Numizmatyka

Numizmatyka - jedna z nauk pomocniczych historii. Zajmuje się badaniem monet, banknotów i innych znaków pieniężnych pod względem historycznym, estetycznym, a także technicznym. W ostatnich latach coraz częściej za dział numizmatyki uważana jest polityka monetarna (zwalczanie przestępczości monetarnej, polityka emisyjna, obieg pieniądza, jako wyraz świadomych działań pana menniczego). Pochodzenie słowa numizmatyka nie jest do końca jasne - nie wiadomo, czy pochodzi od łacińskiego nummus, czy też od greckiego nomisma.

Podstawowe terminy numizmatyczne, to:

numizmat, numizmata - okaz numizmatyczny (np. moneta)
numizmatyk - osoba zajmująca się numizmatyką

Terminy szczególnie przydatne w numizmatyce średniowiecznej:

gatunek monety - zwykle obejmuje numizmaty o tych samych, bądź podobnych cechach metrologicznych - wadze, próbie (np. denar, grosz, talar, drachma)
typ monety - obejmuje numizmaty opatrzone tym samym wyobrażeniem, z reguły zamyka się w jednej emisji
odmiany monety - istnieją w obrębie typów, obejmują monety wybite tą samą parą stempli
próba - zawartość czystego kruszcu w monecie
renovatio monetae - stosowana już we wczesnym średniowieczu wymiana monety na nową na warunkach korzystnych dla pana menniczego
pan menniczy - zleceniodawca emisji.

Czasopisma

A) O zasięgu ogólnopolskim

Biuletyn Numizmatyczny, organ Polskiego Towarzystwa Numizmatycznego
Przegląd Numizmatyczny, organ Stowarzyszenia Numizmatyków Profesjonalnych
Wiadomości Numizmatyczne, organ Komisji Numizmatycznej Komitetu Nauk Historycznych Polskiej Akademii Nauk

B) Lokalne czasopisma numizmatyczne

Bydgoskie Wiadomości Numizmatyczne, wyd. O/Bydgoszcz PTN
Gdańskie Zapiski Numizmatyczne, wyd. O/Gdańsk PTN
Lubelskie Wiadomości Numizmatyczne, wyd. Lubelski Klub Kolekcjonerów i O/Lublin PTN
Magazyn Numizmatyczny, wyd. O/Częstochowa PTN
Wrocławskie Zapiski Numizmatyczne, wyd. O/Wrocław PTN
Śląskie Zapiski Numizmatyczne, wyd. O/Katowice PTN

Zobacz też

Bibliografia

M. Gumowski, Bibliografia numizmatyki polskiej, Toruń 1967.
J. Szymański, Nauki pomocnicze historii, Warszawa 2002.

Opracowania o charakterze monograficznym

M. Gumowski, Dzieje mennicy krakowskiej, Poznań 1927.
M. Gumowski, Dzieje mennicy toruńskiej, Toruń 1961
M. Gumowski, Mennica Gdańska, Gdańsk 1990.
M. Gumowski, Mennica bydgoska, Bydgoszcz 2005
H. Cywiński, Dziesięć wieków pieniądza polskiego 980-1980, Warszawa 1982.
R. Kiersnowski, Pieniądz kruszcowy w Polsce wczesnośredniowiecznej, Warszawa 1960.
R. Kiersnowski, Moneta w kulturze wieków średnich, Warszawa 1988.
R. Kiersnowski, Wstęp do numizmatyki polskiej wieków średnich, Warszawa 1964.
T. Opozda, Mennica łobżenicka, Warszawa 1975.
J. Reyman, Mennica olkuska 1779-1601, Wrocław 1975.
J. A. Szwagrzyk, Pieniądz na Ziemiach Polskich X-XX w., Wrocław 1990.
S. Suchodolski, Mennictwo polskie w XI i XII wieku, Wrocław 1973.

Materiały konferencyjne

IX Ogólnopolska Sesja Numizmatyczna w Nowej Soli. Fałszerstwa i naśladownictwa. Swego rodzaju mała monografia tematu.
III Międzynarodowa Konferencja Numizmatyczna w Supraślu - Wspólnota dziejów. Mennice od Morza Czarnego do Morza Bałtyckiego, Aktualny stan badań na mennictwem środkowoeuropejskim

Publikacje źródłowe

Sadowski, Rozprawy o pieniądzu w Polsce I połowy XVII wieku
Zagórski I. Monety dawnej Polski (teksty)

Linki zewnętrzne