Ecaterina Caradja

Ecaterina Olimpia Caradja

Ecaterina Crețulescu

Anioł z Ploeszti

Data i miejsce urodzenia	28 stycznia 1893 Bukareszt
Data i miejsce śmierci	26 maja 1993 Bukareszt
Miejsce zamieszkania	Bukareszt, Wiedeń, Comfort, Baltimore, Kansas City
Narodowość	rumuńska
Wyznanie	prawosławne
Rodzice	Radu Crețulescu i Irina Cantacuzino
Małżeństwo	Constantin Caradja
Dzieci	Irène Mathilde Catherine (1915–1940), Marie Constance Lucie (1916–1933), Alexandra Caradja („Tanda” Bragadiru Moevs, 1920–1997), Ottomar Rodolphe Vlad Dracula Prince Kretzulesco
Odznaczenia

Ecaterina Olimpia Caradja (ur. 28 stycznia 1893 w Bukareszcie, zm. 26 maja 1993 tamże) – rumuńska arystokratka i filantropka znana jako Anioł z Ploeszti, który to przydomek zdobyła dzięki pomocy niesionej uchodźcom podczas II wojny światowej. W 2021 roku pośmiertnie odznaczona przez prezydenta RP Andrzeja Dudę medalem Virtus et Fraternitas za pomoc udzieloną Polakom na uchodźstwie.

Życiorys

Dzieciństwo i młodość

Urodziła się w Bukareszcie jako córka rumuńskiego szlachcica Radu Crețulescu i księżniczki Iriny Cantacuzino. We wczesnym dzieciństwie została uwikłana w konflikt na tle finansowym, który toczyły rodziny jej rodziców. W wieku trzech lat została uprowadzona przez ojca, który zabrał ją do Anglii i umieścił w sierocińcu pod przybranym nazwiskiem. Jej matka (która rozwiodła się z ojcem i ponownie wyszła za mąż za księcia Nicolae Ghicę) szukała jej, ale zmarła w 1906 roku nie znalazłszy córki. Księżniczka Caradja została przypadkowo znaleziona w 1908 roku we francuskim klasztorze przez ciotkę, która pomogła jej uciec i przywiozła ją do Rumunii, gdzie sąd umieścił ją pod opieką rodziny Cantacuzino. Została wychowana przez dziadków ze strony matki, w tym księcia Gheorghe'a Grigore Cantacuzino, premiera Rumunii na przełomie XIX i XX wieku.

Caradja kształciła się w Anglii, Francji, Rumunii i Belgii i mówiła pięcioma językami. W 1914 roku, tuż przed wybuchem I wojny światowej, poślubiła księcia Constantina Caradję (1892–1962), członka rodziny Caradja. Po tym jak wojska niemieckie wkroczyły do Rumunii w 1916 r., uciekła z Bukaresztu z dwiema córkami, Irène Mathilde Catherine (urodzona rok wcześniej) i Marie Constance Lucie (urodzona dziesięć dni wcześniej). Po schronieniu się w rumuńskiej Mołdawii rozpoczęła pracę jako wolontariuszka w 30-łóżkowym szpitalu dla chorych na tyfus plamisty (sama zachorowała).

Po zawieszeniu broni księżna Caradja wróciła do Bukaresztu i poświęciła się pracy społecznej, w szczególności w Stowarzyszeniu Ochronek św. Katarzyny – kompleksie sierocińców założonym przez jej matkę, w którym mieszkało ponad 3000 dzieci. W 1920 roku urodziła trzecią córkę Aleksandrę (1920–1997). Druga córka zmarła w Wiedniu w 1933 r., a najstarsza córka i jej mąż (Constantin Emandi) zginęli w trzęsieniu ziemi 10 listopada 1940 r.

II wojna światowa

Pomoc udzielona zestrzelonym lotnikom alianckim

Bombardowanie pola naftowego w Ploeszti przez B-24 15. Armii Powietrznej

Księżniczka po raz pierwszy stała się znana na arenie międzynarodowej w wyniku jej sprzeciwu wobec sojuszu Rumunii z nazistowskimi Niemcami podczas II wojny światowej (patrz Rumunia podczas II wojny światowej). Kiedy pola naftowe w Ploeszti zostały zbombardowane przez aliantów w sierpniu 1943 r. w ramach operacji Tidal Wave, osobiście przejęła opiekę nad ocalałymi załogami alianckimi, dopilnowała, by opiekowano się nimi w jej szpitalach i ułatwiła im ucieczkę do Włoch. Podczas alianckich bombardowań wiosną i latem 1944 r. kilku amerykańskich lotników wylądowało w jej posiadłości w Nedelea, po awaryjnym lądowaniu lub skokach spadochronowych. Przez całą wojnę udzielała pomocy ponad tysiącowi zestrzelonych lotników. Dzięki temu zyskała wśród nich przydomek „Anioł Ploeszti”. Jednym z pilotów, którzy przeżyli awaryjne lądowanie i dzięki jej wysiłkom uciekli, był Richard W. Britt, który wiele lat później opisał tę historię w książce.

Pomoc udzielona polskim uchodźcom wojennym

Podczas II wojny światowej księżna nadal zajmowała się charytatywnie prowadzeniem Stowarzyszenia Ochronek św. Katarzyny. 24 września 1939 r. udzieliła polskim rodzinom w Bukareszcie schronienia w postaci udostępnienia w tym celu dwóch budynków, w tym przestronnego pawilonu. Przebywające tam dzieci miały do dyspozycji pokoje przedszkolne, salę zabaw i czytelnię. Caradja zapewniała im cztery posiłki dziennie oraz zorganizowała na miejscu polską szkołę. Łącznie księżna udzieliła schronienia 120 Polakom.

Caradja była przedstawicielką Międzynarodowego Komitetu Pomocy Dzieciom, w związku z czym dostarczała odzieży polskim dzieciom w innych skupiskach uchodźców. Ponadto ubiegała się u władz rumuńskich o wzmożoną pomoc dla uchodźców z Polski. Działała wspólnie z Paulem Superem, który nadzorował pomoc USA dla Polaków, którzy trafili do Rumunii.

Ucieczka z Rumunii i życie na emigracji

Po ustanowieniu reżimu komunistycznego w Rumunii, w 1949 roku jej sierocińce i fundację zostały znacjonalizowane. Jej córka, która wyjechała do Paryża w 1948 roku, pomogła Caradji w ucieczce na początku 1952 roku, do której doszło z pomocą francuskich tajnych służb. Caradja wyjechała z kraju na tankowcu pływającym po Dunaju, przybywając po ośmiu tygodniach do Wiednia. Zimą 1954–1955 kierowała akcją pomocy dzieciom w Algierze – po trzęsieniu ziemi z 9 września 1954 roku. Dużo podróżowała, wygłaszając wykłady we Francji na temat „Życia za żelazną kurtyną” i przemawiając w BBC. W grudniu 1955 otrzymała wizę na przyjazd do Stanów Zjednoczonych. Wkrótce po wylądowaniu pojawiła się w programie Dave'a Garrowaya. Mieszkała w tym państwie przez ponad 35 lat, głównie w mieście Comfort (w Hill Country w Teksasie), ale także w Baltimore (Maryland) i Kansas City. Podróżując po Ameryce, przemawiając w różnych miejscach, znalazła ponad pięciuset byłych jeńców wojennych, których znała z Rumunii. 28 sierpnia 1972 roku zorganizowała w Dallas w Teksasie zjazd – wydarzenie, które odbywało się rokrocznie przez wiele kolejnych lat. Podczas pierwszej i kolejnych edycji była na nim obecna jako gość honorowy i główny mówca. 27 sierpnia 1976 r., podczas dwusetnej rocznicy powstania Stanów Zjednoczonych, pomogła zaprezentować Pomnik Pokoju dla Fundacji Wolności w Narodowym Parku Historycznym Valley Forge. W styczniu następnego roku została odznaczona przez Freedoms Foundation Medalem George'a Washingtona.

W 1978 roku zaprzyjaźniła się z Ottomarem Berbigiem, handlarzem antyków w Berlinie Zachodnim. Chciała dokonać adopcji Berbiga, ponieważ jej rodzina nie miała męskich spadkobierców, którzy mogliby nosić nazwisko rodowe. Ostatecznie Berbig przyjął imię Ottomar Rodolphe Vlad Dracula, książę Kretzulesco – adopcja została sformalizowana w 1990 roku.

Cerkiew Kretzulescu

Powrót do Rumunii

Po rewolucji rumuńskiej w 1989 r. nowo powołany rząd rumuński odmówił jej zwrotu jakichkolwiek dóbr, w tym posiadłości i sierocińca. W połowie 1991 roku wróciła do rodzinnego kraju. Zamieszkała na strychu swojego dawnego sierocińca, który obecnie zajmuje Urząd Miasta Bukaresztu. Zmarła w biedzie w wieku 100 lat, 26 maja 1993 roku. Została pochowana w rodzinnym grobowcu w Bukareszcie. Nabożeństwo żałobne odbyło się w zabytkowej cerkwi Kretzulescu. Córka Caradji, Alexandra Caradja (znana jako „Tanda” Bragadiru Moevs ), zmarła w 1997 roku. Przeżyła ją wnuczka, księżniczka Brianna „Hélène” Caradja (ur. 1960, była żona Bruce’a Johnsona) i dwóch prawnuków, Constantin i Maximilien. Caradję przeżył także jej adoptowany syn, Ottomar Rodolphe Vlad Dracula, książę Kretzulesco.

2 czerwca 2021 r. Ecaterina Caradja została pośmiertnie uhonorowana przez prezydenta RP Andrzeja Dudę medalem Virtus et Fraternitas za niesienie pomocy polskim uchodźcom w Rumunii.

Zobacz też

• Dynastia Kantakuzenów
• Rodzina Cantacuzino
• Constantin Caradja