Eugenius van Savoye
Niet te verwarren met Eugenius van Savoye (1906-1996)
| Frans Eugenius, prins van Savoye-Carignan | ||
|---|---|---|
[[Bestand: |266px|alt=Eugenius van Savoye]]
| ||
| Land/zijde |  Frankrijk (1678-1683) Oostenrijk (1683-1736)
| |
| Dienstjaren | 1678-1736 | |
| Rang | Luitenant-generaal | |
| Slagen/oorlogen | Grote Turkse Oorlog Spaanse Successieoorlog Oostenrijks-Turkse oorlog Poolse Successieoorlog | |
Frans Eugenius, prins van Savoye-Carignan (Parijs, 16 oktober 1663 - Wenen, 24 april 1736) was een van oorsprong Franse generaal. Hij werd ook prins Eugen von Savoye genoemd en had zijn residentiekasteel Slot Belvedere in Wenen. Hij was een van de prominentste en succesvolste militaire bevelhebbers in de moderne Europese geschiedenis.
Biografie
Hij werd geboren in Parijs als de zoon van Eugenius Maurits van Savoye-Carignano, graaf van Soissons, een prins uit het Huis Savoye en van Olympia Mancini, nicht van kardinaal Mazarin. De jeugd van Eugenius was chaotisch en losbandig, gebrekkig van onderwijs. De Britse historicus, Nicholas Henderson, schreef hierover: "Hij behoorde tot een kleine kring van verwijfde jongens, waarin schaamteloze losbollen figureerden als Abbé de Choisy, die altijd als meisje verkleed was, behalve wanneer hij extravagante oorhangers en volwassen vrouwenkapsels droeg."
Uit de tijd vermeld door Henderson stammen volgens enkele brieven van Elisabeth van de Palts, gravin van Orléans, de schoonzus van Lodewijk XIV, de homoseksuele avonturen. getuige hiervan een brief uit 1710: "ugenius doet geen moeite voor de dames, een paar knappe pages zouden meer bij hem in de smaak vallen. Als jongen leefde hij in weinig deugdzaam gezelschap waardoor het soldatenleven de beste oplossing was. In 1678, toen hij 15 jaar was, ontving hij de abtstonsuur, maar hij wilde toen al soldaat worden. Hij ging bij het Franse leger, waar hij in 1683 oneervol werd ontslagen. Volgens sommigen werd Eugenius erg gehoond en uitgelachen (hij had een bochel) waardoor hij gekleed als vrouw naar Oostenrijk moest vluchten. Uit frustratie meldde hij zich dat jaar aan bij het leger van Oostenrijk, en de rest van zijn leven probeerde hij de macht van Lodewijk en Frankrijk in Europa in te perken. In Oostenrijk werd hij gezien als de grootste generaal aller tijden en een ondoorgrondelijk militair genie.
Tijdens zijn vroege jaren in Oostenrijk vocht Eugenius tegen de Turken, tot aan het Turkse beleg van Wenen in 1683. Tegen het einde van de 17e eeuw had hij de Turken al tot buiten Hongarije weten te drijven, en zodoende had hij tijdens de Spaanse Successieoorlog één van de hoogste officiersambten binnen het leger. Tijdens de Successieoorlog versloeg hij de Fransen in Noord-Italië. Toen de Fransen hun offensief naar het noorden verlegden, sloot Eugenius een verdrag met de Engelse hertog van Marlborough. Samen versloegen ze de Fransen in de Slag bij Blenheim (1704). Nadat gevechten bij Oudenaarde en Malplaquet met een kleine marge ten gunste van Oostenrijk en Engeland werden beslist, trok Marlborough zich terug uit de oorlog. In 1714 sloot Oostenrijk vrede met Frankrijk.
Het Spaanse deel van de Lage Landen werden na de oorlog bij Oostenrijk gevoegd, en Eugenius werd tot gouverneur benoemd. Later werd hij tot vicaris van Noord-Italië benoemd. Van 1716 tot 1718 vocht hij in de Oostenrijks-Turkse oorlog, die uiteindelijk in het voordeel van Oostenrijk werd beslist met de Vrede van Passarowitz. Hierdoor werden Servië en Bosnië tijdelijk bij het Rijk gevoegd, en vormde het Ottomaanse Rijk definitief geen bedreiging meer. De laatste oorlog waarin Eugenius meevocht was de Poolse Successieoorlog. Hij stierf in 1736 in Wenen, waar hij begraven ligt in de Stephansdom.
Over zijn persoonlijkheid kan weinig met zekerheid gezegd worden, want Eugenius heeft geen persoonlijke papieren nagelaten. Alleen brieven met betrekking tot de oorlog, de diplomatie, de politiek. In de archieven van de vele personen die met hem correspondeerden is evenmin een privécorrespondentie die die naam verdient te traceren. Zijn persoonlijke kant lijkt nooit te hebben bestaan; alleen zijn granieten gelaat van soldaat, diplomaat en staatsman valt op. Een soort heldenfiguur waar geen plaats is voor gevoelens, zwaktes en twijfels. Ook lijkt geen enkele vrouw deze strijdkolos klein te hebben gekregen. Eugenius, een van de rijkste en meest beroemde personen van zijn tijd was dus een goede partij, maar hij is nooit getrouwd geweest. Er zijn wel een paar vrouwen in verband gebracht met hem. Vooral rond 1715 trad zijn officiële maîtresse op de voorgrond: Eleonora Batthyány. Ook uit hun correspondenties is geen teken van een intieme relatie terug te vinden. Waarschijnlijk had Eugenius meer plezier in het mannelijke geslacht.
Prins Eugenius als gouverneur-generaal van de Nederlanden
Door de permanente oorlogstoestand met het Osmaanse rijk kon Eugenius zijn gouverneurschap van de Nederlanden niet ter plaatse waarnemen. Hij moest het regelen van de lopende zaken aan een plaatsvervanger overlaten. Hij wist Karel VI ervan te overtuigen deze opdracht aan zijn landgenoot, Hercule-Louis Turinetti, markies van Prié, toe te vertrouwen. Dit bleek echter een slechte keuze van prins Eugenius. Prié bakte er namelijk niet zoveel van: hij werd zelfs beschuldigd van corruptie. Eugenius' gouverneurschap was bedoeld als een vorm van beloning en waardering voor de verdiensten die hij reeds tevoren - vooral op militair vlak - had verzameld. Het gouverneurschap heeft hem echter, vooral door de onhandigheid van Prié, meer zorgen dan glorie gebaard. Op 16 november 1724 achtte prins Eugenius zich genoodzaakt zijn ontslag aan te bieden. Prié koos kort daarop voor dezelfde uitweg.
Trivia
- Bij het grote publiek stond hij bekend als kunstverzamelaar en als steunpilaar van het jansenisme.
- Het Duitse oorlogsschip Prinz Eugen uit de Tweede Wereldoorlog werd naar hem genoemd.
- De huidige Turkse ambassade in Wenen is gevestigd aan de Prinz Eugenstrasse.
Gerelateerde onderwerpen
Bronnen
- L. De Ren, L. Duerloo en J. Roegiers, De Gouverneurs-Generaal van de Oostenrijkse Nederlanden, Tielt: Kredietbank, 1987.
- N. Henderson,Prince Eugen of Savoy, Londen, 1964, p.21.
- H. Oehler, Prinz Eugen im Urteil Europas, München 1944, p.109.
- Prinz Eugen und das barocke Österreich Katalog des Nederösterreichischen Landesmuseums, Neue Folge CLXX, Schlosshof - Niederweiden, 1986.
| Voorganger: (vóór de Spaanse Successieoorlog) Maximiliaan II Emanuel van Beieren |
Landvoogd van de Zuidelijke Nederlanden 1716-1724 |
Opvolger: Maria Elisabeth van Oostenrijk |
