Deutsche Zentrumspartei
Centrum-partij(Duits: Zentrum Partei), was een Duitse katholieke en democratische partij (1870-1933).
Oprichting
In 1848 werd er door democraten in het Duitse Frankfurt een volksvertegenwoordiging opgericht. Onder de liberalen en democraten die zitting namen in het Parlement van Frankfurt, waren ook katholieken. Tevergeefs probeerden zij om een homogene fractie te stichten. Vanwege de korte duur van het Parlement van Frankfurt, kwam het hier niet van.
In de jaren '60 van de negentiende eeuw was Otto von Bismarck minister-president van Pruisen. Von Bismarck was een tegenstander van de katholieke emacipatie in Pruisen en dit leidde tot de Kulturkampf. De katholieke parlementariërs in het Pruisische parlement (Landdag) vormden de Katholische Fraktion (KF). Hun voornaamste doel was de katholieke belangen te verdedigen en de Kulturkampf te beëindigen.
In 1870 nam de KF in Pruisen de naam aan van Zentrum partei (Centrum-partij). Na de Duitse eenwording in 1871 werd er een landelijke Zentrum partei opgericht. De Centrum-partij (vanaf nu afgekort tot C) werd vaak kortweg Zentrum of in het Nederlands Centrum genoemd.
De Centrum-partij tijdens het Tweede Keizerrijk
Na de Kulturkampf werd de aanvankelijk progressieve Centrum-partij conservatiever en een partij die de Duitse keizer steunde. Toch was de Centrum-partij eerder bereid om samen te werken met de sociaal-democraten en linkse liberalen dan de conservatieve Duitse partijen. Het Centrum keerde zich tegen een te overdreven militarisme.
Van 1881 tot 1912 was de Centrum-partij de grootste partij in de Duitse Rijksdag. In Beieren bleef zij ook na die periode grootste partij en was Georg von Hertling er premier.
Aan de vooravond van de Eerste Wereldoorlog stemde de Centrum-partij vóór de oorlogskredieten en steunde zij de Duitse oorlogspolitiek. Vanaf 1916 begon de partij echter veel sceptischer te staan tegen de Duitse deelname aan de oorlog en samen met de sociaal-democraten, de onafhankelijke sociaal-democraten en de Vooruitgangspartij (linkse liberalen) stemde de partij tegen het beleid van de legerleiding en streefde de Centrum-partij naar "vrede zonder annexaties." Van 1917 tot 1918 was Von Hertling rijkskanselier.
Tijdens de Weimarrepubliek
In oktober 1918 steunde de Centrum-partij het wetsvoorstel om Duitsland om te vormen tot een parlementaire monarchie. In november 1918 aanvaardde de partij de republikeinse staatsvorm. Het partijprogram werd herzien en de partij legde meer nadruk op sociale welzijn en de democratie. De partij bleef overwegend katholiek, maar stelde zich ook open voor protestanten en niet-confessiolen. Vrijwel ononderbroken maakte de Centrum-partij van 1918 tot 1933 deel uit van de Duitse rijksregeringen. Daarnaast maakte zij deel uit van de coalitieregeringen in Pruisen. De conservatieve zusterpartij van het Centrum, de Beierse Volkspartij maakte deel uit van de Beierse coalitieregeringen.
De partij bestond tijdens de Weimarrepubliek uit een rechtervleugel (Franz von Papen, Heinrich Brüning enz.) en een linkervleugel (Joseph Wirth, Matthias Erzberger enz.).
In juni 1933 besloot de Centrum-partij zichzelf te ontbinden.
Tijdens het Derde Rijk (1933-1945) verkozen veel vroegere Centrum-partijleiders (en leden) de kant van het verzet, waaronder Joseph Wirth en Heinrich Brüning. Anderen collaboreerden met Hitler, zoals Franz von Papen (was reeds voor de ontbinding van de Centrum-partij uit de partij gestapt. Von Papen was vice-kanselier onder Hitler en daarna ambassadeur in Wenen en Ankara).
Na de Tweede Wereldoorlog ging het grootste deel van de Centrum-partij op in de CDU van Konrad Adenauer. In Beieren werd er een zusterpartij opgericht, de CSU van Franz Joseph Strauss.