Bóg, Honor, Ojczyzna

Bóg, Honor, Ojczyzna – dewiza Wojska Polskiego stanowiąca idealistyczne ujęcie wierności państwu. Została wprowadzona po raz pierwszy na sztandary oddziałów Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie dekretem Prezydenta Rzeczypospolitej z 15 października 1943 r.^[a]^[1] Dominujący kanon interpretacji dewizy, to Ojczyźnie wszystko, prócz miłości Boga najwyższego i Honoru^[2].

Na współczesnych sztandarach wojskowych dewiza „Bóg, Honor i Ojczyzna” występuje na środkowym polu, na odwrocie orła, godła Polski.

Hasło w formie triady funkcjonuje od okresu II wojny światowej, choć mylnie przypisuje mu się wielowiekową tradycję. Wcześniej, w okresie międzywojennym, używano sztandarów z dewizą „Honor i Ojczyzna”^[3].

Idea

Dewiza ta na gruncie nauk o bezpieczeństwie łączona jest z konstytucyjnym obowiązkiem wierności Ojczyźnie. Zgodnie z artykułami 82 do 85 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, obowiązkami obywateli są wierność Rzeczypospolitej Polskiej oraz troska o dobro wspólne, przestrzeganie prawa Rzeczypospolitej Polskiej, ponoszenie ciężarów i świadczeń publicznych, w tym podatków, obrona ojczyzny, w tym służba wojskowa oraz dbałość o stan środowiska naturalnego. Dwa z tych obowiązków dotyczą wyłącznie obywateli (obowiązek wierności oraz troska o dobro wspólne) i są to najważniejsze obowiązki każdego obywatela Rzeczypospolitej Polskiej^[2]. Nie ma jednak jednolitej interpretacji przedmiotowej wierności, jak i dobra wspólnego, „wierność” jest więc rzeczą trudną do określenia. Z istoty państwa wynika jednak, że skoro ludzie umówili się, że będą żyć w państwie, by być zdolnymi do obrony od napaści innych i czynienia sobie nawzajem krzywd, a także dla wzajemnego wspierania wobec indywidualnego i wspólnego pożytku, to elementem takiej umowy społecznej jest również konieczność wierności sobie nawzajem, a to oznacza nic innego, jak tylko zachowanie i postępowanie zgodne z ustalonymi zasadami^[2]. Dewiza Bóg, Honor, Ojczyzna w dominującej interpretacji Ojczyźnie wszystko, prócz miłości Boga najwyższego i Honoru, jest w tym kontekście idealistycznym ujęciem kwestii wierności państwu jako rezultatowi umowy społecznej i współobywatelom to państwo tworzącym^[2].

Regulacje prawne

Napis „BÓG HONOR OJCZYZNA” został wprowadzony jako element sztandarów jednostek wojskowych Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej przepisem art. 14 ust. 3 ustawy z dnia 19 lutego 1993 r. o znakach Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej^[b]^[4].

Polskie paszporty

Na podstawie rozporządzenia o nowym wzorze paszportów, szefa MSWiA Joachima Brudzińskiego, napis wprowadzono w 2018 roku do polskich paszportów. Decyzja ta wzbudziła kontrowersje i spotkała się z protestami osób prywatnych oraz Rzecznika Praw Obywatelskich – Adama Bodnara^[5], który argumentował że hasło to, zamieszczone w dokumencie danego obywatela, może naruszać wolność sumienia i wyznania^[6].

Zobacz też

Uwagi

↑ Obowiązująca wcześniej dewiza „Honor i ojczyzna” (fr. honneur et patrie) pojawiła się na sztandarach wojska obywatelskiego z czasów napoleońskich, a jeszcze wcześniej na odznaczeniach Legii Honorowej ustanowionej przez Napoleona w 1802 roku.
↑ W II Rzeczypospolitej oficjalną dewizą były „Honor i Ojczyzna”, co wynikało z art. 1 pkt 6 oraz wzoru nr 10 ustawy z dnia 1 sierpnia 1919 r. o godłach i barwach Rzeczypospolitej Polskiej (Dz.U. z 1919 r. nr 69, poz. 416 ze zm.), art. 7 ust. 3 oraz wzoru nr 5 rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 13 grudnia 1927 r. o godłach i barwach państwowych oraz o oznakach, chorągwiach i pieczęciach (Dz.U. z 1927 r. nr 115, poz. 980 ze zm.) oraz art. 10 ust. 3 oraz wzoru nr 2 dekretu Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 24 listopada 1937 r. o znakach wojska i marynarki wojennej (Dz.U. z 1938 r. nr 5, poz. 32).

Przypisy

↑ Dekret Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 15 października 1943 r. o zmianie dekretu Prezydenta Rzeczypospolitej z 24 listopada 1937 r. o znakach wojska i marynarki wojennej (Dz.U. Nr 10, poz. 27).
↑ ^a ^b ^c ^d Waldemar Kitler: Bezpieczeństwo Narodowe RP, Podstawowe kategorie, Uwarunkowania, System, AON, s. 242.
↑ Brudziński: „Hasło ‘Bóg, Honor, Ojczyzna’ towarzyszy nam od wieków”. Sprawdzamy, czy na pewno. gazeta.pl. [dostęp 2019-07-22].
↑ Dz.U. z 2019 r. poz. 1351.
↑ Gazeta Wyborcza Lawina skarg na paszporty z hasłem „Bóg, Honor, Ojczyzna”. [1].
↑ Rzeczpospolita Hasło „Bóg, Honor i Ojczyzna” nie nadaje się do paszportów – RPO pisze do MSWiA”. [2].

Bibliografia

Waldemar Kitler: Bezpieczeństwo Narodowe RP, Podstawowe kategorie, Uwarunkowania, System. Warszawa: Wydawnictwo Akademii Obrony Narodowej, 2011. ISBN 978-83-7523-159-5.
Jerzy Murgrabia: Symbole wojskowe Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie. Wydawnictwo Bellona, 1990. ISBN 83-11-07825-4.

[1] Obowiązująca wcześniej dewiza „Honor i ojczyzna” (fr. honneur et patrie) pojawiła się na sztandarach wojska obywatelskiego z czasów napoleońskich, a jeszcze wcześniej na odznaczeniach Legii Honorowej ustanowionej przez Napoleona w 1802 roku.

[5] W II Rzeczypospolitej oficjalną dewizą były „Honor i Ojczyzna”, co wynikało z art. 1 pkt 6 oraz wzoru nr 10 ustawy z dnia 1 sierpnia 1919 r. o godłach i barwach Rzeczypospolitej Polskiej (Dz.U. z 1919 r. nr 69, poz. 416 ze zm.), art. 7 ust. 3 oraz wzoru nr 5 rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 13 grudnia 1927 r. o godłach i barwach państwowych oraz o oznakach, chorągwiach i pieczęciach (Dz.U. z 1927 r. nr 115, poz. 980 ze zm.) oraz art. 10 ust. 3 oraz wzoru nr 2 dekretu Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 24 listopada 1937 r. o znakach wojska i marynarki wojennej (Dz.U. z 1938 r. nr 5, poz. 32).

[2] Dekret Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 15 października 1943 r. o zmianie dekretu Prezydenta Rzeczypospolitej z 24 listopada 1937 r. o znakach wojska i marynarki wojennej (Dz.U. Nr 10, poz. 27).

[Kitler-3] Waldemar Kitler: Bezpieczeństwo Narodowe RP, Podstawowe kategorie, Uwarunkowania, System, AON, s. 242.

[4] Brudziński: „Hasło ‘Bóg, Honor, Ojczyzna’ towarzyszy nam od wieków”. Sprawdzamy, czy na pewno. gazeta.pl. [dostęp 2019-07-22].

[6] Dz.U. z 2019 r. poz. 1351.

[7] Gazeta Wyborcza Lawina skarg na paszporty z hasłem „Bóg, Honor, Ojczyzna”. [1].

[8] Rzeczpospolita Hasło „Bóg, Honor i Ojczyzna” nie nadaje się do paszportów – RPO pisze do MSWiA”. [2].

[a]

[1]

[2]

[3]

[b]

[4]

[5]

[6]

Konstytucyjne	Godło Polski Flaga Polski Hymn Polski Pieczęć Polski Barwy Polski
Militarne	Lista flag Sztandary wojskowe Orzeł wojskowy Szachownica lotnicza Znak Polski Walczącej Bóg, Honor, Ojczyzna (Honor i Ojczyzna)
Nazwy i kody	Etymologia nazwy Polska Rzeczpospolita Polska .pl