Endrar Echinococcus multilocularis

{{taksoboksLua|taksonomi_WD=ja}}

'''''Echinococcus multilocularis''''' er ein [[bendelorm]][[parasitt]] som lever framforalt i [[rev]] og andre [[hundedyr]]. Som mellomvert bruker parasitten [[mus]] og andre gnagarar, men han kan også bruke menneske.

I Europa finst ''Echinococcus multilocularis'' framfor alt i Mellom-Europa og nordaust i europeisk [[Russland]]. I [[1999]] vart parasitten oppdaga på [[Svalbard]], dit han sannsynlegvis hadde komme med [[fjellrev]] på vandring frå Russland. I [[Norden]] er det framleis ikkje sett noko til han, bortsett frå spreidde tilfelle sør i [[Danmark]] og altså på Svalbard.

== Livsløp ==
Dei vaksne parasittane bur i [[tynntarm]]en til hovudverten (rev eller hund). Egga deira går med avføring ut i naturen, der dei t.d. blir etne av [[mus]]. Deretter går dei via blodet til [[lever|levra]], der dei dannar [[cyste]]r, som utviklar parasitt-larvar. Når så hovudverten et smågnagarane, kjem larvane inn i tynntarmen att, og utviklar seg til vaksne parasittar.

== Konsekvensar for menneske ==
Menneske kan i teorien få egga i seg ved å ete [[bær]] eller [[sopp]] som reven har pissa på. Deretter går dei til menneska si lever, og føre til [[leversvikt]] (alveolar hydatid disease, AHD). Tidlegare rekna ein med ei levetid på høgst 10 år for AHD-pasientar, men med nyare medisin kan dei rekne med betre prognoser.

I Mellom-Europa er bortimot 60 % av revane smitta av ''Echinococcus multilocularis''. Talet på faktiske sjukdomstilfelle i Europa er likevel lågt<REF>[http://www.cdc.gov/NCIDOD/eid/vol9no3/02-0341.htm Research European Echinococcosis Registry: Human Alveolar Echinococcosis, Europe, 1982–2000]</REF>, og innsanka bær ei lite sannsynleg smittekjelde<REF>[https://www.wissenschaft.de/erde-umwelt/heidelbeeren-baerlauch-und-hund-wo-der-fuchsbandwurm-wirklich-lauert/ Heidelbeeren, Bärlauch und Hund: Wo der Fuchsbandwurm wirklich lauert]</REF>. Trass i dette kan det ha sterkt negative konsekvensar for bærplukkings- og soppsankingskulturen som me kjenner han dersom smitta skulle kome til Noreg.

== Risk for spreiing ==
Parasitten kan kome til Norden via tre vegar:

# Via ville dyr, slik som på Svalbard
# Via [[import]] av tamdyr, særleg hundar
# Via import av matvarar

==Referansar==
<references/>

==Bakgrunnsstoff==
; Litteratur
* Andreassen, Vegar 2003: ''Dødelig parasitt på Svalbard''. [http://www.forskning.no/Artikler/2003/august/1058804277.04] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20050921061338/http://www.forskning.no/Artikler/2003/august/1058804277.04 |date=2005-09-21 }}
* EELA: Riskinarviointi Echinococcus multiloculariksen leviämisestä Suomeen ja Suomessa, Helsinki 2001
* Henttonen, H & Haukisalmi, V: Echinococcus multilocularis – ihmisen vaarallisin loinen Euroopassa: elämänkierto ja levinneisyyden nykytilanne. Suomen Riista 46, 200: 48-56
* Saari, Seppo: Echinococcus multilocularis – heisimato (myyräekinokokki), joka toivottavasti pysyy maamme rajojen ulkopuolella. [http://wwwb.mmm.fi/el/julk/kalvot/myyraekinokokki-06-2001.ppt] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070307210750/http://wwwb.mmm.fi/el/julk/kalvot/myyraekinokokki-06-2001.ppt |date=2007-03-07 }}
* Thompson, R. C. A. & Lymbery A. J: Echinococcus and hydatid disease. CAB International 1995.

{{autoritetsdata}}
[[kategori:parasittar]]
[[kategori:bendelormar]]