Aleja 3 Maja w Warszawie

3 Maja

{{{nazwa oryginalna}}}

{{{jednostki}}}
{{{opis zdjęcia}}}
Państwo	Polska
Miejscowość	{{{miejscowość}}}
Długość	650 m
Poprzednie nazwy	{{{poprzednie nazwy}}}
Plan
[[Plik:{{{plan}}}|240x240px|alt=Plan przebiegu ulicy|]]
Przebieg
0 m ← ul. Wybrzeże Kościuszkowskie, ul. Wioślarska → (Wisłostrada) 130 m ul. Solec 380 m ul. Leona Kruczkowskiego 650 m Skarpa warszawska
Położenie na mapie Warszawy Brak współrzędnych Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}}
Położenie na mapie Polski Brak współrzędnych Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}}
Położenie na mapie województwa mazowieckiego Brak współrzędnych Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}}
Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}|type:landmark}

{{Ulica infobox}} Sugerowane pola (wstaw w kodzie): | miejscowość = | poprzednie nazwy = | jednostki = | plan = | współrzędne = | opis zdjęcia = | nazwa oryginalna = Nieznane pola: "sekundN", "miasto_herb", "rodzaj", "sekundE", "stopniN", "stopniE", "minutE", "państwo_flaga", "jedn1", "miasto", "minutN", "jedn1_nazwa", "zdjęcie_podpis" oraz "mapa".

Aleja 3 Maja przy Nowym Świecie przed 1939

Fragment alei na wiadukcie mostu Poniatowskiego

Aleja 3 Maja w Warszawie – jedna z ulic warszawskiego Powiśla w obszarze MSI Solec. Aleja 3 Maja ma długość ok. 650 m i biegnie po obu stronach wiaduktu mostu Poniatowskiego od Wisłostrady do podnóża Skarpy warszawskiej.

Historia

Droga od Solca do Nowego Światu została przeprowadzona w latach 1823–1824. Droga prowadziła w wykopie – wśród 4 rzędów drzew – do portu nad Wisłą, wielu nadbrzeżnych składów drzewnych i dzielnicy przemysłowej południowego Powiśla. Nowa ulica została nazwana Nową Drogą Jerozolimską. Nieoficjalnie zwana była Drogą Steinkellera od nazwiska właściciela młyna parowego Towarzystwa Wyrobów Zbożowych, który zbudowano tu w latach 1826–1827, i innych zakładów przemysłowych powstałych wzdłuż południowej strony drogi. Około 1838 roku ulica została przedłużona o ok. 170 m od Solca do nabrzeża.

W 1845 roku ulica została przecięta torami kolejki łączącej fabrykę wagonów z portem. Zakłady przemysłowe przy Nowej Drodze zostały przejęte w połowie XIX w. przez Bank Polski, a następnie przez znanego bankiera warszawskiego Jana Gotliba Blocha, który przekształcił je w koszary. Około 1900 roku na odcinku dzisiejszej alei 3 Maja przeprowadzono poważne prace wodociągowe. Nad ulicą w latach 1904–1913 wybudowano 700-metrowy wiadukt mostu Poniatowskiego, zasypując jednocześnie wcześniejszy wykop.

W dniu 3 maja 1916 roku, w 125 rocznicę uchwalenia Konstytucji, władze Warszawy podjęły decyzję, że przedłużenie Alej Jerozolimskich na odcinku od Nowego Światu do mostu Poniatowskiego będzie nosić nazwę Aleja 3 Maja. Ta nazwa obejmowała zarówno wiadukt prowadzący na most, jak i jezdnie biegnące wzdłuż niego, przy których w okresie międzywojennym wybudowano kilka domów spółdzielczych.

W okresie okupacji niemieckiej nazwa ulicy została zmieniona na Bahnhofstrasse (ulica Dworcowa).

W 1946 roku wzdłuż ulicy ułożono tory tramwajowe oraz wybudowano pod wiaduktem mostu Poniatowskiego tymczasową zajezdnię tramwajową „Solec”. Zajezdnia, oddana do użytku 22 lipca 1946 roku, istniała do 1960 roku. Przy zajezdni powstał unikalny w Warszawie kraniec w formie trójkąta torowego.

Około 1950 roku zasięg nazwy alei 3 Maja ograniczono jedynie do części ulicy biegnącej wzdłuż wiaduktu mostu Poniatowskiego, od wybrzeża do dawnego śladu ulicy Smolnej.

W latach 90. zamknięto wjazd od strony Wisłostrady. W wyniku remontu nawierzchni w 2005 roku przedwojenny bruk zastąpiono asfaltem, a jedynie przed kamienicą nr 5 zachowano fragment historycznego bruku z torem tramwajowym.

Zabudowa

Dom przy alei 3 Maja 2

Kamienica wzniesiona w latach 1923–1931 według projektu Wincentego Oczykowskiego przez Spółdzielnię Budowlano-Mieszkaniową „Domy Spółdzielcze” posiada starannie utrzymane, zachowane lub odtworzone elementy oryginalnego wystroju, w tym windy.

Zarówno w okresie przedwojennym, jak i po wojnie, w domu tym mieszkało wiele osób znanych z działalności publicznej, w tym Stanisław Dubois, Maria Wittek i Zbigniew Religa.

Dom przy alei 3 Maja 5

Kamienica powstała w 1931 roku dla Spółdzielni Mieszkaniowej „3-ego Maja”. Zaprojektował ją w duchu funkcjonalizmu znany warszawski architekt Wacław Weker, który był członkiem spółdzielni. Do dziś zachowała wiele elementów pierwotnego wystroju: schody z lastriko, metalową balustradę z drewnianym uchwytem przy schodach, sprawną windę z kryształowymi lustrami i ławeczką obitą skórą oraz elementy zabytkowej stolarki, np. drzwi do niektórych mieszkań. Oryginalny projekt budynku do dziś przechowywany jest w archiwum spółdzielni.

Podczas okupacji elegancki budynek został zasiedlony przez lokatorów niemieckich. W czasie powstania warszawskiego w jedną z klatek trafiła bomba, jednak pozostałe dwie zachowały się w dobrym stanie, umożliwiając powrót mieszkańców.

W budynku tym w latach 1934–1944 mieszkała Mieczysława Ćwiklińska.

W lipcu 2011 dom został wpisany do rejestru zabytków.

Inne obiekty

Przy alei 3 Maja znajdują się m.in.:

• al. 3 Maja 5a, 7b, 12 – budynki Spółdzielni Budowlano-Mieszkaniowej „Powiśle”
• al. 3 Maja 7 – kamienica z 1932 roku projektu J. Steinberga
• na odcinku między ulicami Solec i Kruczkowskiego, między jezdniami alei, pod wiaduktem mostu Poniatowskiego - Centrum Handlowe „Arkada” (adres: ul. Solec 81b)
• na rogu ulicy Kruczkowskiego – Nordic Park, budynek biurowy z 2000 roku o powierzchni przekraczającej 18 tysięcy m² (adres: Kruczkowskiego 8)
• na rogu ulicy Kruczkowskiego w pobliżu Skarpy warszawskiej – przystanek kolei średnicowej Warszawa Powiśle zbudowany w 1962 roku (adres: Kruczkowskiego 3b)

Miejsca pamięci

Tablica na filarze wiaduktu mostu Poniatowskiego.

Na filarze wiaduktu mostu Poniatowskiego przy Wybrzeżu Kościuszkowskim znajduje się jedna z tablic pamiątkowych Tchorka, poświęcona ofiarom niemieckiej zbrodni z okresu powstania warszawskiego.

Komunikacja miejska

Aleją 3 Maja nie kursują obecnie żadne linie komunikacji miejskiej. Do 1960 roku kończyły tu trasę tramwaje linii 9, dojeżdżające z placu Trzech Krzyży ulicami Książecą, Ludną i Solec.

W kulturze

Aleja 3 Maja sceną akcji polskich filmów i seriali. Kręcono tu m. in. sceny do:

• kryminałów telewizyjnych Kobra
• serialu Ekstradycja 3 (mieszkanie Beaty przy al. 3 Maja 7/51, pod którym na Halskiego czatował Sumar; odcinki 7. i 8.)
• komedii Co mi zrobisz jak mnie złapiesz Stanisława Barei z 1978 roku
• filmu Zamach stanu
• filmu Żołnierze wolności (sceny z powstania warszawskiego)
• filmu ...Gdziekolwiek jesteś panie prezydencie...,
• filmu Haracz szarego dnia (scena egzekucji)
• filmu Bogowie z 2014 roku

Galeria

• 
  Fragment południowej jezdni alei 3 Maja z pozostawionym fragmentem bruku i torem tramwajowym
• 
  Kamienica pod nr 2 od strony południowo-zachodniej
• 
  Po lewej stronie: południowa pierzeja alei 3 Maja: budynki nr 7 i 5 między ulicami Kruczkowskiego i Solec