Odkrycie/koncepcja |
Rok odkrycia |
Nazwisko odkrywcy/teoretyka |
Tytuł publikacji, w której opublikowano koncepcję/odkrycie
|
Odkrycia myśli socjologicznej do XIX wieku
|
rozróżnienie prawa naturalnego i stanowionego
|
|
sofiści |
–
|
pierwszy model organizmu społecznego
|
|
Platon |
"Państwo"
|
politikon zoon
|
|
Arystoteles |
"Polityka"
|
analizy porównawcze ustrojów polis
|
|
Arystoteles |
"Polityka"
|
państwo jako wynik władzy i prawa
|
|
Marek Tulliusz Cyceron |
"O państwie"
|
przeciwstawienie państwa Bożego i świeckiego
|
413-426 |
święty Augustyn |
"O państwie Bożym"
|
podział pracy
|
1225-1273 |
święty Tomasz z Akwinu |
"Suma teologiczna"
|
hierarchiczny schemat społeczeństwa
|
1225-1273 |
święty Tomasz z Akwinu |
"Suma teologiczna"
|
pierwsza nowożytna utopia
|
1516 |
Tomasz Morus |
"Utopia"
|
pierwsze dyrektywy socjotechniczne
|
1532 |
Niccolò Machiavelli |
"Książę"
|
suwerenność
|
1566 |
Jean Bodin |
"Sześć ksiąg o Rzeczypospolitej"
|
państwo narodowe
|
1566 |
Jean Bodin |
"Sześć ksiąg o Rzeczypospolitej"
|
prekursorskie rozważania na temat relatywizmu kulturowego
|
1580 |
Michel de Montaigne |
"Próby"
|
stan natury jest stanem wojny każdy z każdym
|
1651 |
Thomas Hobbes |
"Lewiatan"
|
umowa społeczna
|
1651 |
Thomas Hobbes |
"Lewiatan"
|
prekursorska koncepcja społeczeństwa obywatelskiego
|
|
John Locke |
"Dwa traktaty o rządzie"
|
krytyka geometrycznego, racjonalnego ujmowania człowieka
|
1725 |
Giambattista Vico |
"Nauka Nowa"
|
działania wynikające z popędów poprzedzają działania racjonalne
|
1739-1740 |
David Hume |
"Traktat o naturze ludzkiej"
|
metoda obserwacji
|
1748 |
Montesquieu |
"O duchu praw"
|
pierwsza typologia społeczeństw
|
1748 |
Montesquieu |
"O duchu praw"
|
rozdzielenie pojęć natury i kultury
|
1762 |
Jan Jakub Rousseau |
"Umowa społeczna"
|
krytyka społeczeństwa jako wytwórcy sztucznych potrzeb
|
1762 |
Jan Jakub Rousseau |
"Umowa społeczna"
|
fazy rozwoju społecznego:dzikość, barbarzyństwo, cywilizacja
|
1767 |
Adam Ferguson |
"An Essay on the History of Civil Society"
|
samoregulacja ładu społecznego
|
1776 |
Adam Smith |
"Badania nad naturą i przyczynami bogactwa narodów"
|
naród
|
1784-1791 |
Johann Gottfried von Herder |
"Myśli o filozofii dziejów"
|
determinizm geograficzny
|
1784-1791 |
Johann Gottfried von Herder |
"Myśli o filozofii dziejów"
|
konserwatywna myśl społeczna
|
1790 |
Edmund Burke |
"Rozważania o rewolucji we Francji"
|
Odkrycia i koncepcje socjologiczne XIX wieku
|
projekt nauki społecznej na wzór nauk przyrodniczych
|
1807-1808 |
Henri de Saint-Simon |
"Wprowadzenie do prac naukowych dziewiętnastego wieku"
|
fizjologia społeczna
|
1813 |
Henri de Saint-Simon |
"La physiologie sociale"
|
społeczeństwo przemysłowe
|
1823-1824 |
Henri de Saint-Simon |
"Katechizm industrialistów"
|
więź społeczna
|
|
Henri de Saint-Simon |
"O systemie industrialnym"
|
klasy społeczne: rolnicza, przemysłowa i "myśląca"
|
1821 |
Georg Wilhelm Friedrich Hegel |
"Zasady filozofii prawa"
|
socjologia jako nauka pozytywna
|
1830-1842 |
August Comte |
"Kurs filozofii pozytywnej"
|
podział socjologii na statykę społeczną i dynamikę społeczną
|
1830-1842 |
August Comte |
"Kurs filozofii pozytywnej"
|
pierwszy obszerny opis społeczeństwa demokratycznego
|
1835-1840 |
Alexis de Tocqueville |
"O demokracji w Ameryce"
|
ujęcie praw społecznych jako praw statystycznych
|
1843 |
John Stuart Mill |
"System logiki dedukcyjnej i indukcyjnej"
|
alienacja pracy
|
1844 |
Karol Marks |
"Rękopisy ekonomiczno-filozoficzne"
|
formacje społeczne
|
1844 |
Karol Marks |
"Rękopisy ekonomiczno-filozoficzne"
|
postulat zmatematyzowania nauk społecznych
|
1848 |
Lambert Quételet |
"Układ społeczny i jego prawa"
|
ogólne zasady liberalizmu
|
1859 |
John Stuart Mill |
"O wolności"
|
teoria klasowej struktury społeczeństwa
|
1867 |
Karol Marks |
"Kapitał"
|
baza (marksizm) i nadbudowa
|
1867 |
Karol Marks |
"Kapitał"
|
świadomość społeczna
|
1867 |
Karol Marks |
"Kapitał"
|
prawa rozwoju społecznego
|
1867 |
Karol Marks |
"Kapitał"
|
norma społeczna
|
1869 |
Lambert Quételet |
"Physique sociale"
|
badania ewolucji kultury
|
1871 |
Edward Tylor |
"Cywilizacja pierwotna"
|
instytucja społeczna
|
1876-1896 |
Herbert Spencer |
"Zasady socjologii"
|
podział społeczeństw na produkcyjne – o współdziałaniu dobrowolnym i wojownicze – o współdziałaniu przymusowym
|
1876-1896 |
Herbert Spencer |
"Zasady socjologii"
|
ewolucja instytucji z zarodków myśli
|
1877 |
Lewis Morgan |
"Społeczeństwo pierwotne"
|
dyfuzja kulturowa
|
1882-1891 |
Friedrich Ratzel |
"Anthropogeographia"
|
grupa społeczna
|
1885 |
Ludwik Gumplowicz |
"Grundriss der Soziologie"
|
podział typologiczny społeczeństw na wspólnoty i stowarzyszenia
|
1887 |
Ferdinand Tönnies |
"Wspólnota i stowarzyszenie"
|
koncepcja jaźni społecznej
|
1890 |
William James |
"The Principles of Psychology"
|
solidarność mechaniczna i organiczna
|
1893 |
Émile Durkheim |
"O podziale pracy społecznej"
|
komunikacja
|
1894 |
Charles Cooley |
"The Theory of Transportation"
|
postulat badania faktów społecznych jak rzeczy
|
1895 |
Émile Durkheim |
"Zasady metody socjologicznej"
|
morfologia społeczna
|
1895 |
Émile Durkheim |
"Zasady metody socjologicznej"
|
analiza i klasyfikacja tłumów
|
1895 |
Gustave Le Bon |
"Psychologia tłumu"
|
wartość
|
1899 |
Heinrich Rickert |
"Kulturwissensdraft und Naturwissensdraft"
|
Odkrycia i koncepcje socjologiczne pierwszej połowy XX wieku
|
teoria nasladownictwa
|
1901 |
Gabriel Tarde |
"Opinia i tłum"
|
publiczność
|
1901 |
Gabriel Tarde |
"Opinia i tłum"
|
rozróżnienie obyczaju i mody
|
1901 |
Gabriel Tarde |
"Opinia i tłum"
|
psychologia społeczna
|
1904 |
William Thomas |
|
molekularna teoria zachowania się
|
1908 |
William McDougall |
"An Introduction to Social Psychology"
|
interakcja społeczna
|
1908 |
Georg Simmel |
"Socjologia"
|
socjologia formalna
|
1908 |
Georg Simmel |
"Socjologia"
|
grupa pierwotna
|
1909 |
Charles Cooley |
"Social Organization"
|
anomia
|
1912 |
Émile Durkheim |
"Elementarne formy życia religijnego"
|
metoda analizy dokumentów osobistych
|
1912 |
Florian Znaniecki, William Thomas |
|
case study, początek szkoły chicagowskiej
|
1915 |
Robert Ezra Park |
"The City"
|
system społeczny
|
1916 |
Vilfredo Pareto |
"Trattato di sociologia generale"
|
teoria krążenia elit
|
1916 |
Vilfredo Pareto |
Trattato di sociologia generale
|
postawa
|
1918-1920 |
William Thomas i Florian Znaniecki |
"Chłop polski w Polsce i Ameryce"
|
cykle życiowe kultur
|
1918-1922 |
Oswald Spengler |
"Zmierzch Zachodu"
|
przeciwstawienie kultury i cywilizacji
|
1918-1920 |
Oswald Spengler |
"Zmierzch Zachodu"
|
typ idealny
|
|
Max Weber |
""Obiektywność" poznania"
|
rola społeczna
|
1921 |
Robert Ezra Park |
"Introduction to the Science of Sociology"
|
miasto jako laboratorium badawcze
|
1921 |
Robert Ezra Park |
"Introduction to the Science of Sociology"
|
założenia ekologii społecznej
|
1921 |
Robert Ezra Park |
"Introduction to the Science of Sociology"
|
grupa wtórna
|
1921 |
Robert Ezra Park |
"Introduction to the Science of Sociology"
|
działanie społeczne
|
1922 |
Max Weber |
"Gospodarka i społeczeństwo"
|
model biurokracji
|
1922 |
Max Weber |
"Gospodarka i społeczeństwo"
|
początek funkcjonalizmu w socjologii
|
1922 |
Bronisław Malinowski |
"Argonauci zachodniego Pacyfiku"
|
współczynnik humanistyczny
|
1922 |
Florian Znaniecki |
"Wstęp do socjologii"
|
pamięć zbiorowa
|
1925 |
Maurice Halbwachs |
"Społeczne ramy pamięci"
|
analiza społecznego uwarunkowania myślenia
|
1929 |
Karl Mannheim |
"Ideologia i utopia"
|
komunikacja symboliczna
|
1934 |
George Herbert Mead |
"Umysł, osobowość i społeczeństwo"
|
uogólniony inny
|
1934 |
George Herbert Mead |
"Umysł, osobowość i społeczeństwo"
|
mechanizm przyjmowania ról
|
1934 |
George Herbert Mead |
"Umysł, osobowość i społeczeństwo"
|
technika socjometryczna
|
1934 |
Jacob Moreno |
"Who Shall Survive"
|
zależności między kulturą i osobowością
|
1934 |
Ruth Benedict |
"Wzory kultury"
|
ujęcie cywilizacji jako społeczności
|
1934-1961 |
Arnold Joseph Toynbee |
"Studium historii"
|
teoria systemów
|
1937-1941 |
Pitirim Sorokin |
"Social and Cultural Dynamics"
|
interakcjonizm symboliczny
|
1937-1941 |
Pitirim Sorokin |
"Social and Cultural Dynamics"
|
instytucje pierwotne i wtórne
|
1939 |
Abram Kardiner |
"The Individual and His Society"
|
habitus
|
1939 |
Norbert Elias |
"Über der Prozess der Zivilisation"
|
prestiż jako wyróżnik warstw społecznych
|
1941 |
William Warner |
"The social Life of Modern Community"
|
teoria potrzeb
|
1944 |
Bronisław Malinowski |
"Naukowa teoria kultury"
|
teoria średniego zasięgu
|
1949 |
Robert K. Merton |
"Teoria socjologiczna i struktura społeczna"
|
teoria grup odniesienia
|
1949 |
Robert K. Merton |
"Teoria socjologiczna i struktura społeczna"
|
Odkrycia i koncepcje socjologiczne drugiej połowy XX wieku
|
próba budowy ogólnej teorii socjologicznej
|
1951 |
Talcott Parsons |
"The Social System"
|
AGIL
|
1951 |
Talcott Parsons |
"The Social System"
|
typy struktur komunikacyjnych
|
1951 |
Harold Leavitt |
"Some Effect of Certain Communication Patterns on Group Performance"
|
strukturalizm
|
1955 |
Claude Levi-Strauss |
"Smutek tropików"
|
osobowość statusowa
|
1955 |
Ralph Linton |
"Kulturowe podstawy osobowości"
|
osobowość modalna
|
1955 |
Ralph Linton |
"Kulturowe podstawy osobowości"
|
konfliktowy model społeczeństwa
|
1957 |
Ralph Dahrendorf |
"Soziale Klassen und Klassenkonflikt in der industriallen Gesellschaft"
|
koncepcja struktury głębokiej
|
1958 |
Claude Levi-Strauss |
"Antropologia strukturalna"
|
ZIS
|
1958 |
Ralph Dahrendorf |
"Out of Utopia"
|
perspektywa dramaturgiczna
|
1959 |
Erving Goffman |
"Człowiek w teatrze życia codziennego"
|
rama odniesienia
|
1959 |
Erving Goffman |
"Człowiek w teatrze życia codziennego"
|
teoria wymiany
|
1961 |
George Homans |
"Social Behavior"
|
interakcje zogniskowane i niezogniskowane
|
1961 |
Erving Goffman |
"Encounters: Two Studies in the Sociology of Interaction"
|
ekskluzja
|
1963 |
Michel Foucault |
"Narodziny kliniki"
|
triada eksternalizacja-obiektywizacja-internalizacja
|
1966 |
Peter Berger, Thomas Luckmann |
"Społeczne tworzenie rzeczywistości"
|
uprawomocnienie społecznego świata
|
1966 |
Peter Berger, Thomas Luckmann |
"Społeczne tworzenie rzeczywistości"
|
eksperyment przerywania
|
1967 |
Harold Garfinkel |
"Studies in Ethnomethodology"
|
formacje dyskursywne
|
1969 |
Michel Foucault |
"Archeologia wiedzy"
|
początek analizy sieciowej
|
1969 |
|
"Social Networks in Urban Situations"
|
struktura sieci społecznych
|
1972 |
Richard Emerson |
"Exchange Theory"
|
początek badań nad społecznym zachowaniem szympansów
|
1974 |
Jane Goodall |
"W cieniu człowieka"
|
system światowy
|
1974 |
Immanuel Wallerstein |
"The Modern World System"
|
społeczeństwa owadów, początek socjobiologii
|
1975 |
Edward Osborne Wilson |
"Socjobiologia"
|
koncepcja memu
|
1976 |
Richard Dawkins |
"Samolubny gen"
|
manifest postmodernizmu
|
1979 |
Jean-François Lyotard |
"Kondycja ponowoczesna"
|
racjonalność komunikacyjna
|
1981 |
Jürgen Habermas |
"Teoria działania komunikacyjnego"
|
mutacja symboliczna
|
1982 |
Niklas Luhmann |
"The Differentiation of Society"
|
teoria strukturacji
|
1984 |
Anthony Giddens |
"Stanowienie społeczeństwa"
|
fakcja społeczna
|
1985 |
Pierre Bourdieu |
"Social Space and the Genesis of Groups"
|
społeczeństwo ryzyka
|
1986 |
Ulrich Beck |
Społeczeństwo ryzyka. W drodze do innej nowoczesności
|
teoria solidarności grupowej
|
1987 |
Michael Hechter |
"Principles of Group Solidarity"
|
system autopojetyczny
|
1990 |
Niklas Luhmann |
"The Autopoiesis of Social System"
|
koncepcja pola
|
1992 |
Pierre Bourdieu |
"Reguły sztuki. Geneza i struktura pola literackiego"
|
symbole jako ekwiwalenty alfabetu genetycznego
|
1995 |
Gerhard Lenski, Patrick Nolan |
"Human Societes. An Introduction to Macrosociology"
|
gender
|
1995 |
Richard Udry |
"Sociology and Biology: What Biology Do Sociologists Need to Know"
|
koncepcja zderzenia cywilizacyjnego
|
1996 |
Samuel Huntington |
"Zderzenie cywilizacji"
|
społeczeństwo sieciowe
|
1996 |
Manuel Castells |
"The Rise of the Network Society"
|