Karakuri
Karakuri (Japans: からくり) is een ingenieus mechanisch systeem (mechanisme) dat bestaat uit elementen die elkaar beïnvloeden, soms gaat het om een mechanisch apparaat met een extra gadget om iemand te plagen, te misleiden of te verrassen.[1] Het gaat om het gebruik van mechanische apparaten of snufjes om een taak te volbrengen, in plaats van te vertrouwen op hydraulische, pneumatische of elektrische apparaten. Karakuri is in Japan vooral bekend geworden door de karakuri poppen.[2]
Hoewel karakuri 1500 jaar geleden al bekend was in Japan werden er in het westen (Europa en Amerika) later ook fijn mechanische systemen ontwikkeld.
Historie
De naam karakuri zou afkomstig zijn van het Japanse werkwoord karakuru, dat "aan een draad trekken, rekken en bewegen" betekent. Het wordt afwisselend in kanji geschreven als 絡繰り, 絡繰, 機巧, 機関, en archaïsch als 唐繰.
De oudste vermelding van Japanse karakuri is in het 4e jaar van keizer Saimei (658) en staat beschreven in de "Nihonshoki" kroniek, en wordt ook beschreven in de Kroniek van de Drie Rijken.
Vormen
- Karakuri pop, (Japans: からくり人形, karakuri ningyō) zijn traditionele Japanse gemechaniseerde poppen of automaten, welke in de 17de eeuw tot de 19de eeuw erg bekend zijn geworden.
- Karakuri puzzeldoos, gebaseerd op de traditionele ambachten van de Hakone en Odawara regio, bekend als de "geheime doos".
- Karakuri klok is een klok met extra gadgets, zoals onder andere; poppen, dieren of treintjes die tevoorschijn komen. Een van de mooiste karakuri klokken is de Botchan karakuri-klok in Matsuyama, Ehime, Japan. Elk uur van 8.00 uur tot 22.00 uur komen de karakters van de Japanse novel Botchan (坊っちゃん), onder begeleiding van muziek uit de klok. Hieronder vallen ook de koekoeksklokken.
Zie ook
- Mechanisch muziekinstrument
- Draaiorgel
- Koekoeksklok
- Escaperoom
- Rubiks kubus
- Mechanische puzzel
- Rube Goldbergmachine
Referenties
- ↑ Michael Shea (2015). Karakuri: Subtle Trickery in Device Art and Robotics Demonstrations at Miraikan. Leonardo 48: 40–47. DOI: 10.1162/LEON_a_00936.
- ↑ Jane Marie Law (1997). Puppets of Nostalgia – The Life, Death and Rebirth of the Japanese Awaji Ningyō(-Jōruri) Tradition. Princeton University Press. ISBN 978-0-691-02894-1.
Website
- Karakuri in het Japanse woordenboek. Geraadpleegd op 3 februari 2022.
- (ja) Geschiedenis van de karakuri poppen. Kyudai Tamaya Shobei Supporters Association. Geraadpleegd op 3 februari 2022.
