Dmanisi (gemeente)
Gemeente in Georgië 
| |||
|---|---|---|---|
  | |||
| |||
| Geografie | |||
| Regio | Kvemo Kartli | ||
| Hoofdplaats | Dmanisi | ||
| Coördinaten | 41° 20' NB, 44° 12' OL | ||
| Bevolking | |||
| Inwoners (2021) |  20.922[1] (17,5 inw./km²) | ||
| Bestuur | |||
| Burgemeester | Koba Moeradasjvili (2021-) | ||
| Overige informatie | |||
| Tijdzone | UTC+4 | ||
| Website | dmanisi.gov.ge | ||
| Dmanisi in Kvemo Kartli | |||
 | |||
| |||
Dmanisi (Georgisch: დმანისის მუნიციპალიტეტი) is een gemeente in het zuiden van Georgië met ongeveer 20.900 inwoners (2021[1]), gelegen in de regio (mchare) Kvemo Kartli. De gemeente, waarvan de gelijknamige stad het administratieve centrum is, heeft een oppervlakte van bijna 1.200 km² en ligt aan de grens met Armenië.
Geschiedenis
De geschiedenis van menselijke bewoning in Dmanisi gaat miljoenen jaren terug in de tijd. In het gebied zijn fossielen van menselijke skeletten tot 1,8 miljoen jaar oud gevonden, welke tot de Homo erectus behoren. In de middeleeuwen was het gebied strijdtoneel van de Seltsjoeken], maar in de tweede helft van de middeleeuwen lag het in het Koninkrijk Georgië. Na het uiteenvallen van dat koninkrijk in de 15e eeuw behoorde het tot het Koninkrijk Kartli, dat in 1762 overging in het Koninkrijk Kartli-Kachetië. In de tussentijd kwam het gebied met de Vrede van Amasya in 1555 in Safavidisch Perzisch gecontroleerd gebied te liggen.[3] In de 18e eeuw worstelde het Koninkrijk Kartli-Kachetië zich los van de Perzen en probeerde het ook delen van het door de Ottomanen gecontroleerde vorstendom Samtsche (Samtsche-Saatabago, of ook wel Mescheti) in bezit te krijgen.[4] Het in 1784 gesloten Verdrag van Georgiejevsk tussen Kartli-Kachetië en het Russische Rijk leidde de inlijving van het koninkrijk door Rusland in, wat vanaf 1801 zijn beslag had.[5]
Het gebied lag vervolgens vanaf 1801 tot 1880 administratief in het Oejezd Tiflis, dat tussen 1840-1846 in het Gouvernement Georgië-Imeretië lag. Met de splitsing van dat Gouvernement in 1846 werd Oejezd Tiflis onderdeel van het Gouvernement Tiflis. In 1880 werd het Oejezd Bortsjali van het Oejezd Tiflis afgesplitst. Het huidige Dmanisi lag binnen dat Oejezd in de administratieve subdivisie oetsjastok, Russisch: yча́сток) Bortsjali (Борчалинский участок), in het centrale deel van het Oejezd dat de tegenwoordige gemeenten Dmanisi, Bolnisi en Marneoli beslaat.[6] Het district werd voornamelijk bewoond door Armeniërs, Azerbeidzjanen (die destijds net als andere Turkssprekende etnische groepen als Tataren werden aangeduid) en Pontische Grieken. Het gebied van het huidige Dmanisi werd net als het zuidelijke deel van het Oejezd Bortsjali (Lori oetsjastok) in de jaren 1918-1919 betwist tussen de Republiek Armenië en de Democratische Republiek Georgië. Lori werd toen een neutrale zone verklaard. In 1921 werd daar door bolsjewistische krachten een revolte georganiseerd dat als voorwendsel werd gebruikt voor het Sovjet Rode Leger om de Democratische Republiek Georgië binnen te vallen. Dit leidde uiteindelijk de val van deze kortstondige republiek in.
Met de Sovjet verovering van Georgië in 1921 en de administratieve hervorming in 1930 werd het rajon Dmanisi in 1933 afgesplitst van het in 1930 gevormde rajon Tsalka en kreeg Dmanisi de huidige omvang. De naam werd echter in het Azerbeidzjaans Başkeçid (Russisch: Башкечид, Basjketsjid; Georgisch ბაშკიჩეთი, Basjkitsjeti). In 1947 kregen het rajon en de stad de huidige naam Dmanisi, welke een Georgische oorsprong heeft. Na de ineenstorting van de Sovjet-Unie daalden de economische omstandigheden in de gemeente sterk. Door emigratie reduceerde de bevolking et meer dan de helft. Na de onafhankelijkheid van Georgië werd het rajon in 1995 ingedeeld bij de nieuw gevormde regio (mchare) Kvemo Kartli, en is het in 2006 omgevormd naar gemeente.
Geografie
De gemeente ligt geografisch op de overgang van het Dzjavacheti Hoogland in het westen naar het Kvemo Karli Plateau in het oosten. De westelijke grens van de gemeente wordt gevormd door het Dzjavachetigebergte, dat hoogtes bereikt tot 3.000 meter boven zeeniveau. De hoogste berg van het Georgische deel van het gebergte, de Leili van 3.156 meter hoog, ligt op de landsgrens met Armenië, in het uiterse zuidwesthoekje van Dmanisi. Een andere prominente top op de westelijke gemeentegrens is de berg Aghrikari van 2.972 meter boven zeeniveau, ongeveer 20 kilometer ten westen van de plaats Dmanisi.[7] In het westelijk deel van de gemeente liggen in het Dmanisi Plateau diverse meren.
Naar het oosten toe loopt het landschap af naar een dal hoogte van ongeveer 1.300 meter boven zeeniveau. In de oostelijke helft van de gemeente is het landschap heuvelachtig waarbij de relatieve hoogte van de heuvels ongeveer 200-500 meter bedraagt. In west naar oostelijke richting zijn ook enkele rivierkloven te vinden in de afdaling naar het Vemo Kartli Plateau. De noordgrens wordt gevormd door de rivier Chrami, terwijl iets zuidelijker de Karaboelachi een diepe kloof in het landschap heeft gevormd, vlak voor deze zich bij de Chrami voegt.
Dmanisi grenst aan vier gemeenten, te weten in het westen Ninotsminda (regio Samtsche-Dzjavacheti) in het noorden aan Tsalka en in het oosten aan Tetritskaro en Bolnisi. In het zuiden ligt de grens met Armenië.
Demografie
Begin 2021 telde de gemeente Dmanisi 20.922 inwoners,[1] een stijging van ruim 9% ten opzichte van de volkstelling van 2014.[8] Het aantal inwoners in de hoofdplaats Dmanisi steeg met bijna 10% in diezelfde periode. In 2021 bedroeg de urbanisatiegraad 14%, waardoor de gemeente een plattelandskarakter heeft.
De bevolking van Dmanisi bestaat in meerderheid uit Azerbeidzjanen (65,5%), gevolgd door Georgiërs (33,1%). Kleine minderheidsgroepen zijn Grieken, Armeniërs (elk 0,5%), Russen (0,4%) en zeer kleine aantallen Osseten, Oekraïners en Abchaziërs. De geloofsovertuiging in de gemeente volgt de ethnische samenstelling, met 64,5% moslims (64,5%), de Azerbeidzjaanse bevolkingsgroep, gevolgd door volgers van de Georgisch-Orthodoxe Kerk (33,9%). Daarnaast zijn er enkele tientallen jehova's, Armeens orthodoxen en katholieken.
| Bevolkingsontwikkeling van de gemeente Dmanisi | ||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1897 | 1923 | 1939 | 1959 | 1970 | 1979 | 1989 | 2002[9] | 2014 | 2021 | |||||||||
| Gemeente Dmanisi [10] | - | - | 33.975 | 34.174 |
43.785 |
44.075 |
52.208 |
 28.034 |
19.141 |
20.922
| ||||||||
| Dmanisi [10] | - | 670 | 1.871 |
4.778 |
4.076 |
4.530 |
8.650 |
3.427 |
2.661 |
2.920
| ||||||||
| Verantwoording data: Bevolkingsstatistiek Georgië 1897 tot heden.[11][12][13] Noot:[9] | ||||||||||||||||||
Bestuur
De gemeente Dmamisi is administratief onderverdeeld in 15 gemeenschappen met in totaal 57 dorpen, en één stad, het administratieve centrum Dmanisi.
De gemeenteraad (Georgisch: საკრებულო, sakrebulo) van Dmanisi is het vertegenwoordigend orgaan dat elke vier jaar via een gemengd kiesstelsel wordt gekozen. Deze bestaat sinds 2021 uit 30 leden: 20 leden worden via een proportionele lijststem gekozen en 10 leden worden gekozen door middel van een districtenstelsel.[15] In 2017 was de verhouding 15 proportioneel om 16 districtszetels.
Bij de gemeentelijke verkiezingen van oktober 2021 werd Koba Moeradasjvili van Georgische Droom met 52,1% van de stemmen gekozen tot burgemeester. De 10 districtszetels zijn naar kandidaten van Georgische Droom (8), Verenigde Nationale Beweging (1) en een onafhankelijke kandidaat gegaan. De Georgische Droom behaalde de meeste proportionele stemmen (49,5%), gevolgd door Verenigde Nationale Beweging (42,1%), Vooruitgang en Vrijheid (3,3%). Acht andere partijen haalden de kiesdrempel van 3% niet.[16][17] Het centrum georiënteerde en pro-Europese Vooruitgang en Vrijheid behaalde in Dmanisi hun tweede raadszetel in het hele land, naast buurgemeente Tsalka.
| Partij | 2017 [18] | 2021 [19] | Samenstelling Sakrebulo (zetels per partij) | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Georgische Droom (GD) | 27 | 15 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Verenigde Nationale Beweging (UNM) | 1 | 13 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Vooruitgang en Vrijheid | 1 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Onafhankelijk Raadslid | 1 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Sjenedi Beweging | 3 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Total | 31 | 30 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Bezienswaardigheden
In de gemeente zijn enkele historische bezienswaardigheden. De belangrijkste is wel de archeologische site van de Dmanisi-mensen in Patara Dmanisi langs de hoofdweg S6, waar een museum is, en middeleeuwse kerken en fortificaties te zien zijn.[20][21]
Vervoer
De belangrijkste doorgaande weg door de gemeente is de Georgische route van internationaal belang S6 (E117), een secundaire verbinding vanaf Tbilisi naar de Georgisch - Armeense grensovergang Goegoeti - Gogovan. De S6 doet de hoofdplaats van de gemeente niet aan. De nationale route Sh68 verbindt hoofdplaats Dmanisi met de S6 bij Didi Dmanisi / Vardisoebani en in noordelijke richting met Bedjani, Trialeti en Tsalka.
Er ligt geen spoorlijn in de gemeente. Sinds de sluiting van de lijn Marneoeli - Bolnisi - Kazreti is het dichtstbijzijnde station in Marneoeli.
Zie ook
- ↑ a b c (en) Population and Demography - Population by cities and boroughs (daba), as of 1 January. National Statistics Office of Georgia, Geostat (1 januari 2021). Geraadpleegd op 20 januari 2022.
- ↑ a b c (en) Skinner, Peter F. (2014). Georgia, the Land Below the Caucasus - A narrative history, 1e druk. Narikala Publications, New York, Londen, Tbilisi. ISBN 978-0-9914232-0-0. Geraadpleegd op 17 januari 2022.
- ↑ Skinner, Hoofdstuk 12 "Georgia in the 16th Century: Surviving Turkish and Persian Invasions", p.210-231[2]
- ↑ Skinner, Hoofdstuk 15 "Teimuraz II and Erekle II: Triumph and Tragedy", p.301-304[2]
- ↑ Skinner, Hoofdstuk 16 "The Iron Fist: The Russian Annexation of Georgia 1801-1845", p.327-328[2]
- ↑ (ru) Области и губернии Грузии в составе Российской империи (Regio's en provincies van Georgië binnen het Russische rijk). Russian Center of Vexillology and Heraldry. Geraadpleegd op 4 maart 2022.
- ↑ (en) Levan Tielidze, Ramin Gobejishvili, Levan Maruashvili en Nikoloz Astakhov (2019). Geomorphology of Georgia. Springer, "14 Volcanic Highland of Southern Georgia", p.242, 250-252. ISBN 978-3-319-77764-1. Geraadpleegd op 14 februari 2022.
- ↑ (ka) Main Results of the 2014 Census (Publication) (pdf). Census.ge, National Statistics Office of Georgia (Geostat) p.328-332 (28 april 2016). Geraadpleegd op 6 maart 2022.
- ↑ a b Bij de volkstelling van 2014 werd een onverklaarbaar gat ten opzichte van de data van het nationaal statistisch bureau Geostat gevonden. Uit VN begeleid onderzoek is gebleken dat de volkstelling van 2002 ongeveer 8-9 procent te hoog was. Zie [14], "1. Introduction", Pagina 1.
- ↑ a b Tot 1947 werden district en stad Basjkitsjeti genoemd.
- ↑ (en) Population divisions of Georgia. Population Statistics Eastern Europe and former USSR. Geraadpleegd op 18 januari 2022.
- ↑ (en) Population cities & towns of Georgia. Population Statistics Eastern Europe and former USSR. Geraadpleegd op 18 januari 2022.
- ↑ (en) Ethnic composition rural Georgia 1923. Population Statistics Eastern Europe and former USSR. Geraadpleegd op 18 januari 2022.
- ↑ (en) Population Dynamics in Georgia - An Overview Based on the 2014 General Population Census Data (pdf). National Statistics Office of Georgia, Geostat (29 november 2017). Geraadpleegd op 10 januari 2022.
- ↑ (en) Election Code of Georgia (art. 148, 149, Annex 1). Legislative Herald of Georgia (28 juni 2021). Geraadpleegd op 25 januari 2022.
- ↑ (en) October 2, 2021 Municipal Elections. CESKO Central Election Commission. Geraadpleegd op 2 januari 2021.
- ↑ (en) Interactive results 2021 municipal elections. Agenda.ge. Geraadpleegd op 2 januari 2021.
- ↑ (ka) Protocol gekozen raadsleden en burgemeesters 2017 (pdf). CESKO Centrale verkiezingscommissie p.24-26. Geraadpleegd op 2 januari 2021.
- ↑ (ka) Protocol gekozen raadsleden en burgemeesters 2021 (pdf). CESKO Centrale verkiezingscommissie p.29-31. Geraadpleegd op 2 januari 2021.
- ↑ (en) Dmanisi Museum-Reserve. Georgian National Museum. Geraadpleegd op 6 maart 2022.
- ↑ (en) Dmanisi Museum-Reserve. Georgian Travel Guide. Geraadpleegd op 6 maart 2022.
· 
· 
