AS90: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
m →Bibliografia: , WP:SK, drobne techniczne |
ulepszenia i uzup. |
||
| Linia 1: | Linia 1: | ||
{{Czołg infobox |
{{Czołg infobox |
||
|nazwa = AS90 |
|nazwa = AS90 |
||
|grafika = |
|grafika = Tank on a track, Larkhill Artillery Range - geograph.org.uk - 457037.jpg |
||
|podpis grafiki = |
|podpis grafiki = |
||
|kraj = {{państwo|GBR}} |
|kraj = {{państwo|GBR}} |
||
| Linia 31: | Linia 31: | ||
|kąt podjazdu = |
|kąt podjazdu = |
||
|przechył boczny = |
|przechył boczny = |
||
|uzbrojenie = 1 x |
|uzbrojenie = 1 x haubicoarmata kal. 155 mm L/39,<br /> 48 pocisków |
||
|wyposażenie = |
|wyposażenie = |
||
|użytkownicy = [[British Army]] |
|użytkownicy = [[British Army]] |
||
|rzuty = |
|rzuty = |
||
|commons = Category: |
|commons = Category:AS-90 |
||
}} |
}} |
||
'''AS90''' – brytyjska [[samobieżne działo polowe|samobieżna armatohaubica]] kalibru 155 mm. |
'''AS90''' – brytyjska współczesna [[samobieżne działo polowe|samobieżna]] [[haubicoarmata|armatohaubica]] kalibru 155 mm. |
||
Po wycofaniu się Wielkiej Brytanii z programu europejskiego działa samobieżnego [[155 mm haubicoarmata SP-70|SP-70]] w 1986 roku |
Po wycofaniu się Wielkiej Brytanii z programu europejskiego działa samobieżnego [[155 mm haubicoarmata SP-70|SP-70]] w 1986 roku, rozpisano w tym kraju konkurs na nową haubicę samobieżną{{odn|Szulc|1999|s=11}}. W tym czasie już prace nad takim pojazdem prowadzono w brytyjskich zakładach Vickers Shipbuilding and Engineering (VSEL){{odn|Szulc|1999|s=12}}. Efektem tych prac była armatohaubica samobieżna AS90, której prototyp przedstawiono w 1986 roku{{odn|Szulc|1999|s=12}}. Nazwa była skrótem od ''Artillery System for 90s'' – system artyleryjski na lata 90{{odn|Szulc|1999|s=12}}. W maju 1992 roku działo z lufą o długości L/39 (39 kalibrów) zostało oficjalnie przyjęte do uzbrojenia [[British Army]], która zakupiła 179 dział tego typu{{odn|Szulc|1999|s=14}}. |
||
W 1987 roku opracowano dłuższą lufę o długości L/52, pozwalającą na zwiększenie zasięgu maksymalnie do 40 km{{odn|Szulc|1999|s=16}}. 106 takich luf miało być zamówione na wymianę zużytych dotychczasowych luf począwszy od 2000 roku{{odn|Szulc|1999|s=16}}. Wariant ten był oferowany także na eksport pod oznaczeniem AS90 lub AS52 Braveheart. System wieżowy AS90 Braveheart zwyciężył w konkursie w Polsce i użyty został następnie do skonstruowania polskiej armatohaubicy [[AHS Krab]], osadzonej na innym podwoziu. |
|||
== Użycie == |
|||
[[File:AS90 Self Propelled Gun - Tankfest 2009.jpg|thumb|right|240px|AS90 – maksymalny kąt podniesienia lufy]] |
|||
AS90 były używane przez Armię Brytyjską od 1993 roku{{odn|Szulc|1999|s=14}}. Ostatnie ze 179 zamówionych dostarczono w 1995 roku{{odn|Szulc|1999|s=16}}. Chrzest bojowy przeszły w działaniach w ramach kontyngentu [[Implementation Force |IFOR]] w byłej Jugosławii{{odn|Szulc|1999|s=16}}. |
|||
Oryginalne działa AS90 nie spotkały się z zainteresowaniem odbiorców zagranicznych, mimo oferowania ich na eksport{{odn|Szulc|1999|s=16}}. Przedstawiano też na eksport system wieżowy AS90 zamontowany na podwyższonej nadbudówce na podwoziu czołgu rodziny [[T-72]] – taki pojazd proponowano w 1994 roku bezskutecznie Indiom{{odn|Szulc|1999|s=17}}. Powiodła się natomiast sprzedaż licencji na system wieżowy AS90 Braveheart Polsce<ref>{{cytuj pismo |nazwisko = Kwasek |imię = Tomasz |tytuł = Nowe szaty Kraba |czasopismo = [[Nowa Technika Wojskowa]] |oznaczenie = Nr 9/2015 |rok = 2015 |miesiąc = wrzesień |wydawca = Magnum-X |miejsce = Warszawa |strony=15-18}} </ref>. |
|||
W kwietniu 2022 roku pojawiły się informacje o możliwym przekazaniu pojazdów AS90 Ukrainie w związku z rosyjską inwazją, lecz ostatecznie sekretarz obrony [[Ben Wallace (polityk)|Ben Wallace]] oznajmił o ich niewysyłaniu, przekazując w zamian inną broń<ref>{{cytuj stronę|url=https://www.theguardian.com/politics/2022/apr/25/uk-military-aid-to-ukraine-could-rise-to-500m-mps-told|tytuł=UK military aid to Ukraine could rise to £500m, MPs told|autor=Dan Sabbagh|data=25 kwietnia 2022|opublikowany=Guardian.com|język=en}}</ref>. |
W kwietniu 2022 roku pojawiły się informacje o możliwym przekazaniu pojazdów AS90 Ukrainie w związku z rosyjską inwazją, lecz ostatecznie sekretarz obrony [[Ben Wallace (polityk)|Ben Wallace]] oznajmił o ich niewysyłaniu, przekazując w zamian inną broń<ref>{{cytuj stronę|url=https://www.theguardian.com/politics/2022/apr/25/uk-military-aid-to-ukraine-could-rise-to-500m-mps-told|tytuł=UK military aid to Ukraine could rise to £500m, MPs told|autor=Dan Sabbagh|data=25 kwietnia 2022|opublikowany=Guardian.com|język=en}}</ref>. |
||
| Linia 51: | Linia 59: | ||
W przedziale kierowania stanowiska ma mechanik-kierowca. Kierowca zajmuje miejsce w pojeździe przez właz w stropie kadłuba. Podczas jazdy obserwuje teren za pomocą [[Peryskop (przyrząd optyczny)|peryskopów]]. |
W przedziale kierowania stanowiska ma mechanik-kierowca. Kierowca zajmuje miejsce w pojeździe przez właz w stropie kadłuba. Podczas jazdy obserwuje teren za pomocą [[Peryskop (przyrząd optyczny)|peryskopów]]. |
||
Wieża pancerna jest spawana z płyt pancernych. Po jej lewej stronie znajduje się stanowisko ładowniczego, po prawej celowniczego i dowódcy. Załoga zajmuje miejsce w wieży przez prostokątny właz z lewej strony wieży i dwa okrągłe w jej stropie. |
Wieża pancerna jest spawana z płyt pancernych. Po jej lewej stronie znajduje się stanowisko ładowniczego, po prawej celowniczego i dowódcy. Załoga zajmuje miejsce w wieży przez prostokątny właz z lewej strony wieży i dwa okrągłe w jej stropie. Na ścianach wieży na zewnątrz znajduje się pięć metalowych zasobników na rzeczy osobiste załogi{{odn|Szulc|1999|s=12}}. |
||
W wieży znajduje się zasadnicze uzbrojenie wozu: 155 mm [[haubicoarmata]] |
W wieży znajduje się zasadnicze uzbrojenie wozu: 155 mm [[haubicoarmata]] produkcji zakładów Royal Ordnance w Nottingham{{odn|Szulc|1999|s=13}}. [[Lufa]] haubicoarmaty ma długość 39 kalibrów i wyposażona jest w dwukomorowy [[hamulec wylotowy]] i [[przedmuchiwacz]]{{odn|Szulc|1999|s=13}}. Zamek klinowy otwiera się do góry{{odn|Szulc|1999|s=13}}. Kąt podniesienia w płaszczyźnie pionowej wynosi od -5 do +70°{{odn|Szulc|1999|s=12}}. |
||
Haubicoarmata AS90 jest ładowana ręcznie. Szybkostrzelność 3 strzały ciągu 10 |
Haubicoarmata AS90 jest ładowana częściowo ręcznie, ze wspomaganiem automatycznym. Z tyłu wieży znajduje się zautomatyzowany czterosegmentowy magazyn 31 pocisków, który podaje na środek wybrany pocisk{{odn|Szulc|1999|s=13}}. Jest on przekładany przez ładowniczego na ramię dosyłania STA (''shell transfer arm''), które następnie ustawia się równolegle do osi lufy, po czym pocisk jest przemieszczany automatycznie w bok na korytko dosyłacza w osi lufy, skąd dosyłacz wsuwa go do komory nabojowej{{odn|Szulc|1999|s=13}}. Drugi ładowniczy umieszcza następnie w komorze nabojowej [[ładunek miotający]] w woreczku, po czym ręcznie pobierana jest [[spłonka]] z 12-komorowego magazynka w bloku zamka{{odn|Szulc|1999|s=13}}. W kadłubie umieszczone jest dodatkowe 17 pocisków – łączny zapas amunicji wynosi 48{{odn|Szulc|1999|s=12}}. Ładunki miotające przechowywane są w niszy wieży nad magazynem pocisków i w kadłubie{{odn|Szulc|1999|s=12-13}}. Szybkostrzelność maksymalna wynosi 3 strzały w ciągu pierwszych 10 sekund, 18 strzałów w ciągu 3 minut lub 2 strzały na minutę przy prowadzeniu ognia ciągłego{{odn|Szulc|1999|s=13}}. Dla serii trzystrzałowej pierwszy pocisk ładuje się do komory nabojowej, drugi czeka na korytku dosyłacza, a trzeci na STA{{odn|Szulc|1999|s=13}}. AS-90 może wystrzeliwać dowolne granaty artyleryjskie w standardowym kalibrze NATO równym 155 mm. Donośność granatów zwykłych przy lufie długości L/39 dochodzi do 25 km, z [[gazogenerator (artyleria)|gazogeneratorem]] 30 km{{odn|Szulc|1999|s=17}}. |
||
Napęd AS90 stanowi 8-cylindrowy, [[silnik czterosuwowy|czterosuwowy]], [[Silnik o zapłonie samoczynnym|wysokoprężny]], silnik |
Napęd AS90 stanowi amerykański 8-cylindrowy, [[silnik czterosuwowy|czterosuwowy]], [[Silnik o zapłonie samoczynnym|wysokoprężny]], silnik Cummins VTA 903T-660 o pojemności 14,8 litra. Moc silnika wynosi 485 kW przy 2800 obr/min{{odn|Szulc|1999|s=12}}. |
||
AS90 posiada zawieszenie niezależne hydro-pneumatyczne. Każde z 12 kół jezdnych jest połączone za pomocą wahacza z siłownikiem hydro-pneumatycznym. Napęd z silnika jest przekazywany na znajdujące się w przedniej części pojazdu koła napędowe. Z tyłu pojazdu znajdują się koła napinające. Koła jezdne są kołami podwójnymi. |
AS90 posiada zawieszenie niezależne hydro-pneumatyczne. Każde z 12 kół jezdnych jest połączone za pomocą wahacza z siłownikiem hydro-pneumatycznym. Napęd z silnika jest przekazywany na znajdujące się w przedniej części pojazdu koła napędowe. Z tyłu pojazdu znajdują się koła napinające. Koła jezdne są kołami podwójnymi. |
||
| Linia 65: | Linia 73: | ||
== Bibliografia == |
== Bibliografia == |
||
* {{Cytuj pismo |nazwisko=Szulc |imię=Tomasz |tytuł=Brytyjskie działo samobieżne AS90|czasopismo= [[Nowa Technika Wojskowa]] | |
* {{Cytuj pismo |nazwisko=Szulc |imię=Tomasz |tytuł=Brytyjskie działo samobieżne AS90|czasopismo= [[Nowa Technika Wojskowa]] |rok=1999 |wolumin=nr 3/99 |strony=11-17 |issn=1230-1655|odn=tak}} |
||
*{{cytuj książkę|nazwisko=Ciepliński|imię=Andrzej|nazwisko2=Woźniak|imię2=Ryszard |tytuł=Encyklopedia współczesnej broni palnej (od połowy XIX wieku) |data=1994 |wydawca= Wydawnictwo WiS |miejsce=Warszawa |isbn = 83-86028-01-7| strony=16-17}} |
*{{cytuj książkę|nazwisko=Ciepliński|imię=Andrzej|nazwisko2=Woźniak|imię2=Ryszard |tytuł=Encyklopedia współczesnej broni palnej (od połowy XIX wieku) |data=1994 |wydawca= Wydawnictwo WiS |miejsce=Warszawa |isbn = 83-86028-01-7| strony=16-17}} |
||
{{Brytyjskie pojazdy wojskowe po 1945}} |
{{Brytyjskie pojazdy wojskowe po 1945}} |
||
Wersja z 21:00, 18 wrz 2022
| |
| Dane podstawowe | |
| Państwo | |
|---|---|
| Producent |
VSEL |
| Typ pojazdu | |
| Trakcja |
gąsienicowa |
| Załoga |
5 osób |
| Historia | |
| Produkcja |
1992-1995 |
| Dane techniczne | |
| Silnik |
silnik wysokoprężny Cummins VTA 903T-660 o mocy 485 kW przy 2800 obr/min |
| Długość |
9,7 m (całkowita) |
| Szerokość |
3,3 m |
| Wysokość |
3,0 m (całkowita) |
| Masa |
42 000 kg |
| Moc jedn. |
1,55 kW/t |
| Osiągi | |
| Prędkość |
57 km/h |
| Zasięg pojazdu |
350-370 km |
| Dane operacyjne | |
| Uzbrojenie | |
| 1 x haubicoarmata kal. 155 mm L/39, 48 pocisków | |
| Użytkownicy | |
| British Army | |
AS90 – brytyjska współczesna samobieżna armatohaubica kalibru 155 mm.
Po wycofaniu się Wielkiej Brytanii z programu europejskiego działa samobieżnego SP-70 w 1986 roku, rozpisano w tym kraju konkurs na nową haubicę samobieżną[1]. W tym czasie już prace nad takim pojazdem prowadzono w brytyjskich zakładach Vickers Shipbuilding and Engineering (VSEL)[2]. Efektem tych prac była armatohaubica samobieżna AS90, której prototyp przedstawiono w 1986 roku[2]. Nazwa była skrótem od Artillery System for 90s – system artyleryjski na lata 90[2]. W maju 1992 roku działo z lufą o długości L/39 (39 kalibrów) zostało oficjalnie przyjęte do uzbrojenia British Army, która zakupiła 179 dział tego typu[3].
W 1987 roku opracowano dłuższą lufę o długości L/52, pozwalającą na zwiększenie zasięgu maksymalnie do 40 km[4]. 106 takich luf miało być zamówione na wymianę zużytych dotychczasowych luf począwszy od 2000 roku[4]. Wariant ten był oferowany także na eksport pod oznaczeniem AS90 lub AS52 Braveheart. System wieżowy AS90 Braveheart zwyciężył w konkursie w Polsce i użyty został następnie do skonstruowania polskiej armatohaubicy AHS Krab, osadzonej na innym podwoziu.
Użycie
AS90 były używane przez Armię Brytyjską od 1993 roku[3]. Ostatnie ze 179 zamówionych dostarczono w 1995 roku[4]. Chrzest bojowy przeszły w działaniach w ramach kontyngentu IFOR w byłej Jugosławii[4].
Oryginalne działa AS90 nie spotkały się z zainteresowaniem odbiorców zagranicznych, mimo oferowania ich na eksport[4]. Przedstawiano też na eksport system wieżowy AS90 zamontowany na podwyższonej nadbudówce na podwoziu czołgu rodziny T-72 – taki pojazd proponowano w 1994 roku bezskutecznie Indiom[5]. Powiodła się natomiast sprzedaż licencji na system wieżowy AS90 Braveheart Polsce[6].
W kwietniu 2022 roku pojawiły się informacje o możliwym przekazaniu pojazdów AS90 Ukrainie w związku z rosyjską inwazją, lecz ostatecznie sekretarz obrony Ben Wallace oznajmił o ich niewysyłaniu, przekazując w zamian inną broń[7].
Opis
AS90 jest polowym działem samobieżnym. Załogę pojazdu tworzy dowódca, działonowy, ładowniczy i mechanik-kierowca. Kierowca zajmuje miejsce w kadłubie, reszta załogi w wieży.
Kadłub AS90 jest wykonany ze spawanych płyt ze stali pancernej. W przedniej części kadłuba znajdują się przedziały kierowania, środkowej przedział bojowy z wieżą, a w tylnej przedział napędowy.
W przedziale kierowania stanowiska ma mechanik-kierowca. Kierowca zajmuje miejsce w pojeździe przez właz w stropie kadłuba. Podczas jazdy obserwuje teren za pomocą peryskopów.
Wieża pancerna jest spawana z płyt pancernych. Po jej lewej stronie znajduje się stanowisko ładowniczego, po prawej celowniczego i dowódcy. Załoga zajmuje miejsce w wieży przez prostokątny właz z lewej strony wieży i dwa okrągłe w jej stropie. Na ścianach wieży na zewnątrz znajduje się pięć metalowych zasobników na rzeczy osobiste załogi[2].
W wieży znajduje się zasadnicze uzbrojenie wozu: 155 mm haubicoarmata produkcji zakładów Royal Ordnance w Nottingham[8]. Lufa haubicoarmaty ma długość 39 kalibrów i wyposażona jest w dwukomorowy hamulec wylotowy i przedmuchiwacz[8]. Zamek klinowy otwiera się do góry[8]. Kąt podniesienia w płaszczyźnie pionowej wynosi od -5 do +70°[2].
Haubicoarmata AS90 jest ładowana częściowo ręcznie, ze wspomaganiem automatycznym. Z tyłu wieży znajduje się zautomatyzowany czterosegmentowy magazyn 31 pocisków, który podaje na środek wybrany pocisk[8]. Jest on przekładany przez ładowniczego na ramię dosyłania STA (shell transfer arm), które następnie ustawia się równolegle do osi lufy, po czym pocisk jest przemieszczany automatycznie w bok na korytko dosyłacza w osi lufy, skąd dosyłacz wsuwa go do komory nabojowej[8]. Drugi ładowniczy umieszcza następnie w komorze nabojowej ładunek miotający w woreczku, po czym ręcznie pobierana jest spłonka z 12-komorowego magazynka w bloku zamka[8]. W kadłubie umieszczone jest dodatkowe 17 pocisków – łączny zapas amunicji wynosi 48[2]. Ładunki miotające przechowywane są w niszy wieży nad magazynem pocisków i w kadłubie[9]. Szybkostrzelność maksymalna wynosi 3 strzały w ciągu pierwszych 10 sekund, 18 strzałów w ciągu 3 minut lub 2 strzały na minutę przy prowadzeniu ognia ciągłego[8]. Dla serii trzystrzałowej pierwszy pocisk ładuje się do komory nabojowej, drugi czeka na korytku dosyłacza, a trzeci na STA[8]. AS-90 może wystrzeliwać dowolne granaty artyleryjskie w standardowym kalibrze NATO równym 155 mm. Donośność granatów zwykłych przy lufie długości L/39 dochodzi do 25 km, z gazogeneratorem 30 km[5].
Napęd AS90 stanowi amerykański 8-cylindrowy, czterosuwowy, wysokoprężny, silnik Cummins VTA 903T-660 o pojemności 14,8 litra. Moc silnika wynosi 485 kW przy 2800 obr/min[2].
AS90 posiada zawieszenie niezależne hydro-pneumatyczne. Każde z 12 kół jezdnych jest połączone za pomocą wahacza z siłownikiem hydro-pneumatycznym. Napęd z silnika jest przekazywany na znajdujące się w przedniej części pojazdu koła napędowe. Z tyłu pojazdu znajdują się koła napinające. Koła jezdne są kołami podwójnymi.
Przypisy
- ↑ Szulc 1999 ↓, s. 11.
- ↑ a b c d e f g Szulc 1999 ↓, s. 12.
- ↑ a b Szulc 1999 ↓, s. 14.
- ↑ a b c d e Szulc 1999 ↓, s. 16.
- ↑ a b Szulc 1999 ↓, s. 17.
- ↑ Tomasz Kwasek. Nowe szaty Kraba. „Nowa Technika Wojskowa”. Nr 9/2015, s. 15-18, wrzesień 2015. Warszawa: Magnum-X.
- ↑ Dan Sabbagh: UK military aid to Ukraine could rise to £500m, MPs told. Guardian.com, 25 kwietnia 2022. (ang.).
- ↑ a b c d e f g h Szulc 1999 ↓, s. 13.
- ↑ Szulc 1999 ↓, s. 12-13.
Bibliografia
- Tomasz Szulc. Brytyjskie działo samobieżne AS90. „Nowa Technika Wojskowa”. nr 3/99, s. 11-17, 1999. ISSN 1230-1655.
- Andrzej Ciepliński, Ryszard Woźniak: Encyklopedia współczesnej broni palnej (od połowy XIX wieku). Warszawa: Wydawnictwo WiS, 1994, s. 16-17. ISBN 83-86028-01-7.
| Czołgi | |
|---|---|
| Czołgi lekkie i pojazdy rozpoznawcze | |
| Transportery opancerzone | |
| Bojowe wozy piechoty | |
| Niszczyciele czołgów | |
| Działa samobieżne | |
| Inne pojazdy | |
| Pojazdy inżynieryjne |
