Kungur: Różnice pomiędzy wersjami
Na mapach: 
57°26′N 56°56′E/57,433333 56,933333
57°26′N 56°56′E/57,433333 56,933333| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
m link wewn. |
m poprawa martwych linków |
||
| (Nie pokazano 47 wersji utworzonych przez 28 użytkowników) | |||
| Linia 1: | Linia 1: | ||
{{Miejscowość infobox |
{{Miejscowość infobox |
||
|nazwa = Kungur |
|nazwa = Kungur |
||
|nazwa oryginalna = Кунгур |
|nazwa oryginalna = {{k|ru|Кунгур}} |
||
|zdjęcie = |
|zdjęcie = Kungur asv2019-05 img70 Cathedral Square.jpg |
||
|opis zdjęcia = |
|opis zdjęcia = |
||
| ⚫ | |||
|herb = Coat of Arms of Kungur.jpg |
|herb = Coat of Arms of Kungur.jpg |
||
|flaga = Flag of Kungur (Perm krai).png |
|flaga = Flag of Kungur (Perm krai).png |
||
|dopełniacz nazwy = Kunguru |
|dopełniacz nazwy = Kunguru |
||
|państwo = Kraj Permski |
|państwo = Kraj Permski |
||
|wariant flagi = |
|||
|1. jednostka administracyjna = |
|||
|2. jednostka administracyjna = |
|||
|3. jednostka administracyjna = |
|||
|4. jednostka administracyjna = |
|||
|5. jednostka administracyjna = |
|||
|stanowisko zarządzającego = |
|||
|zarządzający = |
|||
|powierzchnia = 68,7 |
|powierzchnia = 68,7 |
||
|wysokość = 120 |
|wysokość = 120 |
||
|rok = |
|rok = 2021 |
||
|liczba ludności = 64 259<ref name="rosstat">{{Cytuj |url = https://web.archive.org/web/20210502131349/https://rosstat.gov.ru/storage/mediabank/MZmdFJyI/chisl_%D0%9C%D0%9E_Site_01-01-2021.xlsx |data dostępu = 2021-07-21 |język = ru |tytuł = Численность постоянного населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2021 года}}</ref> |
|||
|liczba ludności = 66 606 |
|||
|gęstość zaludnienia = |
|gęstość zaludnienia = 935,36 |
||
|numer kierunkowy = +7 34271 |
|numer kierunkowy = +7 34271 |
||
|kod pocztowy = 617470-617480 |
|kod pocztowy = 617470-617480 |
||
|tablice rejestracyjne = 59, 81, 159 |
|tablice rejestracyjne = 59, 81, 159 |
||
| |
|współrzędne = 57°26′N 56°56′E |
||
| |
|commons = |
||
| |
|wikisłownik = Kungur |
||
| ⚫ | |||
|wariant mapy = |
|||
| stopniN = 57 | minutN = 26 | sekundN = 00 |
|||
| stopniE = 56 | minutE = 56 | sekundE = 00 |
|||
|opis miejsca = |
|||
|commons = |
|||
|www = http://www.kungur-adm.ru |
|www = http://www.kungur-adm.ru |
||
}} |
}} |
||
'''Kungur''' – miasto w [[Rosja|Rosji]], w [[Kraj Permski|Kraju Permskim]], siedziba administracyjna [[ |
'''Kungur''' ({{w języku|ru|Кунгур}}) – miasto w [[Rosja|Rosji]], w [[Kraj Permski|Kraju Permskim]], siedziba administracyjna [[Rejon kungurski|rejonu kungurskiego]]. Ma status okręgu miejskiego. Leży na południowym wschodzie Kraju Permskiego, na środkowym Przeduralu, 90 km na południowy wschód od [[Perm]]u. Oficjalnie założone w 1663 roku, od 1970 roku weszło na listę [[Historyczne miejscowości Rosji|historycznych miejscowości Rosji]]. Zyskało popularność dzięki unikalnej [[Kungurska Jaskinia Lodowa|jaskini lodowej]]. Liczba ludności w 2021 roku wynosiła 64 259, a powierzchnia 68,7 km². |
||
== Pochodzenie nazwy == |
== Pochodzenie nazwy == |
||
Nazwę dała miastu rzeczka Kungurka wpadająca do [[Irień|Irienia]] w miejscu, gdzie zbudowano pierwszy [[Ostróg (forteca)|ostróg]]. [[Hydronim]] mógł powstać w związku bogato rozwiniętymi [[Kras (geologia)|zjawiskami krasowymi]] w okolicy miasta. W tym przypadku od pochodzącego z [[Języki |
Nazwę dała miastu rzeczka Kungurka wpadająca do [[Irień|Irienia]] w miejscu, gdzie zbudowano pierwszy [[Ostróg (forteca)|ostróg]]. [[Hydronim]] mógł powstać w związku bogato rozwiniętymi [[Kras (geologia)|zjawiskami krasowymi]] w okolicy miasta. W tym przypadku od pochodzącego z [[Języki turkijskie|języków tureckich]] słowem ''ungur'' lub ''unkur'' (jaskinia, wąwóz, szczelina w skałach)<ref>Географические названия России: топонимический словарь / Е. М. Поспелов. АСТ; Астрель, 2008.</ref>. |
||
== Historia == |
== Historia == |
||
Pierwszy raz o założeniu Kunguru wspomniano w 1623 roku, ale Wasilij Szyszonko w swojej publikacji |
Pierwszy raz o założeniu Kunguru wspomniano w 1623 roku, ale Wasilij Szyszonko w swojej publikacji „Piermskaja letopis´” uważał, że ''do twierdzenia tego nie należy przywiązywać wagi'', ponieważ nie jest oparte na dokumentach, a ''na jednym tylko zapisku prywatnej osoby''<ref name="sh3">Шишонко В. Н. Пермские летописи (w 7 tomach). Пермь. Типография губернской земской управы. 1882–1889 гг. 3-й период.</ref>. Miasto założone zostało w 1648 roku na ''ziemi kupionej przez Rosjan od Tatarów znad Irienia'' przez wojewodów czerdyńskich i solikamskich: [[Dworianie|dworianina]] Prokopija Jelizarowa, [[stolnik]]ów – kniazia Piotra Prozorowskiego i Siemieona Kondyriewa<ref name="sh3" /><ref>Историко-статистическое описание Пермской губернии. 1801.</ref>. Do założenia miasta wybrano miejsce położone o dwie [[Wiorsta|wiorsty]] od ujścia rzeczki Kungurki do Irienia, gdzie znajdowała się wieś Staroj Posad (obecnie Troick), a które znajduje się 17 wiorst na południe od obecnego Kunguru. Zbudowane miasto zasiedlono przesiedleńcami z [[Czerdyń|Czerdynia]] i [[Solikamsk]]a, do których później przyłączyli się imigranci z [[Kirow|Wiatki]], Kajgorodu, [[Solwyczegodsk]]a i [[Wielki Ustiug|Ustiugu]]<ref name="sh3" />. |
||
W 1662 roku wybuchło powstanie [[Baszkirzy|Baszkirów]] (powstanie baszkirskie 1662-64) niezadowolonych z oszustw ze strony Rosjan, którzy kupili ziemię i nadużyciami urzędników przy poborze [[jasak]]a<ref name="sh3" />. Kungur, który w tym czasie, według różnych źródeł, liczył od 58<ref name="sh3" /> do 96<ref name="rs">В. В. Рапп, С. В. Смирнов. Путешествие по Кунгуру и Ледяной пещере. Пермь, 2008</ref> domów, został zdobyty i zniszczony przez [[Tatarzy|Tatarów]] i Baszkirów 2 sierpnia 1662 roku. Przy życiu zostali tylko ci, którym udało się ukryć w okolicznych lasach i jaskiniach na brzegach Irienia i Syłwy<ref name="sh3" />. |
W 1662 roku wybuchło powstanie [[Baszkirzy|Baszkirów]] (powstanie baszkirskie 1662-64) niezadowolonych z oszustw ze strony Rosjan, którzy kupili ziemię i nadużyciami urzędników przy poborze [[jasak]]a<ref name="sh3" />. Kungur, który w tym czasie, według różnych źródeł, liczył od 58<ref name="sh3" /> do 96<ref name="rs">В. В. Рапп, С. В. Смирнов. Путешествие по Кунгуру и Ледяной пещере. Пермь, 2008.</ref> domów, został zdobyty i zniszczony przez [[Tatarzy|Tatarów]] i Baszkirów 2 sierpnia 1662 roku. Przy życiu zostali tylko ci, którym udało się ukryć w okolicznych lasach i jaskiniach na brzegach Irienia i Syłwy<ref name="sh3" />. |
||
Ocaleni mieszkańcy w petycji wysłanej do cara [[Aleksy I Romanow|Aleksego Michajłowicza]] prosili, by jeszcze w tym roku zezwolić im na budowę nowej twierdzy, gdyż ''z powodu Tatarów i Baszkirów boją się osiedlać, ponieważ w Kungurze nie ma ani ostrogu, ani broni''. W odpowiedzi przyszło oficjalne pismo zarządzające by |
Ocaleni mieszkańcy w petycji wysłanej do cara [[Aleksy I Romanow|Aleksego Michajłowicza]] prosili, by jeszcze w tym roku zezwolić im na budowę nowej twierdzy, gdyż ''z powodu Tatarów i Baszkirów boją się osiedlać, ponieważ w Kungurze nie ma ani ostrogu, ani broni''. W odpowiedzi przyszło oficjalne pismo zarządzające by „znaleźć dogodne miejsce i na nim wybudować ostróżek”<ref name="rs" />. W 1663 roku Kungur był założony powtórnie, ale już w nowym miejscu, gdzie znajdowała się wieś Mys<ref name="sh3" /> lub też Mysowskoje<ref name="rs" />. Z południowej i południowo-wschodniej strony wzgórza, na którym wybudowano miasto, płynął Irień, a z północnej, Syłwa. Wysoki i kręty podjazd stanowił prawdziwą ochronę w przypadku ataku. Od 1673 do 1675 roku w miejsce dotychczasowego ostrogu wzniesiono drewniany [[kreml]] z 8 basztami, z których dwie – Spasskaja i Tichwinskaja – zostały wyposażone w bramy i były przejezdne. Wysokość murów kremla w niektórych miejscach sięgała trzech [[Miary rosyjskie|sążni]], czyli ok. 6,5 m<ref name="sh3" /><ref name="rs" />. |
||
| ⚫ | W 1703 roku Siemion Riemiezow, znany syberyjski [[Kartografia|kartograf]], wykonał plany Kunguru i otaczającego go [[ujezd]]u. W tym samym roku Kungur był oblężony przez [[Chłopi posesyjni|chłopów posesyjnych]], niezadowolonych z wizyty w mieście wojewody [[Wierchoturje|wierchoturskiego]]. Oblężenie trwało tydzień, od 17 do 23 lipca<ref name="ural">{{Cytuj |tytuł = Восстание крестьян кунгурского уезда 1703 |data dostępu = 2024-07-06 |opublikowany = ural.ru |archiwum = https://web.archive.org/web/20181229031517/http://www.ural.ru/spec/ency/encyclopaedia-3-414-vosstanie-krestyan-kungurskogo-uezda-1703.html |zarchiwizowano = 2018-12-29 |język = pl}}</ref>. W następnym 1704 roku w Kungurze zakończono budowę i poświęcono pierwszą w mieście murowaną świątynię, cerkiew Zwiastowania (Błagowieszczeńską). Świątynia była ludowa w dosłownym tego słowa znaczeniu – na jego wzniesienie od każdego mieszkańca miasta zebrano po 25 [[Kopiejka|kopiejek]], co nie przeszkodziło wysadzeniu jej w końcu lat 30. XX wieku pod budowę Pałacu Obrony<ref name="rs" />, którego ostatecznie i tak nie wybudowano. |
||
<gallery perrow=6> |
|||
| ⚫ | |||
<gallery mode="packed" heights="140"> |
|||
| ⚫ | |||
Plik:Church of Annunciation in Kungur.jpg|Sobór Błagowieszczeński |
Plik:Church of Annunciation in Kungur.jpg|Sobór Błagowieszczeński |
||
Plik: |
Plik:Kungur asv2019-05 img46 Gogolya38.jpg|Маgistrat, a obecnie Muzeum Etnograficzne – po prawej, Małyj Gostinnyj dwor kupca Gribuszyna – po lewej |
||
Plik:St Alexis church in Kungur.jpg|Obelisk na pamiątkę zwycięstwa nad Pugaczowem. Przed nim cerkiew Aleksiejewska, z tyłu |
Plik:St Alexis church in Kungur.jpg|Obelisk na pamiątkę zwycięstwa nad Pugaczowem. Przed nim cerkiew Aleksiejewska, z tyłu – była Rada Miejska |
||
Plik:Kungur |
Plik:Kungur asv2019-05 img76 Gogolya40.jpg|Miejska Biblioteka im К.Т. Chlebnikowa |
||
|Pomnik kupca Aleksieja Gubkina. Z tyłu - sobór Prieobrażenski |
|||
</gallery> |
</gallery> |
||
| ⚫ | W 1720 roku w mieście wygarbowano pierwszych 120 skór, a w 1724 roku otwarto garbarnię zajmującą się produkcją skór juchtowych. W pierwszym okresie garbarnie były usytuowane w górnej części Kunguru i dopiero na początku XIX wieku przeniesiono je do dolnego miasta, ponieważ procesy [[Warsztat mokry|warsztatu mokrego]] zanieczyszczały wodę w Syłwie, czyniąc ją nieprzydatną do picia. Oprócz tego nad Kungurem unosił się ''„...wszędzie smród skór, widoczny znak, że miasto z tego żyje”''<ref name="rs" />. W tymże 1720 roku [[Wasilij Tatiszczew]] otworzył w Kungurze Biuro Górnicze, przemianowane w 1721 roku na Urząd Górniczy, a w 1725 roku pierwszą uralską szkołę górniczą. Kungur stał się centrum okręgu górniczego, a w 1737 roku do miasta przeniósł się zarząd prowincji z Solikamska. |
||
| ⚫ | W 1703 roku Siemion Riemiezow, znany syberyjski [[Kartografia|kartograf]], wykonał plany Kunguru i otaczającego go [[ujezd]]u. W tym samym roku Kungur był oblężony przez [[Chłopi posesyjni|chłopów posesyjnych]], niezadowolonych z wizyty w mieście wojewody [[ |
||
| ⚫ | W 1720 roku w mieście wygarbowano pierwszych 120 skór, a w 1724 roku otwarto garbarnię zajmującą się produkcją skór juchtowych. W pierwszym okresie garbarnie były usytuowane w górnej części Kunguru i dopiero na początku XIX wieku przeniesiono je do dolnego miasta, ponieważ procesy [[Warsztat mokry|warsztatu mokrego]] zanieczyszczały wodę w Syłwie, czyniąc ją nieprzydatną do picia. Oprócz tego nad Kungurem unosił się |
||
W 1770 roku odwiedził Kungur ze swoją ekspedycją znany podróżnik doktor [[Iwan Lepiochin|Lepiochin]] i stwierdził, że miejscowy kreml został |
W 1770 roku odwiedził Kungur ze swoją ekspedycją znany podróżnik doktor [[Iwan Lepiochin|Lepiochin]] i stwierdził, że miejscowy kreml został ''„celowo zniszczony”'', a samo miasto jest całe wybudowane z drewna, oprócz sześciu cerkwi i ''„źle skonstruowanego”'' kamiennego ratusza<ref>Лепёхин И. И. Дневные записки путешествия. СПб. 1771. Часть 2.</ref>. |
||
Na początku 1774 roku do Kunguru zbliżyły się tatarskie, baszkirskie i zbuntowane kozackie oddziały [[Jemieljan Pugaczow|Pugaczowa]] pod dowództwem [[Saławat Jułajew|Saławata Jułajewa]] i Iwana Kuzniecowa w sile około 11 tysięcy<ref name="p">[http://mikv1.narod.ru/text/Popoff1973.htm Журнал об осаде города Кунгура повстанческими отрядами Юлаева С., Кузнецова И. и Васева И.]</ref>. Kungurski wojewoda jeszcze 27 października 1773 roku uciekł ze wszystkimi urzędnikami do [[Wierchnieczusowskije Gorodki|Czusowskich Gorodków]] do [[Stroganowowie|Stroganowów]], wskutek czego został pozbawiony urzędów i wysłany do Wiatki. Organizacją obrony zajął się [[burmistrz]] Filipp Krotow i prezydent [[magistrat]]u Iwan Chlebnikow, którzy uzbroili wszystkich mieszkańców miasta i zwrócili się o pomoc do sąsiednich miast<ref name="rs" />. Ze strony wojskowej obroną dowodził sekund major Aleksandr Papow<ref name="p" />, który przybył do Kunguru w celu poboru rekruta. Zawrócił z drogi kapitana Rylejewa z 376 rekrutami i 12 starymi żołnierzami. Do miasta przybyło także 50 kozaków z Zakładów Jugowskich z artylerią i 100 kozaków dwoma działami z [[Jekaterynburg]]a pod dowództwem podporucznika Posochowa. Sekund major Papow odparł cztery szturmy: 4, 5, 9 i 23 stycznia, przeprowadzone z różnych kierunków, za co został nagrodzony stopniem [[podpułkownik]]a przez [[Katarzyna II Wielka|carycę Katarzynę]]. Przed ostatnim szturmem przybył do miasta z [[Kazań|Kazania]] sekund major Gagrin z 200 żołnierzami, a z |
Na początku 1774 roku do Kunguru zbliżyły się tatarskie, baszkirskie i zbuntowane kozackie oddziały [[Jemieljan Pugaczow|Pugaczowa]] pod dowództwem [[Saławat Jułajew|Saławata Jułajewa]] i Iwana Kuzniecowa w sile około 11 tysięcy<ref name="p">[http://mikv1.narod.ru/text/Popoff1973.htm Журнал об осаде города Кунгура повстанческими отрядами Юлаева С., Кузнецова И. и Васева И.]</ref>. Kungurski wojewoda jeszcze 27 października 1773 roku uciekł ze wszystkimi urzędnikami do [[Wierchnieczusowskije Gorodki|Czusowskich Gorodków]] do [[Stroganowowie|Stroganowów]], wskutek czego został pozbawiony urzędów i wysłany do Wiatki. Organizacją obrony zajął się [[burmistrz]] Filipp Krotow i prezydent [[magistrat]]u Iwan Chlebnikow, którzy uzbroili wszystkich mieszkańców miasta i zwrócili się o pomoc do sąsiednich miast<ref name="rs" />. Ze strony wojskowej obroną dowodził sekund major Aleksandr Papow<ref name="p" />, który przybył do Kunguru w celu poboru rekruta. Zawrócił z drogi kapitana Rylejewa z 376 rekrutami i 12 starymi żołnierzami. Do miasta przybyło także 50 kozaków z Zakładów Jugowskich z artylerią i 100 kozaków dwoma działami z [[Jekaterynburg]]a pod dowództwem podporucznika Posochowa. Sekund major Papow odparł cztery szturmy: 4, 5, 9 i 23 stycznia, przeprowadzone z różnych kierunków, za co został nagrodzony stopniem [[podpułkownik]]a przez [[Katarzyna II Wielka|carycę Katarzynę]]. Przed ostatnim szturmem przybył do miasta z [[Kazań|Kazania]] sekund major Gagrin z 200 żołnierzami, a z Jekaterynburga Nikonow ze 170 żołnierzami. Rebelianci uciekli. Po zakończeniu powstania Pugaczowa w 1775 roku F. Krotow i Jemieljan Chlebnikow zostali nagrodzeni, a Kungurowi anulowano zaległości w wysokości 5069 rubli i 95 kopiejek<ref name="rs" />. |
||
W 1786 roku przekształcono Kungur z centrum prowincji permskiej na miasto ujezdowe [[ |
W 1786 roku przekształcono Kungur z centrum prowincji permskiej na miasto ujezdowe [[Namiestnictwo (Rosja)|namiestnictwa]] permskiego, a po zmianie nazwy w 1797 roku – kungurskiego ujezdu [[Gubernia permska|guberni permskiej]]<ref>ВТ-ЭСБЕ|Кунгур, уездный город Пермской губернии.</ref>. 1783 roku do miasta dotarła budowa [[Trakt syberyjski|traktu syberyjskiego]], którym 1790 roku po drodze na [[Zesłanie|zsyłkę]] przyjechał do miasta [[Aleksandr Radiszczew]]. W dniach od 28 listopada do 4 grudnia zatrzymał się w domu wojewody. O Kungurze pisał tak: |
||
''Stare miasto, źle zbudowane. Kiedyś stolica prowincji. Na górze stara twierdza, tzn. mury z basztami, w których są bramy. Na placu przed murami stoi 20 odlewanych armat na lawetach, z których trzy zdatne do użycia... Miejsce piękne, dookoła pola...''<ref name="rs" /> |
''Stare miasto, źle zbudowane. Kiedyś stolica prowincji. Na górze stara twierdza, tzn. mury z basztami, w których są bramy. Na placu przed murami stoi 20 odlewanych armat na lawetach, z których trzy zdatne do użycia... Miejsce piękne, dookoła pola...''<ref name="rs" /> |
||
W 1837 roku w Kungurze przebywał [[Wasilij Żukowski]], towarzysz przyszłego cara [[Aleksander II Romanow|Aleksandra II]] w czasie jego podróży zapoznawczej po Rosji. Według legendy, o mieście wypowiedział się [[Epigramat|epigramem]]: ''Miasto |
W 1837 roku w Kungurze przebywał [[Wasilij Żukowski]], towarzysz przyszłego cara [[Aleksander II Romanow|Aleksandra II]] w czasie jego podróży zapoznawczej po Rosji. Według legendy, o mieście wypowiedział się [[Epigramat|epigramem]]: ''Miasto – dziura, lud – pijany''<ref name="rs" />. W 1840 roku w Kungurze otworzono pierwszą w mieście publiczną bibliotekę, złożoną z książek podarowanych przez Kiriłła Chlebnikowa, badacza [[Kamczatka|Kamczatki]] i [[Alaska|Alaski]]. W tym samym roku kupiec Aleksiej Gubkin zapoczątkował w Kungurze handel herbatą, który dzięki staraniom jego i innych kungurskich przedsiębiorców szybko przekształcił miasto duże centrum hurtowego handlu herbatą<ref name="rs" />. |
||
W lipcu 1877 roku ten sam Gubkin otworzył w mieście Kungurską Szkołę Techniczną, przy której znajdowały się warsztaty mechaniczne, będące po 1917 roku zalążkiem Kungurskich Zakładów Budowy Maszyn. W 1887 roku uruchomiono szybką linię parowcową między Permem i Kungurem po Kamie, [[ |
W lipcu 1877 roku ten sam Gubkin otworzył w mieście Kungurską Szkołę Techniczną, przy której znajdowały się warsztaty mechaniczne, będące po 1917 roku zalążkiem Kungurskich Zakładów Budowy Maszyn. W 1887 roku uruchomiono szybką linię parowcową między Permem i Kungurem po Kamie, [[Czusowaja|Czusowej]] i Syłwie, a w 1909 roku otwarto kungurski dworzec kolejowy na trasie Perm – Jekaterynburg, będącej częścią [[Kolej Transsyberyjska|Kolei Transsyberyjskiej]]. Również w 1909 roku zaczął funkcjonować miejski wodociąg i muzeum krajoznawcze, a dwa lata wcześniej pojawiła się w Kungurze łączność [[telefon]]iczna<ref name="rs" />. |
||
Przed samą [[I wojna światowa|I wojną światową]] w 1913 roku w mieście zainstalowano elektryczne oświetlenie i pojawił się [[kinematograf]] w drewnianym kinie |
Przed samą [[I wojna światowa|I wojną światową]] w 1913 roku w mieście zainstalowano elektryczne oświetlenie i pojawił się [[kinematograf]] w drewnianym kinie „Olimp”, które w czasach [[Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich|radzieckich]] zmieniło nazwę na „Proletarij”, a potem na „Zwiozdoczka”. Później go rozebrano. W 1914 roku Aleksandr Chlebnikow otworzył dla zwiedzających [[Kungurska Jaskinia Lodowa|Kungurską Jaskinię Lodową]], w której 13 czerwca tego roku przebywała niemiecka księżna [[Wiktoria z Hesji-Darmstadt|Wiktoria Hessen-Darmstadt]], starsza siostra cesarzowej Rosji [[Aleksandra Romanowa (1872–1918)|Aleksandry Fiodorownej]], żony ostatniego cara [[Mikołaj II Romanow|Mikołaja II]] ze swoją córką [[Ludwika Mountbatten|Ludwiką]]. 18 dni później zaczęła się wojna. |
||
28 października (10 listopada) 1917 roku w Kungurze ustanowiono władzę radziecką<ref name="rkpb">[http://politarchive.perm.ru/nsa/obzory-fondov/kungurskij-gorkom-kpss-za-1919-1983-gody.html Пермский государственный архив новейшей истории. Кунгурский горком КПСС за |
28 października (10 listopada) 1917 roku w Kungurze ustanowiono władzę radziecką<ref name="rkpb">[http://politarchive.perm.ru/nsa/obzory-fondov/kungurskij-gorkom-kpss-za-1919-1983-gody.html Пермский государственный архив новейшей истории. Кунгурский горком КПСС за 1919–1983 годы].</ref><ref name="m">[http://www.mamatov.ru/doc/kungur.pdf Кунгур, путеводитель. СПб., 2009].</ref>. 30 listopada w mieście dokonano pogromów na „kontrrewolucjonistach”<ref name="elt">[http://politarchive.perm.ru/publikatsii/konferentsii/grazhdanskaya-vojna-na-vostoke-rossii/l-yu-eltysheva-sredstva-massovoj-informatsii-o-sobytiyah-v-kungure-1917-1919-gg.html Л. Ю. Елтышева. Средства массовой информации о событиях в Кунгуре 1917–1919 гг.]</ref>, a zimą 1918 roku do Kunguru przybył oddział [[Czeka]] z Permu pod dowództwem Aleksandra Borczaninowa<ref name="rs" />. W nocy z 5 na 6 lutego przeprowadzono pierwsze mordy: rozstrzelano rodzinę Agiejewów<ref name="rs" /><ref name="elt" /> za ''uczestnictwo w spisku przeciwko władzy radzieckiej''<ref name="rs" />. W kwietniu i wrześniu odbyło się jeszcze kilka zbiorowych egzekucji mieszkańców miasta – ''wrogów władzy radzieckiej'', przy czym od 27 czerwca 1918 roku egzekucjami w mieście zajmowała się miejscowa Kungurska Komisja Nadzwyczajna<ref name="adm1">{{Cytuj stronę |url = http://www.kungur-adm.ru/dates/6.html |tytuł = Официальный сайт администрации. События |archiwum = https://web.archive.org/web/20091115012423/http://www.kungur-adm.ru/dates/6.html |zarchiwizowano = 2009-11-15 |data dostępu = 2015-06-26}}</ref>. Jednostki jekaterynburskiej grupy [[Armia Syberyjska|Armii Syberyjskiej]] pod dowództwem [[Generał major|generała majora]] [[Radola Gajda|Radoli Gajdy]], które [[Operacja permska (1918–1919)|zajęły miasto]] 21 grudnia 1918 roku, odkryły w baraku naprzeciwko podmiejskiego więzienia ''38 przez nikogo nierozpoznanych trupów''<ref name="elt" />. 1 lipca 1919 roku miasto [[Operacja permska (1919)|zostało zdobyte]] przez jednostki [[Armia Czerwona|Armii Czerwonej]]<ref name="m" />. Z białymi ewakuowała się znaczna liczba mieszkańców miasta, należących do klasy średniej<ref>[http://www.politarchive.perm.ru/publikatsii/konferentsii/grazhdanskaya-vojna-na-vostoke-rossii/o-a-reneva-ne-dolzhno-byt-chastnoj-sobstvennosti.html О. А. Ренёва …Не должно быть частной собственности].</ref>. |
||
W 1921 roku w Kungurze zaczęto drukować miejscową gazetę |
W 1921 roku w Kungurze zaczęto drukować miejscową gazetę „Iskra”<ref name="m" />, która ukazuje się do chwili obecnej. W 1928 roku wybudowano obok miasta [[Rzeźnia|rzeźnię]], na bazie której powstał niewielki kombinat mięsny. Z czasem jego produkcja wzrosła, a obecnie nosi nazwę OOO Miasokombinat „Kungurskij”<ref>[http://www.alfafm.ru/sobitia/permskoe/kungursky/ ООО Мясокомбинат «Кунгурский»].</ref>. W pierwszej połowie lat 30. XX wieku powstały zakłady mleczarskie, obecnie noszące nazwę OAO Mołkombinat „Kungurskij”<ref>{{Cytuj stronę |url = http://www.molkungur.ru/about/info/ |tytuł = ОАО Молкомбинат «Кунгурский». История компании |archiwum = https://web.archive.org/web/20101126203116/http://molkungur.ru/about/info/ |zarchiwizowano = 2010-11-26 |data dostępu = 2015-06-26}}</ref>. W 1931 roku warsztaty mechaniczne kungurskiego technikum przekształcono w szkołę-zakład mechaniczny, który od 1933 roku zaczął produkcję koparek różnych typów. Od 1943 roku specjalizuje się w wyrobie sprzętu dla wiertnictwa i przemysłu petrochemicznego, obecnie pod nazwą OAO „Kungurskie Zakłady Budowy Maszyn”<ref>{{Cytuj stronę |url = http://www.uralstars.com/ex/kunmz/ |tytuł = Открытое акционерное общество Кунгурский машиностроительный завод |archiwum = https://web.archive.org/web/20120409103528/http://www.uralstars.com/ex/kunmz/ |zarchiwizowano = 2012-04-09 |data dostępu = 2015-06-26}}</ref>. |
||
| ⚫ | Wraz z początkiem [[ |
||
| ⚫ | Wraz z początkiem [[front wschodni (II wojna światowa)|wojny niemiecko-radzieckiej]] miasto przeszło na produkcję wojenną, która odbywała się w miejscowych zakładach i tych, które ewakuowano tu z [[Odessa|Odessy]], [[Kramatorsk]]a i [[Tuapse]]. Na froncie walczyło 25 tys. mieszkańców miasta. Na pamiątkę sformowanej w Kungurze brygady [[10 Gwardyjskiej Dywizji Pancernej]] na placu Zwycięstwa ustawiono czołg [[T-34]]<ref name="m" />. |
||
| ⚫ | |||
| ⚫ | |||
| ⚫ | |||
| ⚫ | |||
== Warunki naturalne == |
== Warunki naturalne == |
||
Miasto położone jest na północy kungurskiego [[lasostep]]u, [[Biom|formacji roślinnej]] w swoisty sposób łączącej las mieszany ze stepem. Bogatą roślinność stepową, leśną i łąkową uzupełniają [[relikt]]y i [[endemit]]y. [[Rzeźba terenu|Ukształtowanie powierzchni]] w granicach miasta jest urozmaicone. Podłoże składa się z miękkich skał |
Miasto położone jest na północy kungurskiego [[lasostep]]u, [[Biom|formacji roślinnej]] w swoisty sposób łączącej las mieszany ze stepem. Bogatą roślinność stepową, leśną i łąkową uzupełniają [[relikt]]y i [[endemit]]y. [[Rzeźba terenu|Ukształtowanie powierzchni]] w granicach miasta jest urozmaicone. Podłoże składa się z miękkich skał – [[Wapień|wapieni]], [[anhydryt]]ów i [[gips]]ów, w których występują bogate zjawiska [[Kras (geologia)|krasowe]]. Utrudnia to prace budowlane prowadzone w mieście. Na terenie miasta znajduje się unikalny geologiczny pomnik przyrody [[Kungurska Jaskinia Lodowa]], jedna z większych jaskiń krasowych w europejskiej części Rosji. Jej długość wynosi 5600 m i znajduje się w niej ok. 70 jeziorek. |
||
Miasto leży nad [[Syłwa|Syłwą]] i uchodzących do niej rzek [[Irień|Irienia]] i [[Szakwa|Szakwy]]. Wody tych rzek odznaczają się wysokim stężeniem [[Wodorowęglany|wodorowęglanów]] [[potas]]u i [[magnez]]u (szczególnie Irienia), co ogranicza możliwości ich użytkowania do celów bytowych i w gospodarce. Wiele przedsiębiorstw wykorzystuje dla swoich potrzeb wody podziemne. Gwałtowne topnienie śniegu prowadzi często do powodzi. Poziom wody w mieście potrafi wzrosnąć o |
Miasto leży nad [[Syłwa|Syłwą]] i uchodzących do niej rzek [[Irień|Irienia]] i [[Szakwa|Szakwy]]. Wody tych rzek odznaczają się wysokim stężeniem [[Wodorowęglany|wodorowęglanów]] [[potas]]u i [[magnez]]u (szczególnie Irienia), co ogranicza możliwości ich użytkowania do celów bytowych i w gospodarce. Wiele przedsiębiorstw wykorzystuje dla swoich potrzeb wody podziemne. Gwałtowne topnienie śniegu prowadzi często do powodzi. Poziom wody w mieście potrafi wzrosnąć o 5–7 m. |
||
== Demografia == |
== Demografia == |
||
| Linia 115: | Linia 101: | ||
|rok18= 2014 ||pop18= 66765 |
|rok18= 2014 ||pop18= 66765 |
||
|rok19= 2015 ||pop19= 66606 |
|rok19= 2015 ||pop19= 66606 |
||
|źródło=Narodnaja Encykłopiedia Gorodow i Riegionow Rossii |
|źródło=Narodnaja Encykłopiedia Gorodow i Riegionow Rossii „Moj Gorod”, Kungur: 1856, 1897, 1913, 1926, 1931, 1939, 1967, 1973; Wsiesojuznyj Pieriepis´ Nasielenija: 1959, 1970, 1979 i 1989 goda; Wsierossijskij Pieriepis´ Nasielenija 2010; Czislennost´ nasielenija Rossijskoj Fiedieracyi po municypalnym obrazowanijam: 2012, 2013, 2014, 2015;}} |
||
Pod względem liczby mieszkańców w dniu 1 stycznia 2014 roku Kungur znajduje się na 234 miejscu wśród 1100 miast Federacji Rosyjskiej<ref name="2014CQ">{{Cytuj stronę | |
Pod względem liczby mieszkańców w dniu 1 stycznia 2014 roku Kungur znajduje się na 234. miejscu wśród 1100 miast Federacji Rosyjskiej<ref name="2014CQ">{{Cytuj stronę |url = http://www.gks.ru/free_doc/doc_2014/bul_dr/mun_obr2014.rar |tytuł = Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2014 года |opublikowany = gks.ru |archiwum = https://www.webcitation.org/6RWqP50QK?url=http://www.gks.ru/free_doc/doc_2014/bul_dr/mun_obr2014.rar |zarchiwizowano = 2014-08-02 |data dostępu = 2014-08-02}}</ref>. |
||
Liczba mieszkańców miasta jest stabilna i praktycznie nie rośnie w ostatnich latach. Ubytek mieszkańców jest całkowicie kompensowany przez migrację z sąsiednich rejonów i przyrost naturalny. Parametry struktury demograficznej pod względem płci i wieku odpowiadają średniemu poziomowi regionalnemu. Udział ludności w wieku produkcyjnym wynosi 57,6%, a w wieku poprodukcyjnym |
Liczba mieszkańców miasta jest stabilna i praktycznie nie rośnie w ostatnich latach. Ubytek mieszkańców jest całkowicie kompensowany przez migrację z sąsiednich rejonów i przyrost naturalny. Parametry struktury demograficznej pod względem płci i wieku odpowiadają średniemu poziomowi regionalnemu. Udział ludności w wieku produkcyjnym wynosi 57,6%, a w wieku poprodukcyjnym – 17,3%. Średni wiek – 33,9 roku. Średnioroczna liczba pracowników i urzędników wynosi 35,8 tys. osób. Liczba specjalistów z wyższym i średnim wykształceniem specjalistycznym jest w mieście wyższa niż w rejonach wiejskich. |
||
'''Skład etniczny''' |
'''Skład etniczny''' |
||
Dominują Rosjanie (ponad 90%), ale są też [[Baszkirzy]], [[Tatarzy]] i inne narodowości. Zasoby [[Siła robocza|siły roboczej]] są wysokie. Miasto wyróżnia się wśród okolicznych miast wysokim udziałem ludności z wyższym i średnim specjalistycznym wykształceniem i jednocześnie znaczną |
Dominują Rosjanie (ponad 90%), ale są też [[Baszkirzy]], [[Tatarzy]] i inne narodowości. Zasoby [[Siła robocza|siły roboczej]] są wysokie. Miasto wyróżnia się wśród okolicznych miast wysokim udziałem ludności z wyższym i średnim specjalistycznym wykształceniem i jednocześnie znaczną liczbą ludzi z wykształceniem podstawowym i bez wykształcenia. |
||
== Transport == |
== Transport == |
||
[[Plik:Kungur |
[[Plik:Kungur asv2019-05 img86 Railway station.jpg|thumb|300px|Dworzec kolejowy wybudowany w stylu modernistycznym]] |
||
Kungur jest dużym węzłem komunikacyjnym, przez który przechodzą drogi o znaczeniu federalnym (R242) i krajowym (R343). W mieście jest dworzec kolejowy [[Kolej |
Kungur jest dużym węzłem komunikacyjnym, przez który przechodzą drogi o znaczeniu federalnym (R242) i krajowym (R343). W mieście jest dworzec kolejowy [[Kolej Transsyberyjska|kolei transsyberyjskiej]]. |
||
Historycznie Kungur był węzłem komunikacyjnym [[Przedurale|Przedurala]]. Przez miasto przechodził znany [[trakt syberyjski]]. Trakt Gorobłagodatski łączył Kungur z [[Osa (miasto)|Osą]], a Trakt Birski z [[Birsk]]iem i [[Ufa|Ufą]]. |
Historycznie Kungur był węzłem komunikacyjnym [[Przedurale|Przedurala]]. Przez miasto przechodził znany [[trakt syberyjski]]. Trakt Gorobłagodatski łączył Kungur z [[Osa (miasto)|Osą]], a Trakt Birski z [[Birsk]]iem i [[Ufa|Ufą]]. |
||
== Gospodarka == |
|||
W Kungur rozwinął się przemysł maszynowy, skórzano-obuwniczy, drzewny oraz materiałów budowlanych<ref name=PWN>{{encyklopedia PWN|id = 3929030|tytuł= Kungur|data dostępu=2021-09-22}}</ref>. Ponadto w mieście znajduje się fabryka instrumentów muzycznych{{r|PWN}}. |
|||
== Religia == |
== Religia == |
||
=== Prawosławie === |
|||
Świątynie prawosławne na terenie miasta zgrupowane są w dwóch dekanatach [[Eparchia permska|eparchii permskiej]] Rosyjskiego Kościoła Prawosławnego: [[Dekanat kungurski pierwszy|kungurskim pierwszym]] i [[Dekanat kungurski drugi|drugim]]<ref>{{Cytuj |tytuł = Храмы и монастыри |data dostępu = 2019-03-16 |opublikowany = www.pravperm.ru |url = http://www.pravperm.ru/home/hramy_i_monastyri/ |archiwum = https://web.archive.org/web/20190316114641/http://pravperm.ru/home/hramy_i_monastyri/ |zarchiwizowano = 2019-03-16}}</ref>. W mieście czynne są: |
|||
Działające świątynie prawosławne: |
|||
* Cerkiew Tichwinskiej Ikony Matki Bożej |
|||
* |
* Cerkiew Tichwińskiej Ikony Matki Bożej |
||
* Mała Cerkiew św. Aleksego |
|||
* Cerkiew Wszystkich Świętych |
* Cerkiew Wszystkich Świętych |
||
* Cerkiew |
* Cerkiew Zaśnięcia Matki Bożej |
||
* Cerkiew |
* Cerkiew św. Mikołaja |
||
* Cerkiew |
* Cerkiew Przemienienia Pańskiego |
||
=== Islam === |
|||
* meczet kungurski |
* meczet kungurski |
||
== Obiekty warte zobaczenia == |
== Obiekty warte zobaczenia == |
||
* willa Kowalowa |
* willa Kowalowa |
||
* Zarząd Miasta |
* Zarząd Miasta |
||
* ''Gostinyj dwor'' |
* ''Gostinyj dwor'' – zabytek architektury handlowej |
||
* dom Anufrijewej |
* dom Anufrijewej |
||
* dom Gribuszyna |
* dom Gribuszyna |
||
| Linia 157: | Linia 147: | ||
* Kungurska Szkoła Techniczna Gubkina |
* Kungurska Szkoła Techniczna Gubkina |
||
* Kungurska Miejska Szkoła Czteroklasowa |
* Kungurska Miejska Szkoła Czteroklasowa |
||
* ''Jelizawietinskaja rukodielnaja szkoła'' |
* ''Jelizawietinskaja rukodielnaja szkoła'' – w czasach przedrewolucyjnych szkoła zawodowa dla osieroconych dziewcząt |
||
* willa Kuzniecowa |
* willa Kuzniecowa |
||
* ''Pup Ziemli'' |
* ''Pup Ziemli'' – Pępek Ziemi |
||
== Muzea == |
== Muzea == |
||
| Linia 170: | Linia 160: | ||
== Rezerwaty == |
== Rezerwaty == |
||
[[Plik:Kungur 2006 Ledianaya Gora.JPG|thumb|Lej krasowy na górze Ledianej]] |
[[Plik:Kungur 2006 Ledianaya Gora.JPG|thumb|Lej krasowy na górze Ledianej]] |
||
Góra Ledianaja '' |
Góra Ledianaja (''Ledianaja gora'') i [[Kungurska Jaskinia Lodowa]] to zespół historyczno-przyrodniczy o znaczeniu regionalnym. Obejmuje obszerny system jaskiń krasowych i położony nad nimi obszar z lejami krasowymi i roślinnością reliktową. Rezerwat znajduje się na obrzeżu miasta, w południowo-wschodniej części płaskowyżu zwanego Ledianą górą. Ledianaja gora ciągnie się z północnego wschodu na południowy zachód między Syłwą i jej dopływem, Szakwą, wznosząc się do 90 m ponad poziom rzek i wrzynając się w obszar miasta<ref>Дорофеев Е. П., Лукин В. С. Кунгурская ледяная пещера / [http://issuu.com/bonikowski/docs/1983_bonikowski_pamjatniki_prirody Памятники природы Пермской области]. Составитель Баньковский, Лев Баньковский. – Пермь: Кн. изд-во, 1983. – С.41-52.</ref>. |
||
== Coroczne imprezy == |
== Coroczne imprezy == |
||
[[Plik:KungurAir2006.jpg|thumb|Niebiański Jarmark w 2006 roku]] |
[[Plik:KungurAir2006.jpg|thumb|Niebiański Jarmark w 2006 roku]] |
||
* Międzynarodowy festiwal balonowy |
* Międzynarodowy festiwal balonowy „Niebiański Jarmark”. Festiwal składa się z części sportowej i „Powietrznych Batalii”. W pierwszej części zawodnicy walczą o zwycięstwo indywidualne, a część druga to konkurs drużynowy<ref>http://www.trip2rus.ru/event/995 Небесная ярмарка 2015.</ref>. |
||
== Sport == |
== Sport == |
||
* [[Dinamo Kungur]] |
* [[Dinamo Kungur]] – klub [[Piłka nożna|piłkarski]] |
||
== Znane osoby urodzone w Kungurze == |
== Znane osoby urodzone w Kungurze == |
||
[[Plik:Coat of Arms of Kungur (Perm krai) (1972).png |
[[Plik:Coat of Arms of Kungur (Perm krai) (1972).png|thumb|100px|Herb (1972)]] |
||
* [[Arkadiusz (Jerszow)|Arkadiusz]] (1878-1937) |
* [[Arkadiusz (Jerszow)|Arkadiusz]] (1878-1937) – biskup kungurski, arcybiskup [[Jekaterynburg|swierdłowski]] i [[Irbit|irbicki]]. Zaliczony w poczet świętych cerkwi prawosławnej. |
||
* Walerij Aszychmin |
* Walerij Aszychmin (ur. 1961) – wykładowca Państwowej Politechniki Permskiej, specjalista w zakresie mechaniki i metod numerycznych, autor podręczników dotyczących matematycznego modelowania i programowania. |
||
* Agata Budrina |
* Agata Budrina (1927-1999) – historyk sztuki, etnograf i muzealniczka. |
||
* Michaił Gribuszyn (1832-1889) |
* Michaił Gribuszyn (1832-1889) – rosyjski przedsiębiorca, filantrop i działacz społeczny |
||
* [[Józef Gieysztor]] (1865-1958) – polski ekonomista i przyrodnik, profesor Wyższej Szkoły Handlowej w Warszawie. |
|||
* Siergiej Gribuszyn (1871-1915) |
* Siergiej Gribuszyn (1871-1915) – rosyjski przedsiębiorca, filantrop i działacz społeczny |
||
* Nikołaj Gridiagin (1953-1982) |
* Nikołaj Gridiagin (1953-1982) – gwałciciel i zabójca, ''kungurski potwór''. |
||
* Aleksiej Gubkin (1815-1889) |
* [[Aleksiej Gubkin]] (1815-1889) – rosyjski kupiec specjalizujący się w handlu herbatą. Założyciel firmy „Gubkin, Kuzniecow i K”, filantrop i dobroczyńca. |
||
* [[Aleksandr Dubrowin]] (1855-1921) |
* [[Aleksandr Dubrowin]] (1855-1921) – rosyjski polityk z początku XX wieku, lider [[Czarna Sotnia|Związku Narodu Rosyjskiego]], poseł II, II i IV [[Duma Państwowa Imperium Rosyjskiego|Dumy]], monarchista. |
||
* Jurij Kałacznikow (1928-1998) |
* Jurij Kałacznikow (1928-1998) – konstruktor systemów artyleryjskich, wykładowca Państwowej Politechniki Permskiej. |
||
* Gieorgij Mikuszew (1898-1941) |
* Gieorgij Mikuszew (1898-1941) – dowódca radziecki, [[generał major]] [[Armia Czerwona|Armii Czerwonej]]. |
||
* Anna Niurkajewa (ur. 1927) |
* Anna Niurkajewa (ur. 1927) – doktor nauk historycznych, profesor Państwowego Uniwersytetu Permskiego |
||
* Lew Ospowat (1922-2009) |
* Lew Ospowat (1922-2009) – rosyjski krytyk literacki i literaturoznawca. |
||
* [[Jurij Pachomow]] (ur. 1928) |
* [[Jurij Pachomow]] (ur. 1928) – ukraiński ekonomista, członek [[Narodowa Akademia Nauk Ukrainy|Narodowej Akademii Nauk Ukrainy]]. |
||
* Michaił Popow (1753-1811) - rosyjski kupiec, pierwszy burmistrz Permu. |
|||
* |
* Michaił Popow (1753-1811) – rosyjski kupiec, pierwszy burmistrz Permu. |
||
* |
* Piotr Popow (1755-1806) – rosyjski kupiec, burmistrz Permu. |
||
* Boris Riabinin (1911-1990) – pisarz rosyjski. |
|||
* Boris Stinski (ur. 1946) |
* Boris Stinski (ur. 1946) – rosyjski i ukraiński [[Chirurgia urazowa|chirurg urazowy]], uczeń [[Gawriił Ilizarow|Gawriiła Ilizarowa]], znany specjalista w zakresie [[Endoprotezoplastyka|endoprotezoplastyki]]. Ostatnio mieszkał i pracował w [[Jenakijewe|Jenakijewie]] w [[Obwód doniecki|obwodzie donieckim]]. |
||
* Kiriłł Chlebnikow (1784-1838) - rosyjski kupiec, podróżnik i pisarz. |
|||
* |
* Kiriłł Chlebnikow (1784-1838) – rosyjski kupiec, podróżnik i pisarz. |
||
* Siergiej Czeriepanow (1881-1918) – rosyjski rewolucjonista. |
|||
* Siergiej Szestakow (1905-1983) |
* Siergiej Szestakow (1905-1983) – szef wydziału zarządzania komendanturami [[1 Front Białoruski|1 Frontu Białoruskiego]], następnie szef działu organizacyjno-księgowego [[Sowiecka Administracja Wojskowa w Niemczech|Radzieckiej Administracji Wojskowej w Niemczech]]. |
||
* Rudolf Fruntow (1942-2015) |
* Rudolf Fruntow (1942-2015) – radziecki i rosyjski reżyser, scenarzysta i producent filmowy, zasłużony artysta Federacji Rosyjskiej. |
||
== Galeria == |
== Galeria == |
||
<gallery |
<gallery mode="packed" heights="140"> |
||
Plik:Kungur |
Plik:Kungur asv2019-05 img85 StNicholas Church.jpg|Cerkiew Świętego Mikołaja |
||
Plik: |
Plik:Kungur asv2019-05 img37 Assumption Church.jpg |Cerkiew Uspienska |
||
Plik:Kungur |
Plik:Kungur asv2019-05 img67 Cathedral Square.jpg|Kaplica na centralnym placu (Cerkiew Aleksiejewska) |
||
Plik: |
Plik:Kungur asv2019-05 img50 Tikhvin Church.jpg|Cerkiew Tichwinska |
||
Plik: |
Plik:Kungur asv2019-05 img43 Transfiguration Church.jpg|Sobór Preobrażeński |
||
</gallery> |
</gallery> |
||
| ⚫ | |||
{{Przypisy}} |
|||
== Linki zewnętrzne == |
== Linki zewnętrzne == |
||
| ⚫ | |||
* {{Cytuj stronę | url = http://kungur.forumgrad.ru/forum.htm | tytuł = Historia i genealogia Kunguru | opublikowany = kungur.forumgrad.ru | archiwum = https://web.archive.org/web/20101021002527/http://kungur.forumgrad.ru/forum.htm | zarchiwizowano = 2010-10-21}} |
|||
| ⚫ | |||
| ⚫ | |||
* [http://www.kungur-adm.ru Oficjalna strona administracji Kunguru] |
* [http://www.kungur-adm.ru Oficjalna strona administracji Kunguru] |
||
| ⚫ | |||
| ⚫ | |||
* [http://kungur-religios.ucoz.ru/ Prawosławny Kungur] |
* [http://kungur-religios.ucoz.ru/ Prawosławny Kungur] |
||
* [http:// |
* [http://nashural.ru/Starina/kungur.htm Stare fotografie z Kunguru] |
||
* {{SgKP|IV|876}} |
|||
* [http://kungur.forumgrad.ru/forum.htm Historia i genealogia Kunguru] |
|||
| ⚫ | |||
{{Kontrola autorytatywna}} |
|||
| ⚫ | |||
[[Kategoria: |
[[Kategoria:Kungur| ]] |
||
[[Kategoria:Miasta w Kraju Permskim]] |
|||
Aktualna wersja na dzień 15:54, 6 lip 2024
| |||||
| |||||
| Państwo | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Kraj | |||||
| Powierzchnia |
68,7 km² | ||||
| Wysokość |
120 m n.p.m. | ||||
| Populacja (2021) • liczba ludności • gęstość |
| ||||
| Nr kierunkowy |
+7 34271 | ||||
| Kod pocztowy |
617470-617480 | ||||
| Tablice rejestracyjne |
59, 81, 159 | ||||
Położenie na mapie Kraju Permskiego  | |||||
Położenie na mapie Rosji  | |||||
| 57°26′N 56°56′E/57,433333 56,933333
| |||||
| Strona internetowa | |||||
Kungur (ros. Кунгур) – miasto w Rosji, w Kraju Permskim, siedziba administracyjna rejonu kungurskiego. Ma status okręgu miejskiego. Leży na południowym wschodzie Kraju Permskiego, na środkowym Przeduralu, 90 km na południowy wschód od Permu. Oficjalnie założone w 1663 roku, od 1970 roku weszło na listę historycznych miejscowości Rosji. Zyskało popularność dzięki unikalnej jaskini lodowej. Liczba ludności w 2021 roku wynosiła 64 259, a powierzchnia 68,7 km².
Pochodzenie nazwy
[edytuj | edytuj kod]Nazwę dała miastu rzeczka Kungurka wpadająca do Irienia w miejscu, gdzie zbudowano pierwszy ostróg. Hydronim mógł powstać w związku bogato rozwiniętymi zjawiskami krasowymi w okolicy miasta. W tym przypadku od pochodzącego z języków tureckich słowem ungur lub unkur (jaskinia, wąwóz, szczelina w skałach)[2].
Historia
[edytuj | edytuj kod]Pierwszy raz o założeniu Kunguru wspomniano w 1623 roku, ale Wasilij Szyszonko w swojej publikacji „Piermskaja letopis´” uważał, że do twierdzenia tego nie należy przywiązywać wagi, ponieważ nie jest oparte na dokumentach, a na jednym tylko zapisku prywatnej osoby[3]. Miasto założone zostało w 1648 roku na ziemi kupionej przez Rosjan od Tatarów znad Irienia przez wojewodów czerdyńskich i solikamskich: dworianina Prokopija Jelizarowa, stolników – kniazia Piotra Prozorowskiego i Siemieona Kondyriewa[3][4]. Do założenia miasta wybrano miejsce położone o dwie wiorsty od ujścia rzeczki Kungurki do Irienia, gdzie znajdowała się wieś Staroj Posad (obecnie Troick), a które znajduje się 17 wiorst na południe od obecnego Kunguru. Zbudowane miasto zasiedlono przesiedleńcami z Czerdynia i Solikamska, do których później przyłączyli się imigranci z Wiatki, Kajgorodu, Solwyczegodska i Ustiugu[3].
W 1662 roku wybuchło powstanie Baszkirów (powstanie baszkirskie 1662-64) niezadowolonych z oszustw ze strony Rosjan, którzy kupili ziemię i nadużyciami urzędników przy poborze jasaka[3]. Kungur, który w tym czasie, według różnych źródeł, liczył od 58[3] do 96[5] domów, został zdobyty i zniszczony przez Tatarów i Baszkirów 2 sierpnia 1662 roku. Przy życiu zostali tylko ci, którym udało się ukryć w okolicznych lasach i jaskiniach na brzegach Irienia i Syłwy[3].
Ocaleni mieszkańcy w petycji wysłanej do cara Aleksego Michajłowicza prosili, by jeszcze w tym roku zezwolić im na budowę nowej twierdzy, gdyż z powodu Tatarów i Baszkirów boją się osiedlać, ponieważ w Kungurze nie ma ani ostrogu, ani broni. W odpowiedzi przyszło oficjalne pismo zarządzające by „znaleźć dogodne miejsce i na nim wybudować ostróżek”[5]. W 1663 roku Kungur był założony powtórnie, ale już w nowym miejscu, gdzie znajdowała się wieś Mys[3] lub też Mysowskoje[5]. Z południowej i południowo-wschodniej strony wzgórza, na którym wybudowano miasto, płynął Irień, a z północnej, Syłwa. Wysoki i kręty podjazd stanowił prawdziwą ochronę w przypadku ataku. Od 1673 do 1675 roku w miejsce dotychczasowego ostrogu wzniesiono drewniany kreml z 8 basztami, z których dwie – Spasskaja i Tichwinskaja – zostały wyposażone w bramy i były przejezdne. Wysokość murów kremla w niektórych miejscach sięgała trzech sążni, czyli ok. 6,5 m[3][5].
W 1703 roku Siemion Riemiezow, znany syberyjski kartograf, wykonał plany Kunguru i otaczającego go ujezdu. W tym samym roku Kungur był oblężony przez chłopów posesyjnych, niezadowolonych z wizyty w mieście wojewody wierchoturskiego. Oblężenie trwało tydzień, od 17 do 23 lipca[6]. W następnym 1704 roku w Kungurze zakończono budowę i poświęcono pierwszą w mieście murowaną świątynię, cerkiew Zwiastowania (Błagowieszczeńską). Świątynia była ludowa w dosłownym tego słowa znaczeniu – na jego wzniesienie od każdego mieszkańca miasta zebrano po 25 kopiejek, co nie przeszkodziło wysadzeniu jej w końcu lat 30. XX wieku pod budowę Pałacu Obrony[5], którego ostatecznie i tak nie wybudowano.
-
Wyższa część Kunguru, gdzie znajdował się ostróg. Widoczna cerkiew Tichwinskaja
-
Sobór Błagowieszczeński
-
Маgistrat, a obecnie Muzeum Etnograficzne – po prawej, Małyj Gostinnyj dwor kupca Gribuszyna – po lewej
-
Obelisk na pamiątkę zwycięstwa nad Pugaczowem. Przed nim cerkiew Aleksiejewska, z tyłu – była Rada Miejska
-
Miejska Biblioteka im К.Т. Chlebnikowa
W 1720 roku w mieście wygarbowano pierwszych 120 skór, a w 1724 roku otwarto garbarnię zajmującą się produkcją skór juchtowych. W pierwszym okresie garbarnie były usytuowane w górnej części Kunguru i dopiero na początku XIX wieku przeniesiono je do dolnego miasta, ponieważ procesy warsztatu mokrego zanieczyszczały wodę w Syłwie, czyniąc ją nieprzydatną do picia. Oprócz tego nad Kungurem unosił się „...wszędzie smród skór, widoczny znak, że miasto z tego żyje”[5]. W tymże 1720 roku Wasilij Tatiszczew otworzył w Kungurze Biuro Górnicze, przemianowane w 1721 roku na Urząd Górniczy, a w 1725 roku pierwszą uralską szkołę górniczą. Kungur stał się centrum okręgu górniczego, a w 1737 roku do miasta przeniósł się zarząd prowincji z Solikamska.
W 1770 roku odwiedził Kungur ze swoją ekspedycją znany podróżnik doktor Lepiochin i stwierdził, że miejscowy kreml został „celowo zniszczony”, a samo miasto jest całe wybudowane z drewna, oprócz sześciu cerkwi i „źle skonstruowanego” kamiennego ratusza[7].
Na początku 1774 roku do Kunguru zbliżyły się tatarskie, baszkirskie i zbuntowane kozackie oddziały Pugaczowa pod dowództwem Saławata Jułajewa i Iwana Kuzniecowa w sile około 11 tysięcy[8]. Kungurski wojewoda jeszcze 27 października 1773 roku uciekł ze wszystkimi urzędnikami do Czusowskich Gorodków do Stroganowów, wskutek czego został pozbawiony urzędów i wysłany do Wiatki. Organizacją obrony zajął się burmistrz Filipp Krotow i prezydent magistratu Iwan Chlebnikow, którzy uzbroili wszystkich mieszkańców miasta i zwrócili się o pomoc do sąsiednich miast[5]. Ze strony wojskowej obroną dowodził sekund major Aleksandr Papow[8], który przybył do Kunguru w celu poboru rekruta. Zawrócił z drogi kapitana Rylejewa z 376 rekrutami i 12 starymi żołnierzami. Do miasta przybyło także 50 kozaków z Zakładów Jugowskich z artylerią i 100 kozaków dwoma działami z Jekaterynburga pod dowództwem podporucznika Posochowa. Sekund major Papow odparł cztery szturmy: 4, 5, 9 i 23 stycznia, przeprowadzone z różnych kierunków, za co został nagrodzony stopniem podpułkownika przez carycę Katarzynę. Przed ostatnim szturmem przybył do miasta z Kazania sekund major Gagrin z 200 żołnierzami, a z Jekaterynburga Nikonow ze 170 żołnierzami. Rebelianci uciekli. Po zakończeniu powstania Pugaczowa w 1775 roku F. Krotow i Jemieljan Chlebnikow zostali nagrodzeni, a Kungurowi anulowano zaległości w wysokości 5069 rubli i 95 kopiejek[5].
W 1786 roku przekształcono Kungur z centrum prowincji permskiej na miasto ujezdowe namiestnictwa permskiego, a po zmianie nazwy w 1797 roku – kungurskiego ujezdu guberni permskiej[9]. 1783 roku do miasta dotarła budowa traktu syberyjskiego, którym 1790 roku po drodze na zsyłkę przyjechał do miasta Aleksandr Radiszczew. W dniach od 28 listopada do 4 grudnia zatrzymał się w domu wojewody. O Kungurze pisał tak:
Stare miasto, źle zbudowane. Kiedyś stolica prowincji. Na górze stara twierdza, tzn. mury z basztami, w których są bramy. Na placu przed murami stoi 20 odlewanych armat na lawetach, z których trzy zdatne do użycia... Miejsce piękne, dookoła pola...[5]
W 1837 roku w Kungurze przebywał Wasilij Żukowski, towarzysz przyszłego cara Aleksandra II w czasie jego podróży zapoznawczej po Rosji. Według legendy, o mieście wypowiedział się epigramem: Miasto – dziura, lud – pijany[5]. W 1840 roku w Kungurze otworzono pierwszą w mieście publiczną bibliotekę, złożoną z książek podarowanych przez Kiriłła Chlebnikowa, badacza Kamczatki i Alaski. W tym samym roku kupiec Aleksiej Gubkin zapoczątkował w Kungurze handel herbatą, który dzięki staraniom jego i innych kungurskich przedsiębiorców szybko przekształcił miasto duże centrum hurtowego handlu herbatą[5].
W lipcu 1877 roku ten sam Gubkin otworzył w mieście Kungurską Szkołę Techniczną, przy której znajdowały się warsztaty mechaniczne, będące po 1917 roku zalążkiem Kungurskich Zakładów Budowy Maszyn. W 1887 roku uruchomiono szybką linię parowcową między Permem i Kungurem po Kamie, Czusowej i Syłwie, a w 1909 roku otwarto kungurski dworzec kolejowy na trasie Perm – Jekaterynburg, będącej częścią Kolei Transsyberyjskiej. Również w 1909 roku zaczął funkcjonować miejski wodociąg i muzeum krajoznawcze, a dwa lata wcześniej pojawiła się w Kungurze łączność telefoniczna[5].
Przed samą I wojną światową w 1913 roku w mieście zainstalowano elektryczne oświetlenie i pojawił się kinematograf w drewnianym kinie „Olimp”, które w czasach radzieckich zmieniło nazwę na „Proletarij”, a potem na „Zwiozdoczka”. Później go rozebrano. W 1914 roku Aleksandr Chlebnikow otworzył dla zwiedzających Kungurską Jaskinię Lodową, w której 13 czerwca tego roku przebywała niemiecka księżna Wiktoria Hessen-Darmstadt, starsza siostra cesarzowej Rosji Aleksandry Fiodorownej, żony ostatniego cara Mikołaja II ze swoją córką Ludwiką. 18 dni później zaczęła się wojna.
28 października (10 listopada) 1917 roku w Kungurze ustanowiono władzę radziecką[10][11]. 30 listopada w mieście dokonano pogromów na „kontrrewolucjonistach”[12], a zimą 1918 roku do Kunguru przybył oddział Czeka z Permu pod dowództwem Aleksandra Borczaninowa[5]. W nocy z 5 na 6 lutego przeprowadzono pierwsze mordy: rozstrzelano rodzinę Agiejewów[5][12] za uczestnictwo w spisku przeciwko władzy radzieckiej[5]. W kwietniu i wrześniu odbyło się jeszcze kilka zbiorowych egzekucji mieszkańców miasta – wrogów władzy radzieckiej, przy czym od 27 czerwca 1918 roku egzekucjami w mieście zajmowała się miejscowa Kungurska Komisja Nadzwyczajna[13]. Jednostki jekaterynburskiej grupy Armii Syberyjskiej pod dowództwem generała majora Radoli Gajdy, które zajęły miasto 21 grudnia 1918 roku, odkryły w baraku naprzeciwko podmiejskiego więzienia 38 przez nikogo nierozpoznanych trupów[12]. 1 lipca 1919 roku miasto zostało zdobyte przez jednostki Armii Czerwonej[11]. Z białymi ewakuowała się znaczna liczba mieszkańców miasta, należących do klasy średniej[14].
W 1921 roku w Kungurze zaczęto drukować miejscową gazetę „Iskra”[11], która ukazuje się do chwili obecnej. W 1928 roku wybudowano obok miasta rzeźnię, na bazie której powstał niewielki kombinat mięsny. Z czasem jego produkcja wzrosła, a obecnie nosi nazwę OOO Miasokombinat „Kungurskij”[15]. W pierwszej połowie lat 30. XX wieku powstały zakłady mleczarskie, obecnie noszące nazwę OAO Mołkombinat „Kungurskij”[16]. W 1931 roku warsztaty mechaniczne kungurskiego technikum przekształcono w szkołę-zakład mechaniczny, który od 1933 roku zaczął produkcję koparek różnych typów. Od 1943 roku specjalizuje się w wyrobie sprzętu dla wiertnictwa i przemysłu petrochemicznego, obecnie pod nazwą OAO „Kungurskie Zakłady Budowy Maszyn”[17].
Wraz z początkiem wojny niemiecko-radzieckiej miasto przeszło na produkcję wojenną, która odbywała się w miejscowych zakładach i tych, które ewakuowano tu z Odessy, Kramatorska i Tuapse. Na froncie walczyło 25 tys. mieszkańców miasta. Na pamiątkę sformowanej w Kungurze brygady 10 Gwardyjskiej Dywizji Pancernej na placu Zwycięstwa ustawiono czołg T-34[11].
W 1970 roku Kungur wpisano na listę historycznych miejscowości Rosji[11]. Od lipca 2002 roku w mieście zaczęto corocznie organizować „Niebiański Jarmark” – festiwal balonowy, na którym można zobaczyć wiele aerostatów o różnych konstrukcjach.
Warunki naturalne
[edytuj | edytuj kod]Miasto położone jest na północy kungurskiego lasostepu, formacji roślinnej w swoisty sposób łączącej las mieszany ze stepem. Bogatą roślinność stepową, leśną i łąkową uzupełniają relikty i endemity. Ukształtowanie powierzchni w granicach miasta jest urozmaicone. Podłoże składa się z miękkich skał – wapieni, anhydrytów i gipsów, w których występują bogate zjawiska krasowe. Utrudnia to prace budowlane prowadzone w mieście. Na terenie miasta znajduje się unikalny geologiczny pomnik przyrody Kungurska Jaskinia Lodowa, jedna z większych jaskiń krasowych w europejskiej części Rosji. Jej długość wynosi 5600 m i znajduje się w niej ok. 70 jeziorek.
Miasto leży nad Syłwą i uchodzących do niej rzek Irienia i Szakwy. Wody tych rzek odznaczają się wysokim stężeniem wodorowęglanów potasu i magnezu (szczególnie Irienia), co ogranicza możliwości ich użytkowania do celów bytowych i w gospodarce. Wiele przedsiębiorstw wykorzystuje dla swoich potrzeb wody podziemne. Gwałtowne topnienie śniegu prowadzi często do powodzi. Poziom wody w mieście potrafi wzrosnąć o 5–7 m.
Demografia
[edytuj | edytuj kod]Wykres liczby ludności Kunguru od połowy XIX wieku:
Źródło: Narodnaja Encykłopiedia Gorodow i Riegionow Rossii „Moj Gorod”, Kungur: 1856, 1897, 1913, 1926, 1931, 1939, 1967, 1973; Wsiesojuznyj Pieriepis´ Nasielenija: 1959, 1970, 1979 i 1989 goda; Wsierossijskij Pieriepis´ Nasielenija 2010; Czislennost´ nasielenija Rossijskoj Fiedieracyi po municypalnym obrazowanijam: 2012, 2013, 2014, 2015;
Źródło: Narodnaja Encykłopiedia Gorodow i Riegionow Rossii „Moj Gorod”, Kungur: 1856, 1897, 1913, 1926, 1931, 1939, 1967, 1973; Wsiesojuznyj Pieriepis´ Nasielenija: 1959, 1970, 1979 i 1989 goda; Wsierossijskij Pieriepis´ Nasielenija 2010; Czislennost´ nasielenija Rossijskoj Fiedieracyi po municypalnym obrazowanijam: 2012, 2013, 2014, 2015;
Pod względem liczby mieszkańców w dniu 1 stycznia 2014 roku Kungur znajduje się na 234. miejscu wśród 1100 miast Federacji Rosyjskiej[18].
Liczba mieszkańców miasta jest stabilna i praktycznie nie rośnie w ostatnich latach. Ubytek mieszkańców jest całkowicie kompensowany przez migrację z sąsiednich rejonów i przyrost naturalny. Parametry struktury demograficznej pod względem płci i wieku odpowiadają średniemu poziomowi regionalnemu. Udział ludności w wieku produkcyjnym wynosi 57,6%, a w wieku poprodukcyjnym – 17,3%. Średni wiek – 33,9 roku. Średnioroczna liczba pracowników i urzędników wynosi 35,8 tys. osób. Liczba specjalistów z wyższym i średnim wykształceniem specjalistycznym jest w mieście wyższa niż w rejonach wiejskich.
Skład etniczny Dominują Rosjanie (ponad 90%), ale są też Baszkirzy, Tatarzy i inne narodowości. Zasoby siły roboczej są wysokie. Miasto wyróżnia się wśród okolicznych miast wysokim udziałem ludności z wyższym i średnim specjalistycznym wykształceniem i jednocześnie znaczną liczbą ludzi z wykształceniem podstawowym i bez wykształcenia.
Transport
[edytuj | edytuj kod]
Kungur jest dużym węzłem komunikacyjnym, przez który przechodzą drogi o znaczeniu federalnym (R242) i krajowym (R343). W mieście jest dworzec kolejowy kolei transsyberyjskiej.
Historycznie Kungur był węzłem komunikacyjnym Przedurala. Przez miasto przechodził znany trakt syberyjski. Trakt Gorobłagodatski łączył Kungur z Osą, a Trakt Birski z Birskiem i Ufą.
Gospodarka
[edytuj | edytuj kod]W Kungur rozwinął się przemysł maszynowy, skórzano-obuwniczy, drzewny oraz materiałów budowlanych[19]. Ponadto w mieście znajduje się fabryka instrumentów muzycznych[19].
Religia
[edytuj | edytuj kod]Prawosławie
[edytuj | edytuj kod]Świątynie prawosławne na terenie miasta zgrupowane są w dwóch dekanatach eparchii permskiej Rosyjskiego Kościoła Prawosławnego: kungurskim pierwszym i drugim[20]. W mieście czynne są:
- Cerkiew Tichwińskiej Ikony Matki Bożej
- Mała Cerkiew św. Aleksego
- Cerkiew Wszystkich Świętych
- Cerkiew Zaśnięcia Matki Bożej
- Cerkiew św. Mikołaja
- Cerkiew Przemienienia Pańskiego
Islam
[edytuj | edytuj kod]- meczet kungurski
Obiekty warte zobaczenia
[edytuj | edytuj kod]- willa Kowalowa
- Zarząd Miasta
- Gostinyj dwor – zabytek architektury handlowej
- dom Anufrijewej
- dom Gribuszyna
- Małyj Gostinyj dwor
- willa Sofronowa
- willa Chlebnikowów
- obelisk wojsk Pugaczowa
- willa Dubinina
- willa Szczerbakowa
- Kungurska Szkoła Techniczna Gubkina
- Kungurska Miejska Szkoła Czteroklasowa
- Jelizawietinskaja rukodielnaja szkoła – w czasach przedrewolucyjnych szkoła zawodowa dla osieroconych dziewcząt
- willa Kuzniecowa
- Pup Ziemli – Pępek Ziemi
Muzea
[edytuj | edytuj kod]- Muzeum Etnograficzne
- Muzeum Historii Kupiectwa
- Muzeum Sztuki
- Muzeum Rodziny Gribuszynów
- Muzeum Kamienia w Kungurskim Państwowym Koledżu Artystyczno-Przemysłowym
Rezerwaty
[edytuj | edytuj kod]
Góra Ledianaja (Ledianaja gora) i Kungurska Jaskinia Lodowa to zespół historyczno-przyrodniczy o znaczeniu regionalnym. Obejmuje obszerny system jaskiń krasowych i położony nad nimi obszar z lejami krasowymi i roślinnością reliktową. Rezerwat znajduje się na obrzeżu miasta, w południowo-wschodniej części płaskowyżu zwanego Ledianą górą. Ledianaja gora ciągnie się z północnego wschodu na południowy zachód między Syłwą i jej dopływem, Szakwą, wznosząc się do 90 m ponad poziom rzek i wrzynając się w obszar miasta[21].
Coroczne imprezy
[edytuj | edytuj kod]
- Międzynarodowy festiwal balonowy „Niebiański Jarmark”. Festiwal składa się z części sportowej i „Powietrznych Batalii”. W pierwszej części zawodnicy walczą o zwycięstwo indywidualne, a część druga to konkurs drużynowy[22].
Sport
[edytuj | edytuj kod]- Dinamo Kungur – klub piłkarski
Znane osoby urodzone w Kungurze
[edytuj | edytuj kod]
- Arkadiusz (1878-1937) – biskup kungurski, arcybiskup swierdłowski i irbicki. Zaliczony w poczet świętych cerkwi prawosławnej.
- Walerij Aszychmin (ur. 1961) – wykładowca Państwowej Politechniki Permskiej, specjalista w zakresie mechaniki i metod numerycznych, autor podręczników dotyczących matematycznego modelowania i programowania.
- Agata Budrina (1927-1999) – historyk sztuki, etnograf i muzealniczka.
- Michaił Gribuszyn (1832-1889) – rosyjski przedsiębiorca, filantrop i działacz społeczny
- Józef Gieysztor (1865-1958) – polski ekonomista i przyrodnik, profesor Wyższej Szkoły Handlowej w Warszawie.
- Siergiej Gribuszyn (1871-1915) – rosyjski przedsiębiorca, filantrop i działacz społeczny
- Nikołaj Gridiagin (1953-1982) – gwałciciel i zabójca, kungurski potwór.
- Aleksiej Gubkin (1815-1889) – rosyjski kupiec specjalizujący się w handlu herbatą. Założyciel firmy „Gubkin, Kuzniecow i K”, filantrop i dobroczyńca.
- Aleksandr Dubrowin (1855-1921) – rosyjski polityk z początku XX wieku, lider Związku Narodu Rosyjskiego, poseł II, II i IV Dumy, monarchista.
- Jurij Kałacznikow (1928-1998) – konstruktor systemów artyleryjskich, wykładowca Państwowej Politechniki Permskiej.
- Gieorgij Mikuszew (1898-1941) – dowódca radziecki, generał major Armii Czerwonej.
- Anna Niurkajewa (ur. 1927) – doktor nauk historycznych, profesor Państwowego Uniwersytetu Permskiego
- Lew Ospowat (1922-2009) – rosyjski krytyk literacki i literaturoznawca.
- Jurij Pachomow (ur. 1928) – ukraiński ekonomista, członek Narodowej Akademii Nauk Ukrainy.
- Michaił Popow (1753-1811) – rosyjski kupiec, pierwszy burmistrz Permu.
- Piotr Popow (1755-1806) – rosyjski kupiec, burmistrz Permu.
- Boris Riabinin (1911-1990) – pisarz rosyjski.
- Boris Stinski (ur. 1946) – rosyjski i ukraiński chirurg urazowy, uczeń Gawriiła Ilizarowa, znany specjalista w zakresie endoprotezoplastyki. Ostatnio mieszkał i pracował w Jenakijewie w obwodzie donieckim.
- Kiriłł Chlebnikow (1784-1838) – rosyjski kupiec, podróżnik i pisarz.
- Siergiej Czeriepanow (1881-1918) – rosyjski rewolucjonista.
- Siergiej Szestakow (1905-1983) – szef wydziału zarządzania komendanturami 1 Frontu Białoruskiego, następnie szef działu organizacyjno-księgowego Radzieckiej Administracji Wojskowej w Niemczech.
- Rudolf Fruntow (1942-2015) – radziecki i rosyjski reżyser, scenarzysta i producent filmowy, zasłużony artysta Federacji Rosyjskiej.
Galeria
[edytuj | edytuj kod]-
Cerkiew Świętego Mikołaja
-
Cerkiew Uspienska
-
Kaplica na centralnym placu (Cerkiew Aleksiejewska)
-
Cerkiew Tichwinska
-
Sobór Preobrażeński
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Численность постоянного населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2021 года [online] [dostęp 2021-07-21] [zarchiwizowane z adresu 2021-05-02] (ros.).
- ↑ Географические названия России: топонимический словарь / Е. М. Поспелов. АСТ; Астрель, 2008.
- ↑ a b c d e f g h Шишонко В. Н. Пермские летописи (w 7 tomach). Пермь. Типография губернской земской управы. 1882–1889 гг. 3-й период.
- ↑ Историко-статистическое описание Пермской губернии. 1801.
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o В. В. Рапп, С. В. Смирнов. Путешествие по Кунгуру и Ледяной пещере. Пермь, 2008.
- ↑ Восстание крестьян кунгурского уезда 1703, ural.ru [dostęp 2024-07-06] [zarchiwizowane 2018-12-29] (pol.).
- ↑ Лепёхин И. И. Дневные записки путешествия. СПб. 1771. Часть 2.
- ↑ a b Журнал об осаде города Кунгура повстанческими отрядами Юлаева С., Кузнецова И. и Васева И.
- ↑ ВТ-ЭСБЕ|Кунгур, уездный город Пермской губернии.
- ↑ Пермский государственный архив новейшей истории. Кунгурский горком КПСС за 1919–1983 годы.
- ↑ a b c d e Кунгур, путеводитель. СПб., 2009.
- ↑ a b c Л. Ю. Елтышева. Средства массовой информации о событиях в Кунгуре 1917–1919 гг.
- ↑ Официальный сайт администрации. События. [dostęp 2015-06-26]. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-11-15)].
- ↑ О. А. Ренёва …Не должно быть частной собственности.
- ↑ ООО Мясокомбинат «Кунгурский».
- ↑ ОАО Молкомбинат «Кунгурский». История компании. [dostęp 2015-06-26]. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-11-26)].
- ↑ Открытое акционерное общество Кунгурский машиностроительный завод. [dostęp 2015-06-26]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-04-09)].
- ↑ Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2014 года. gks.ru. [dostęp 2014-08-02]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-08-02)].
- ↑ a b Kungur, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2021-09-22].
- ↑ Храмы и монастыри [online], www.pravperm.ru [dostęp 2019-03-16] [zarchiwizowane z adresu 2019-03-16].
- ↑ Дорофеев Е. П., Лукин В. С. Кунгурская ледяная пещера / Памятники природы Пермской области. Составитель Баньковский, Лев Баньковский. – Пермь: Кн. изд-во, 1983. – С.41-52.
- ↑ http://www.trip2rus.ru/event/995 Небесная ярмарка 2015.
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Historia herbu Kunguru
- Historia i genealogia Kunguru. kungur.forumgrad.ru. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-10-21)].
- Kungur w encyklopedii „Moj gorod”
- Kungur w zachodnich mediach: koniec XIX wieku – 2011 roku
- Oficjalna strona administracji Kunguru
- Prawosławny Kungur
- Stare fotografie z Kunguru
- Kungur, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. IV: Kęs – Kutno, Warszawa 1883, s. 876.