Oost-Anatolische Breuk
De Oost-Anatolische Breuk, ook wel Oost-Anatolische Breukzone, is een 550[1] tot 700 km[2] lange transforme plaatgrens langs de zuidoostelijke rand van de Anatolische Plaat, in het oosten van Turkije.[1][2] In deze breukzone beweegt de Arabische Plaat noordwaarts tegen de Anatolische plaat die —ingeklemd tussen de Euraziatische Plaat in het noorden en de Afrikaanse Plaat in het zuiden— westwaarts wordt weggedrukt met een snelheid van ongeveer 6 à 10 millimeter per jaar.[3]
De Oost-Anatolische breuk werd voor het eerst in 1969 beschreven en in 1972 in kaart gebracht. De exacte lengte van de breukzone is nog onderwerp van wetenschappelijk debat. Ook de ouderdom is nog niet eenduidig vastgesteld, maar de vorming ervan wordt ruwweg gedateerd op het einde van het Mioceen of het begin van het Plioceen.[3]
Beschrijving
[bewerken | brontekst bewerken]De breukzone vormt de plaatgrens van de Anatolische en Arabische platen. Het strekt zich uit van Karlıova in zuidwestelijke richting naar Antakya[3] of Türkoğlu[4] Bij Çelikhan splitst het zich in een noordelijke en een zuidelijke tak. De zuidelijke tak reikt tot de Dode Zee-transformbreuklijn bij Türkoğlu.[4] of Antakya.[3] Het noordoostelijke uiteinde van de Oost-Anatolische breuklijn reikt tot de Noord-Anatolische Breuk, bij het drieplatenpunt waar de Anatolische, Arabische en Euraziatische platen samenkomen.
De breukzone vormt geen aaneengesloten breuklijn, maar bestaat uit vijf tot zes segmenten die van elkaar gescheiden zijn door rekzones (zoals het Hazarmeer bij Elazığ) en opheffingszones.[3][4] Parallel aan de hoofdlijnen lopen kleinere noord-zuid georienteerde breuklijnen met oost-west lopende splitsingen. Een model dat van zes segmenten uitgaat, vernoemt deze naar plaatsen in elk segment: Karlıova, Ilıca, Palu, Pütürge, Erkenek en Pazarcık.[4]
Net als in de Noord-Anatolische Breuk, komen aardbevingen vaak voor in de Oost-Anatolische breukzone. Recente zware aardbevingen vonden er plaats in 1998 (Ceyhan), 2003 (Bingöl), 2010 (Elazığ), 2020 (Elazığ). Zeer zware bevingen, zoals die van 2023 (Gaziantep) komen minder vaak voor. De voorlaatste keer was dat in november 1114 (Maraş-Antiochië), destijds eveneens met een geschatte magnitude van 7,8.[3]
Zie ook
[bewerken | brontekst bewerken]- ↑ a b (en) McKenzie, Dan (februari 1976). The East Anatolian Fault: A major structure in Eastern Turkey. Earth and Planetary Science Letters 29 (1). DOI: 10.1016/0012-821X(76)90038-8.
- ↑ a b (en) Güvercin, Sezim Ezgi, Hayrullah Karabulut, A Özgün Konca, Uğur Doğan, Semih Ergintav (juli 2022). Active seismotectonics of the East Anatolian Fault. Geophysical Journal International 230 (1). DOI: 10.1093/gji/ggac045.
- ↑ a b c d e f (en) Bulut, Fatih, Marco Bohnhoff, Tuna Eken, Christoph Janssen, Tuğbay Kılıç, Georg Dresen (juli 2012). The East Anatolian Fault Zone: Seismotectonic setting and spatiotemporal characteristics of seismicity based on precise earthquake locations. Solid Earth: Journal of Geophysical Research 117 (B7) (Advanced Earthquake and Space Science (AGU)). DOI: 10.1029/2011JB008966.
- ↑ a b c d (en) Tamer Y. Duman, Ömer Emre. The East Anatolian Fault: Geometry, Segmentation and Jog Characteristics.[dode link] (PDF; 1,37 MB) In: Çukurova Üniversitesi: 7th International Symposium on Eastern Mediterranean Geology – Abstract Book. Adana 2010, p. 33, geraadpleegd op 26 januari 2020.
- Dit artikel of een eerdere versie ervan is een (gedeeltelijke) vertaling van het artikel Ostanatolische Verwerfung op de Duitstalige Wikipedia, dat onder de licentie Creative Commons Naamsvermelding/Gelijk delen valt. Zie de bewerkingsgeschiedenis aldaar.
- Externe links