Bantu

Rozmieszczenie plemion bantu na terytorium Afryki

Bantu – grupa plemion zaliczonych do rasy czarnej. Zamieszkująca tereny przede wszystkim stepowe w środkowej i południowej Afryce. Liczą łącznie ok. 100 mln. ludzi, trudnią się głównie rolnictwem i hodowlą. Ich organizacje plemienne zostały rozbite w XIX w. przez europejskich kolonizatorów.

Historia migracji ludów bantu

Wśród specjalistów od bantuistyki nie ma zgody co do pierwotnej siedziby i kierunków eskpansji ludów bantu. Zwykle jednak za ich praojczyznę uważa się tereny dzisiejszego Kamerunu i południowo-wschodniej Nigerii.

W 1980 roku D. W. Phillipson zaproponował następującą chronologię wędrówek ludów bantu, opierając się na materiale leksykograficznym, wskazującym na wzajemne oddziaływania między językami tej rodziny, a także zewnętrzne z językami środkowosudańskimi, oraz danych archeologicznych:

Hipoteza rozprzestrzeniania się języków bantu według D.W. Phillipsona

• Faza 1 - około 1000 p.n.e. tworzy się społeczność protobantu. Podobnie jak poprzednicy Phillipson przyjął za praojczyznę języków bantu obszary dzisiejszego Kamerunu i południowo-wschodniej Nigerii.
• Faza 2a - w okresie 1000-400 p.n.e. część ludów bantu przemieszcza się na wschód, wzdłuż północnej granicy lasu tropikalnego. Ludy bantu mają tu kontakt z ludnością mówiącą wczesnymi językami środkowosudańskimi (grupa nilo-saharyjska). Świadczą o tym liczne zapożyczenia leksykalne.
• Faza 2b - jednocześnie, w okresie 1000-200 p.n.e. inna część ludów bantu wędruje z pierwotnej siedziby w kierunku południowym wdłuż wybrzeży Atlantyku.
• Faza 3 - w okresie 400-300 p.n.e. ludność bantu migrująca na wschód tworzy na terenach Międzyjezierza kulturę Urewe (kultura wczesnej epoki żelaza).
• Faza 4 - w okresie 300-100 p.n.e. część ludów kultury Urewe wędruje na zachód południowym skrajem lasu tropikalnego i miesza się tam z ostatnimi ludami fali migracyjnej 2b, dzieląc się z nimi zdobyczami techniki kultury Urewe.
• Faza 5 - zmieszane fale migracyjne 2b i 4 wędrują na południe tworząc ok. roku 100 p.n.e. ośrodek późniejszego rozprzestrzeniania się języków bantu na Afrykę Południową.
• Faza 6 - w okresie 100-200 n.e. ludy kultury Urewe przemieszczają się ku wybrzeżom Oceanu Indyjskiego na obszarach dzisiejszego pogranicza Tanzanii i Kenii, tworząc tam kulturę Kwale. Powstają tu języki pochodzące bezpośrednio od narzeczy używanych przez ludy fali migracyjnej 2a i kultury Urewe.
• Faza 7a i 7b - w okresie 300-400 n.e. ludy kultur Urewe i Kwale wędrują na południe
• Faza 8 i 9 - w okresie 400-500 n.e. ludy fali migracyjnej 5 wędrują na wschód i napotykają tam migrujące ludy z kultur Kwale i Urewe. W wyniku zmieszania się tych dwóch kultur powstaje ok. 500 roku n.e. nowy ośrodek kulturowy w regionie wyżyny Katanga na terenach obecnej Demokratycznej Republiki Konga.
• Faza 10 - w okresie 1000-1100 n.e. następuje ekspansja kultury 9 na cały obszar Afryki Wschodniej.

Zobacz też: języki bantu, assegai