Metelčica

Metelčica to alfabet, który wymyślił Franc Serafin Metelko. W użytku był w latach 1825-1833.

Tekst pisany metelčicą – wiersz *Cesar in opat*

Metelko swój alfabet opublikował w książce Lehrgebäude der slowenischen Sprache. Nowy alfabet powstał z inicjatywy gramatyków, którzy nie byli zadowoleni z do tej pory używanej bohoričicy. Na Metelkę szczególnie wpłynął pomysł Kopitara aby każda głoska była reprezentowana przez dokładnie jeden znak i odwrotnie.

Metelčica
Wielka litera	Mała litera	Wymowa
		/ts /	c
		/tʃ /	č
		/s /	s
		/ʃ /	š
		/ʃ tʃ /	šč
		/z /	z
		/ʒ /	ž
		/h /	h
		/x /	podniebienne h
		/l j /	lj
		/n j /	nj
		/ɛ /	Akcentowane szerokie ê lub nieakcentowane e
		/e /	akcentowane wąskie é
		/ə /	półsamogłoska e (ǝ)
		/o /	akcentowane wąskie ó lub nieakcentowane o
		/ɔ /	akcentowane szerokie ô

W metelčicy obowiązywała następująca kolejność liter:

Niektóre źródła podają, że Metelko zaczerpnął brakujące litery z cyrylicy, jednak gdy się dokładniej im przyjrzymy, okaże się, że nie mają racji. Z cyrylicy przejęta została wyłącznie litera . Przy literach i zauważalne jest podobieństwo do cyrylickich (Ш, Щ). Znak jest identyczny jak w cyrylicy, jednak ówcześni Słoweńcy bardziej wiązali go z niemieckim pismem gotyckim. Pozostałe litery nie są zupełnie podobne do cyrylicy i zaliczamy je do osobistych „osiągnięć” Metelki. Szczególnie ciekawa jest litera , która nie przypomina żadnej innej litery na świecie. W powyższej tabeli możemy również dostrzec dwa różne znaki na głoskę h. Jednak, ponieważ większość słoweńskich narzeczy nie rozróżnia dwóch rodzajów głoski h, niektórzy pisarze pomijali literę .

Metelčica wydawała się przeciętnemu Słoweńcu tamtych czasów, dziwna, aby nie rzec – brzydka. Dlatego też szybko uzyskała przydomek krevljica (kula). Poza Metelką używało jej wyłącznie pięciu czołowych słoweńskich pisarzy. Metelčica nie rozprzestrzeniła się po Styrii, ponieważ dobrze funkcjonowała tam znacznie bardziej przejrzysta i prostsza dajnčica.

Po słoweńskiej alfabetycznej wojnie, w roku 1833 metelčica została ostatecznie zakazana i wkrótce potem Słoweńcy jednogłośnie przyjęli gajicę.

Linki zewnętrzne

Metelčica, wygląd tekstu

Bibliografia

Słoweńska wersja strony