Metelčica: Różnice pomiędzy wersjami

Przeglądaj historię interaktywnie

(Pokaż wszystkie zmiany oczekujące na przejrzenie)

[wersja oczekująca na przejrzenie]

← poprzednia edycja następna edycja →

Usunięta treść Dodana treść

WizualnieWikikod

Jednokolumnowy

Wersja z 02:08, 23 sie 2024

Metelčica to alfabet, który wymyślił Franc Serafin Metelko. W użytku był w latach 1825-1833.

Tekst pisany metelčicą – wiersz *Cesar in opat*

Metelko swój alfabet opublikował w książce Lehrgebäude der slowenischen Sprache. Nowy alfabet powstał z inicjatywy gramatyków, którzy nie byli zadowoleni z do tej pory używanej bohoričicy. Na Metelkę szczególnie wpłynął pomysł Kopitara aby każda głoska była reprezentowana przez dokładnie jeden znak i odwrotnie.

Metelčica
Wielka litera	Mała litera	Wymowa
		/ts /	c
		/tʃ /	č
		/s /	s
		/ʃ /	š
		/ʃ tʃ /	šč
		/z /	z
		/ʒ /	ž
		/h /	h
		/x /	podniebienne h
		/l j /	lj
		/n j /	nj
		/ɛ /	Akcentowane szerokie ê lub nieakcentowane e
		/e /	akcentowane wąskie é
		/ə /	półsamogłoska e (ǝ)
		/o /	akcentowane wąskie ó lub nieakcentowane o
		/ɔ /	akcentowane szerokie ô

W metelčicy obowiązywała następująca kolejność liter:

Niektóre źródła podają, że Metelko zaczerpnął brakujące litery z cyrylicy, jednak gdy się dokładniej im przyjrzymy, okaże się, że nie mają racji. Z cyrylicy przejęta została wyłącznie litera . Przy literach i zauważalne jest podobieństwo do cyrylickich (Ш, Щ). Znak jest identyczny jak w cyrylicy, jednak ówcześni Słoweńcy bardziej wiązali go z niemieckim pismem gotyckim. Pozostałe litery nie są zupełnie podobne do cyrylicy i zaliczamy je do osobistych „osiągnięć” Metelki. Szczególnie ciekawa jest litera , która nie przypomina żadnej innej litery na świecie. W powyższej tabeli możemy również dostrzec dwa różne znaki na głoskę h. Jednak, ponieważ większość słoweńskich narzeczy nie rozróżnia dwóch rodzajów głoski h, niektórzy pisarze pomijali literę .

Metelčica wydawała się przeciętnemu Słoweńcu tamtych czasów, dziwna, aby nie rzec – brzydka. Dlatego też szybko uzyskała przydomek krevljica (kula). Poza Metelką używało jej wyłącznie pięciu czołowych słoweńskich pisarzy. Metelčica nie rozprzestrzeniła się po Styrii, ponieważ dobrze funkcjonowała tam znacznie bardziej przejrzysta i prostsza dajnčica.

Po słoweńskiej alfabetycznej wojnie, w roku 1833 metelčica została ostatecznie zakazana i wkrótce potem Słoweńcy jednogłośnie przyjęli gajicę.

Linki zewnętrzne

Metelčica, wygląd tekstu

Bibliografia

Słoweńska wersja strony

@@ Linia 10: / Linia 10: @@
 !Wielka litera!!Mała litera!!Wymowa
 |- align=center
-|| [[Plik:Metelko C.gif]] || [[Plik:Metelko c.gif]]  || ''c''
+| [[Image:Metelko C.svg|Ƞ|40px]]
+| [[File:IPA_Unicode_0x019E.svg|ƞ|40px]] || {{IPA|/ts/}} || ''c''
 |- align=center
+| [[File:Unicode 0x0427.svg|Ɥ|40px]]
-|| [[Plik:Metelko Č.gif]] || [[Plik:Metelko č.gif]]  || ''č''
+| [[File:IPA_Unicode_0x0265.svg|ɥ|40px]] || {{IPA|/tʃ/}} || ''č''
 |- align=center
+| [[File:Unicode_0x0053.svg|S|40px]]
-|style="font-size:200%"| S
+| [[File:IPA Unicode_0x0073.svg|s|40px]] || {{IPA|/s/}} || ''s''
-|style="font-size:200%"| s  || ''s''
 |- align=center
-|| [[Plik:Metelko Š.gif]] || [[Plik:Metelko š.gif]]  || ''š''
+| [[Image:Metelko Š.svg|40px]]
+| [[Image:Metelko š.svg|40px]]
+| {{IPA|/ʃ/}} || ''š''
 |- align=center
-|| [[Plik:Metelko ŠČ.gif]] || [[Plik:Metelko šč.gif]]  || ''šč''
+| [[Image:Metelko Šč.svg|Ꚇ|40px]]
+| [[Image:Metelko šč.svg|40px]]
+| {{IPA|/ʃtʃ/}} || ''šč''
 |- align=center
+| [[File:Unicode 0x0417.svg|З|40px]]
-|| [[Plik:Metelko Z.gif]] || [[Plik:Metelko z.gif]]  || ''z''
+| [[File:Bulgarian з.svg|з|40px]]
+| {{IPA|/z/}} || ''z''
 |- align=center
-|| [[Plik:Metelko Ž.gif]] || [[Plik:Metelko ž.gif]]  || ''ž''
+| [[Image:Metelko Ž.svg|𝔛|40px]]
+| [[Image:Metelko ž.svg|𝔵|40px]]
+| {{IPA|/ʒ/}} || ''ž''
 |- align=center
+| [[File:Unicode_0x0048.svg|H|40px]]
-|style="font-size:200%"| H
+| [[File:IPA Unicode_0x0068.svg|h|40px]] || {{IPA|/h/}} || ''h''
-|style="font-size:200%"| h  || gardłowe ''h''
 |- align=center
-|| [[Plik:Metelko H.gif]] || [[Plik:Metelko h.gif]]  || podniebienne ''h''
+| [[Image:Metelko H.svg|40px]]
+| [[Image:Metelko h.svg|40px]]
+| {{IPA|/x/}} || podniebienne ''h''
 |- align=center
-|| [[Plik:Metelko LJ.gif]] || [[Plik:Metelko lj.gif]]  || ''lj''
+| [[Image:Metelko Lj.svg|40px]]
+| [[Image:Metelko lj.svg|ɺ|40px]]
+| {{IPA|/lj/}} || ''lj''
 |- align=center
-|| [[Plik:Metelko NJ.gif]] || [[Plik:Metelko nj.gif]]  || ''nj''
+| [[Image:Metelko Nj.svg|40px]]
+| [[Image:Metelko nj.svg|ꬻ|40px]]
+| {{IPA|/nj/}} || ''nj''
 |- align=center
+| [[File:Unicode_0x0045.svg|E|40px]]
-|style="font-size:200%"| E
-|style="font-size:200%"| e  || Akcentowane szerokie ''ê'' lub<br />nieakcentowane ''e''
+| [[File:IPA Unicode_0x0065.svg|e|40px]] || {{IPA|/ɛ/}} || Akcentowane szerokie ''ê'' lub<br />nieakcentowane ''e''
 |- align=center
+| [[File:Unicode_0x0404.svg|Є|40px]]
-|| [[Plik:Metelko E.gif]] || [[Plik:Metelko e.gif]]  || akcentowane wąskie ''é''
+| [[File:Unicode_0x0454.svg|є|40px]]
+| {{IPA|/e/}} || akcentowane wąskie ''é''
 |- align=center
+| [[File:Unicode_0x01A7.svg|Ƨ|40px]]
-|| [[Plik:Metelko EE.gif]] || [[Plik:Metelko ee.gif]]  || półsamogłoska ''e'' (''ǝ'')
+| [[File:Unicode_0x01A8.svg|ƨ|40px]] || {{IPA|/ə/}} || półsamogłoska ''e'' (''ǝ'')
 |- align=center
+| [[File:Unicode_0x004F.svg|O|40px]]
-|style="font-size:200%"| O
-|style="font-size:200%"| o  || akcentowane wąskie ''ó'' lub<br />nieakcentowane ''o''
+| [[File:IPA Unicode_0x006F.svg|o|40px]] || {{IPA|/o/}} || akcentowane wąskie ''ó'' lub<br />nieakcentowane ''o''
 |- align=center
-|| [[Plik:Metelko O.gif]] || [[Plik:Metelko o.gif]]  || akcentowane szerokie ''ô''
+| [[Image:Metelko O.svg|Ꟁ|40px]]
+| [[Image:Metelko o.svg|ꟁ|40px]]
+| {{IPA|/ɔ/}} || akcentowane szerokie ''ô''
 |}