |||||||||||||||||||
| Taxonomische indeling | |||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||
| Geslacht | |||||||||||||||||||
| Brachychampsa Gilmore, 1911 | |||||||||||||||||||
| Typesoort | |||||||||||||||||||
| Brachychampsa montana | |||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||
Afbeeldingen op  Wikimedia Commons
| |||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||
Brachychampsa[1][2] is een geslacht van uitgestorven alligatoriden, mogelijk een basale kaaiman. Er zijn exemplaren gemeld uit New Mexico, Colorado, Wyoming, Montana, North- en South Dakota, New Jersey en Saskatchewan, hoewel alleen die uit Montana, Utah en New Mexico zijn gebaseerd op materiaal dat voldoende is om de verwijzing te rechtvaardigen. Eén exemplaar is gemeld uit de Darbasa-formatie van Kazachstan, hoewel de soortstatus voor het fossiel onbepaald is. Het geslacht verscheen voor het eerst tijdens het Laat-Campanien van het Laat-Krijt en stierf uit tijdens de Laat-Maastrichtien van het Krijt (Lancian North American Land Mammal Age). Brachychampsa onderscheidt zich door een vergrote vijfde maxillaire tand in de bovenkaak.
Soorten
[bewerken | brontekst bewerken]De typesoort is Brachychampsa montana, voor het eerst ontdekt in de Hell Creek-formatie van Montana en beschreven door Charles W. Gilmore in een artikel in 1911. De geslachtsnaam betekent 'korte krokodil' in het Grieks. De soortaanduiding betekent 'van de bergen' in het Latijn maar verwijst meteen naar Montana. Het holotype is AMNH-DVP 5032, een snuit. Talrijke specimina zijn later aan de soort toegewezen.
In datzelfde artikel recombineerde Gilmore Bottosaurus perrugosus Cope 1875 als de nieuwe soort Brachychampsa perrugosus. De soortaanduiding betekent 'geheel verruwd'. Het holotype-exemplaar van Brachychampsa perrugosus, specimen AMNH-DVP 1110, een linkeronderkaak en een achterhoofd, was kwijt geraakt toen het artikel werd geschreven, maar het werd later herontdekt toen de aangekochte collectie van Cope beter geïnventariseerd werd doch kort daarna aangewezen als een nomen dubium vanwege een gebrek aan diagnostische kenmerken die het onderscheiden van andere alligatoriden die sinds de publicatie van het paper werden ontdekt.
De andere soort Brachychampsa sealeyi uit de Allison-afzetting van de Menefee-formatie van het San Juan Basin werd benoemd in 1996. De soortaanduiding eert de ontdekker van het holotype NMMNH P-25050, een schedel met onderkaken, Paul L. Seeley. Deze had in 1995 de soort Brachychampsa nova willen noemen maar dat bleef een nomen nudum. Er werd later gesteld dat het synoniem was aan Brachychampsa montana door het te interpreteren als een onvolwassen exemplaar van de laatste soort. Andere studies hebben echter aangetoond dat een deel van de variatie die tussen de twee soorten wordt waargenomen, zoals de oriëntatie van de boventandenrij, niet ontogeen is, dus het gevolg van rijping, waardoor Brachychampsa sealeyi een geldig taxon wordt.
Beschrijving
[bewerken | brontekst bewerken]Brachychampsa werd een kleine drie meter lang. De snuit was breed en kort. De tanden hadden een bolle kap, geschikt voor een durofaag dieet waarbij schelpdieren werden gekraakt.
Fylogenie
[bewerken | brontekst bewerken]De positie van Brachychampsa binnen Alligatoroidea heeft vele herzieningen ondergaan sinds het voor het eerst werd benoemd. Oorspronkelijk werd het binnen Alligatoridae geplaatst, wat in 1964 werd verfijnd tot de Alligatorinae. In 1994 werd het buiten zowel Alligatorinae als Alligatoridae (maar nog steeds binnen Alligatoroidea) geplaatst. Dienovereenkomstig hebben studies Brachychampsa aangetoond als een basaal lid van Alligatoroidea, binnen de clade Globidonta, zoals weergegeven in het onderstaande cladogram.
| Alligatoroidea |
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Als alternatief hebben andere fylogenetische studies Brachychampsa als een alligatoride gevonden, met name als een stamkaaiman, zoals weergegeven in het onderstaande cladogram.
| Alligatoroidea |
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
- ↑ Brachychampsa. www.prehistoric-wildlife.com. Gearchiveerd op 7 augustus 2022. Geraadpleegd op 07-08-2022.
- ↑ Fossilworks: Brachychampsa. www.fossilworks.org. Geraadpleegd op 07-08-2022.
- Dit artikel of een eerdere versie ervan is een (gedeeltelijke) vertaling van het artikel Brachychampsa op de Engelstalige Wikipedia, dat onder de licentie Creative Commons Naamsvermelding/Gelijk delen valt. Zie de bewerkingsgeschiedenis aldaar.