Aquesta pagina e sas sospaginas mesadièras son consacradas a l’organizacion e a la mantenença del quadre Lutz sus... de la pagina d’acuèlh.
Aquesta es emplena per l'apèl de {{Wikipèdia:AcuèlhLutzSus/{{CURRENTDAY}} de {{CURRENTMONTHNAME}}}} (çò que significa que son contengut es lo del Wikipèdia:AcuèlhLutzSus/jorn, ont jorn es lo jorn e lo mes del jorn corrent (ora UTC)). La frequéncia de renovelament dels quadres es quotidiana.
Los articles presentats dins los diferents quadres son unicament los promouguts als labèls « Articles de qualitat » e « Bon article ».
Evitatz de metre mai de 500 caractèrs/100 mots dins los quadres per fin de manténer l'equilibri de las colomnas sus la pagina d'acuèlh ont aquestes quadres son transcluses.
Calendièr per junh de 2013
Articles « Lutz sus... » ja pareguts sus l’acuèlh del mes de junh de 2013 :
Er aranés ei era unica forma oficiau der occitan. Ei emplegat ena Val d'Aran. Er aranés apartien ath grup sud-orientau deth gascon (damb eth naut-comengés e eth coseranés) e siguec oficializat coma lengua occitana ena Val d'Aran e en Principat de Catalonha.
La radioactivitat es un fenomèn fisic que presentan lei nuclèus atòmics inestables qu'emeton espontanèament de radiacions capablas de penetrar dins los còrses opacs, d'ionizar l'èr, d'impressionar de placas fotograficas e d'excitar la fluorescéncia de divèrsei substàncias. Las radiacions emesas per lei substàncias radioactivas son classificadas inicialament segon lor poder de penetracion, amb los noms de radiacions alfa, de radiacions beta e de radiacions gamma.
Ovidi, en latinPublius Ovidius Naso, nascut lo 20 de març de 43 ab. C. a Sulmona, dins lo centre d'Itàlia e mòrt en 17 ap. C., en exili a Tomis (l'actuala Constanza en Romania), es un poèta latin que visquèt pendent lo periòde de la naissença de l'Empèri Roman. Son escais Naso li ven de son nas proëminent. Nasquèt un an aprèp l'assassinat de Juli Cesar, èra adolescent quand August s'emparèt del poder per transformar la Republica en Empèri, e moriguèt tres ans aprèp lo primièr emperaire.
Nicolau Copernic, nascut lo 19 de febrièr de 1473 a Toruń, Prússia reiala (Polonha) e mòrt lo 24 de mai de 1543 Frombork, Prússia reiala (Polonha), foguèt canonge, mètge e astronòm de lenga alemanda. Es l'autor celèbre de la teoria qu'explica que lo Solelh se tròba al centre de l'Univèrs (eliocentrisme) e la Tèrra — que se pensava abans al centre — torneja a l'entorn d'aquel. Las consequéncias d'aquela teoria — dins lo cambiament prigond dels punts de vista scientific, filosofic e social qu'impausa — son batejadas revolucion coperniciana.
Juli Cesar (vèrs 100- 15 de març 44 avC) foguèt un generau e un òme d'estat roman que tenguèt un ròtle primordiau dins la transformacion de la Republica Roman en Empèri Roman. D'efèct, orator famós elegit ai foncions pus autas de la Republica gràcias au sostèn dei classas popularas e de l'aristocràcia bassa, formèt una aliança politica ambé Crassus e Pompèa que li permetèt de dominar la vida politica romana fins a sa partença per la conquista de Gàllia de 58 a 51 avC. A son retorn, deguèt faciar l'ostilitat dau Senat e de Pompèa que va entraïnar una guèrra civila fins a 46 avC. Venceire, Cesar venguèt lo mèstre unic de Roma. Pasmens, la menaça d'una restauracion de la monarquiá romana a son profiech uniguèt seis advèrsaris dins un complòt que capitèt de l'assassinar
La trompeta qu'ei un instrument de la familha deus aerofòns e tanben instruments de coire, constituit per una embocadura ligada a un tube corbat qui ei acabat per un pavalhon. La trompeta qu'ei un instrument qui coneish ua grana quantitat de variantas. Los modèls los mei emplegats que son las trompetas de pistons en Ut (la loa nòtas la mei grava produsida shens prémer cap piston qu'i ei lo do) e en Sib (un ton mei baish que la precedenta).
L'esclavatge es la condicion d'una persona que se tròba jol contraròtle o la dominacion d'una autra, contra sa volontat, obligada per la violéncia o d'autras formas de constrencha, per tal de la far trabalhar o de ne far comèrci, coma se foguèsse un animal. Dins lo sens estricte del mot, los esclaus son los que trabalhan per d'autres sens cap de remuneracion e qu'an pas cap de dreches. Lo mot ven del grèc bizantin sklábos.
Nigèr es un flume d'Africa occidentala, lo tresen del continent per sa longor aprèp Nil e Còngo. L'etimologia del nom es incertana. Sus las ancianas mapas europèas, lo nom se balhèt al braç mejan del flume al Mali actual. Sus la mapa olandesa de 1660, a costat, Nigèr apareis coma identic al flume de Senegal (rio senega) que lo prolonga aprèp Tomboctó prenent alara lo nom de fluvius niger. Aquela mapa mòstra que los Europèus coneissián l'existéncia d'un grand flume a l'interior de las tèrras, mas ne coneissián pas clarament la font (sus la mapa, d'aperaquí dins la region dels Grands Lacs) e tanpauc lo dèlta. Dins lo golf de Benin, lo flume que s'escampa es pas identificat pel cartograf.
Actualament, los astronòms an una formacion en astrofisica e lors observacions son generalament estudiadas dins un contèxte astrofisic, de biais qu'aquelas doas disciplinas se destrian de mens en mens.
Occitània es lo país del sud-oèst d'Euròpa que correspond al domeni lingüistic contemporanèu de la lenga occitana. Segon d'unes Occitània forma una nacion (e los occitans son un pòble), segon d'autres es solament un espaci lingüistic e cultural.
Una avalanca (var. botàs, eslur...) es una massa de nèu que se precipita pel versant d'una montanha. En relacion amb aquesta primièra significacion aqueste mot s'utiliza tanben per descriure una acumulacion de faches dins un moment determinat. Las avalancas de nèu se produson quand i a rompedura d'equilibri del mantèl nevós. Aquesta rompedura d'equilibri e l'avalanca que seguís pòdon èsser espontanèas o provocadas.
Lo linx iberic o linx pardèla (nom scientific Linx pardinus) es una espècia del genreLinx. Coma totes los linx, la cara del Linx iberic es ornada d'un colar de pèls longs a l'entorn del còl amb d'aurelhas triangularas cornadas d'una flòca de pèls negres. A pas que 28 dents al luòc dels 30 abitualas pels felins. La coa corta se termina per una partida negra. Las patas son longas e los pès voluminoses en comparason al rèste del còs. Lo Linx iberic a una pel fòrça ma tacada qu'aquela de las mai espècias del genre Linx. Se distinga del linx comun per una còa mai corta qu'aquela del Linx boreal.
Dos dats per jogar ordinaris.
Un dat es un objècte, mai sovent de talha pichona e de forma cubica, que permet de tirar aleatòriament un nombre o un simbòl d'entre la possibilitats.
Vènus es la segonda planeta dau Sistèma Solar per òrdre de distància au Soleu après Mercuri e avans la Tèrra. Es una planeta terrèstra coma Mercuri, la Tèrra o Mart. Tèn donc lei seisenei talha e massa dau Sistèma Solar. Pasmens, amb sa talha similara a la Tèrra, es la segonda planeta entre lei còrs dau tipe terrèstre. Tèn una atmosfèra fòrça espessa principalament facha de dioxid de carbòni, un volcanisme important e donc tèn egalament lei temperaturas lei pus autas mesuradas dins lo Sistèma Solar vèrs 500 °C.
Plotin (205 - 270 Ap. C.) foguèt un filosòf roman de l'Antiquitat tardièra. Foguèt lo fondator d'un corrent filosofic nomenat lo « neoplatonisme », qu'influencièt prigondament la filosofia occidentala. Installèt son escòla a Roma, en 246, e son primièr disciple foguèt Amelius. Son biais de legir los dialògs de Platon foguèt una font d'inspiracion importanta per la pensada crestiana, en plena formacion a l'epòca. L'integralitat de sos escrits foguèt publicada per un autre disciple fidèl, Porfiri de Tir, dins las Ennèadas.
Mirèlha o Mirèio, es una òbra en provençau publicada en 1859 per l'escrivan Frederic Mistral. Es un poèma en dotze cants que cònta lo desesper d'una joventa provençala que li dison Mirèlha.
Lo pomièr (nom latinMalus domestica = "pomièr de l'ostal"), es una espècia d'arbre fruchièr qu'aperten a la familha de las Rosaceae, cultivat subretot per los seus fruches, las pomas. Los pomièrs son mai sovent cultivats dins des vergièrs. Ne trapam per tot lo mond, sustot en la China, la Polonha e la França, que ne son los païses productors principals.
Catalonha (en catalanCatalunya) es un país europèu situat al nòrd-èst de la Peninsula Iberica que se constituís oficialament coma una comunautat autonòma d'Espanha. De mai, es una partida dels Païses Catalans (exceptat Aran, qu'es en Occitània), aqueles territòris de parlar en lenga catalana (dicha "valenciana" dins lo País Valencian). Malgrat aquò, Catalonha se nomma non oficialament lo Principat o lo Principat de Catalonha (en catalanel Principat de Catalunya). Sa capitala es Barcelona.
Robèrt Lafont (Nimes, 16 de març de 1923 - Florença (Itàlia), 24 de junh de 2009) èra un intellectuau occitan e pus particularament un lingüista, un escrivan, un istorian, un especialista de la literatura e un teorician politic. Èra una dei pus grandei figuras istoricas de l'occitanisme.
Jèsus (Nazaret, Galilèa, 9 aC/5 aC - Jerusalèm, Juda, 29/36 dC), apelat Jèsus de Nazaret, es la figura centrala del Cristianisme, que l'apèla Jèsus Crist . Crist es la traduccion grèga del mot ebrieu משיח mashiakh (Messias), que significa «onch». D'après lo Judaïsme, Jèsus acompliguèt pas cap de profecia messianica. L'islam lo considèra un profèta. D'autras religions sostenon de ponches de vista diferents.
Lo rei d'Espanha es lo cap de l'Estat d'Espanha, simbòl de son unitat e permanéncia,[1] que son ròtle es d'arbitrar e moderar lo foncionament regular de las institucions e representar Espanha, e encara de satisfar las foncions que li atribuisson espressament la Constitucion e las leis. Es tanben comandant en cap de las Fòrças Armadas, e coma tal, capitani general de las Armadas e presidís al naut patronatge de las Acadèmias Reialas.
Antonio Vivaldi, compositor barròc, violonista, mèste de vriulon e cap d'orquèstra vadut a Venècia lo 4 de març de 1678 e mort a Viena lo 28 de julhet de 1741. La fama colossau de las soas Quate Sasons (qui son en vertat los 4 purmèrs concertos deu son opus titolat Il cimento dell'armonia e dell'inventione) qu'econen ua òbra rica (500 concertos haut o baish, detzeas d'operas, òras de musica religiosa) variada e innovanta (d'ua influéncia màger suber l'istòria de la musica en generau e deu concerto e deu vriulon en particular).
L'Arc de Trionf d'Aurenja es un arc monumental roman del començament del sègle Ièr, que marca la dintrada nòrd d'Arausio (uèi Aurenja) sus la Via Agrippa. L'arc d'Aurenja foguèt inscrich sus la primièra lista dels monuments istorics de França (1840) e figura dempuèi 1981 sus lo Patrimòni Mondial de l'Umanitat.
Un tren o trin es un veïcul que circula sus ralhs e fa venir possible lo transpòrt ferroviari. Abitualament un tren consistís en un ensemble de veïculs connectats que son capables de se mòure ensemble lo long d'un camin de fèrre per carrejar de merças o de passatgièrs. Los axes dels vagons e locomotrices de camin de fèrre repausan sus una estructura rodanta nomenada bogi. La propulsion pòt venir de fonts diferentas. Sovent porgida per una locomotriz o per d'unitats multiplas autopropulsadas.
