Entoloma poliopus
| |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Klasa | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
Entoloma poliopus |
| Nazwa systematyczna | |
| Entoloma poliopus (Romagn.) Noordel. Persoonia 10(2): 262 (1979) | |
Entoloma poliopus (Romagn.) Noordel. – gatunek grzybów z rodziny dzwonkówkowatych (Entolomataceae)[1].
Systematyka i nazewnictwo
[edytuj | edytuj kod]Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Entoloma, Entolomataceae, Agaricales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].
Po raz pierwszy gatunek ten opisał w 1954 r. Henri Charles Louis Romagnesi, nadając mu nazwę Rhodophyllus poliopus. Obecną nazwę nadał mu Machiel Evert Noordeloos w 1979 r.[1]
Ma 6 synonimów. Niektóre z nich:
- Leptonia poliopus (Romagn.) P.D. Orton 1991
- Rhodophyllus poliopus Romagn. 1954[2].
Morfologia
[edytuj | edytuj kod]Średnica 10–40 mm, początkowo stożkowaty lub stożkowo-dzwonkowaty z podwiniętym brzegiem, później wypukły z lekko lub wyraźnie wklęsłym środkiem i prostym brzegiem, niehigrofaniczny. Powierzchnia matowa lub błyszcząca, brązowoszara z prawie czarnym środkiem, jaśniejsza w kierunku brzegu, całkowicie omszona lub drobno łuskowata lub włóknista na brzegu i delikatnie łuskowata w środku[3].
Od 20 do 30, l = 3–7, o szerokości do 5 mm, średnio gęste, zwykle przyrośnięte, czasem prawie wolne, brzuchate, początkowo bladobrązowe, potem różowe. Ostrza równe, brązowe[3].
Wysokość 25–60 mm, grubość 1–4 mm, cylindryczny lub spłaszczony z podłużnym rowkiem, początkowo pełny, potem pusty. Powierzchnia początkowo ciemnoniebieska, potem blaknąca do niebiesko-brązowej, na wierzchołku naga lub delikatnie oprószona, u podstawy z białą grzybnią[3].
Cienki, pod skórką kapelusza i trzonu tej samej barwy, wewnątrz jaśniejszy, bez zapachu i smaku, lub z lekkim mącznym zapachem i smakiem[3].
- Cechy mikroskopowe
Podstawki 30–55 × 7–10 µm, 4-zarodnikowe, bez sprzążek. Zarodniki 8–13,5 × 6–9 µm, Q = 1,2–1,7, w zarysie elipsoidalne, w widoku z boku 5–8–kątne. Krawędź blaszek sterylna. Cheilocystydy 40- l10 × 5-18 µm, cylindryczne do maczugowatych z brązowym pigmentem wewnątrzkomórkowym. Strzępki skórki w kapeluszu na brzegu typu cutis, w kierunku środka trichoderma do hymeniderma, cylindryczne lun napęczniałe, o szerokości 7–15 µm z napęczniałymi elementami końcowymi o szerokości do 25 µm i brązowym, wewnątrzkomórkowym pigmentem. Brak sprzążek[3].
Występowanie i siedlisko
[edytuj | edytuj kod]Podano występowanie Entoloma poliopus w Ameryce Środkowej, Europie, Azji, Afryce i na niektórych wyspach Oceanu Indyjskiego. Najwięcej stanowisk podano w Europie. Jest tu szeroko rozprzestrzeniona[4], ale rzadka[3]. Brak jej w wykazie wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski Władysława Wojewody z 2003 r.[5] Po raz pierwszy w Polsce jej stanowiska podano w 2018 r. w Puszczy Białowieskiej[6]. Aktualne stanowiska podaje także internetowy atlas grzybów. Znajduje się w nim na liście gatunków zagrożonych i wartych objęcia ochroną[7].
Grzyb naziemny występujący na słabo nawożonych, półnaturalnych użytkach zielonych na glebach torfowych lub piaszczystych, zwłaszcza wzdłuż dużych rzek i na nadmorskich wydmach. Owocniki tworzy w małych grupkach zazwyczaj od czerwca do października[3].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c Index Fungorum [online] [dostęp 2023-02-13] (ang.).
- ↑ Species Fungorum [online] [dostęp 2023-02-13] (ang.).
- ↑ a b c d e f g M.E. Noordeloos, Critical monographs on the families of agarics and boleti occuring in the Netherlands. 1: Entolomataceae, „Flora Agaricina Neerlandica”, 1, Mycobank, 1988, s. 1–192 [dostęp 2023-02-13].
- ↑ Występowanie Entoloma poliopus na świecie (mapa) [online], gbif.org [dostęp 2023-02-13] (ang.).
- ↑ Władysław Wojewoda, Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003, ISBN 83-89648-09-1.
- ↑ B. Gierczyk i inni, XXIII wystawa grzybów Puszczy Białowieskiej. Materiały do poznania mykobioty Puszczy Białowieskiej, „Przegl. Przyr.”, 29 (2), 2018, s. 9–57.
- ↑ Aktualne stanowiska Entoloma poliopus w Polsce [online], grzyby.pl [dostęp 2023-02-13] (pol.).