PISA (badanie)
PISA (badanie) – PISA to skrót nazwy Programu Międzynarodowej Oceny Umiejętności Uczniów (Programme for International Student Assessment) – międzynarodowego badania koordynowanego przez OECD. Jego celem jest uzyskanie porównywalnych danych o umiejętnościach uczniów, którzy ukończyli 15 rok życia w celu poprawy jakości nauczania i organizacji systemów edukacyjnych.
Cele i założenia badania
Program PISA powstał w 1997 roku. PISA bada umiejętności i wiedzę ważną z perspektywy wyzwań, przed jakimi 15-latkowie staną w swym dorosłym życiu. Punktem wyjścia jest pojęcie „alfabetyzmu” (literacy) odnoszące się do „zdolności stosowania wiedzy i umiejętności, analizowania, argumentowania i efektywnego komunikowania w procesie stawiania, rozwiązywania i interpretowania problemów w różnych sytuacjach” (OECD 2003:23).
Narzędzia badawcze ukierunkowane są na zbadanie umiejętności praktycznego kojarzenia i wykorzystania wiedzy i umiejętności z różnych dziedzin. Założeniu temu towarzyszy odwołanie do idei „kształcenia ustawicznego” – motywacji i postaw sprzyjających samodzielności w zdobywaniu dalszej wiedzy. Stąd treść zadań jest w możliwie dużym stopniu osadzona w codziennych sytuacjach życiowych. Testy PISA różnią się więc od typowych zadań szkolnych związanych z konkretnymi programami nauczania.
W badaniu PISA wyróżniono trzy podstawowe dziedziny: czytanie i interpretacja (ang. reading literacy), matematyka (mathematical literacy) i rozumowanie w naukach przyrodniczych (scientific literacy). Badanie realizowane jest regularnie co trzy lata, począwszy od 2000 r. W każdym z kolejnych badań szczególny nacisk jest położony na zbadanie jednej dziedziny: w 2000 roku było to czytanie ze zrozumieniem, 2003 – matematyka, w 2006 – rozumowanie w naukach przyrodniczych. W 2003 roku badano dodatkowo umiejętność rozwiązywania problemów (problem solving).
Metodologia
Każdy z uczniów biorących udział w badaniu wypełnia zeszyt testowy zawierający zadania z pytaniami. Następnie uczniowie wypełniają kwestionariusz. Osobny kwestionariusz jest wypełniany przez dyrektora szkoły i (od 2003 roku, w większości krajów) rodziców ucznia.
Na podstawie otrzymanych wyników szacuje się poziom umiejętność każdego ucznia. Pomiar opiera się na pytaniach wielokrotnego wyboru i pytaniach otwartych, wymagających skonstruowania przez ucznia własnych odpowiedzi. Odpowiedzi na pytania otwarte są skrupulatnie kodowane w oparciu o uzgodnione międzynarodowo klucze kodowe. Uzyskane wyniki są kalibrowane w taki sposób, by wynik krajów członkowskich OECD wynosił 500 punktów oraz by ok. dwie trzecie uczniów z tych krajów miało wynik mieszczący się w przedziale 400-600 punktów.
Wyniki badania
Pierwsze badanie PISA zrealizowano w 2000 roku: objęło ono 265 tys. uczniów z 32 krajów, w tym 28 krajów OECD. W PISA 2003 wzięło udział 42 krajów (ponad 275 tys. uczniów), w tym wszystkie kraje OECD. W badaniach PISA 2006 uczestniczyło 56 krajów, natomiast PISA 2009 badało uczniów z 64 krajów.
Czytanie i interpretacja
Najlepsze wyniki zanotowano w następujących krajach:
| PISA 2000 | PISA 2003 | PISA 2006 | PISA 2009[1] | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
|
|
|
|
Matematyka
Najlepsze wyniki zanotowano w następujących krajach:
| PISA 2003 | PISA 2006 | PISA 2009[2] | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
|
|
|
Rozumowanie w naukach przyrodniczych
Najlepsze wyniki zanotowano w następujących krajach:
| PISA 2003 | PISA 2006 | PISA 2009[3] | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
|
|
|
Wyniki badań PISA w Polsce
W 2000 roku badanie PISA objęło uczniów pierwszych klas szkół ponadpodstawowych: liceów, techników i zasadniczych szkół zawodowych. W 2003 roku, już po wprowadzeniu reformy oświaty, badano młodzież z ostatnich lat gimnazjów i, stanowiących zdecydowaną mniejszość, uczniów I klas liceów ogólnokształcących. W 2003 roku polscy uczniowie uzyskali, w porównaniu z 2000 rokiem, znacząco lepszy rezultat w czytaniu ze zrozumieniem (poprawa z 479 do 500 punktów). Jednocześnie zmniejszyła się rozpiętość między uczniami najlepszymi i najsłabszymi. Jest to zasługa zarówno poprawy wśród najsłabszych, jak i najlepszych uczniów. Polska dołączyła tym samym do grupy krajów o wyniku zbliżonym do średniej OECD. Statystycznie istotną poprawę odnotowano także w matematyce (wśród słabych i średnich uczniów).
W rankingach PISA polscy uczniowie w 2006 zajęli 25. miejsce w matematyce (na 57), 9. miejsce w czytaniu ze zrozumieniem i 23. miejsce w naukach przyrodniczych[4]. Wyniki te porównywalne są do uczniów szwedzkich i francuskich, lecz nieco gorsze niż brytyjskich, a we wszystkich dziedzinach nieco lepsze od amerykańskich i znacznie lepsze na przykład od rosyjskich, greckich, włoskich, hiszpańskich i portugalskich. Zdecydowanie najgorzej wypadli uczniowie z Azerbejdżanu, Kataru i Kirgistanu. Polskie wyniki są jednak punktowo znacznie gorsze od najlepszych wyników Finów, Koreańczyków i Holendrów, a w matematyce od wyniku Japończyków, chociaż w czytaniu ze zrozumieniem Polacy uzyskali dużo lepsze do nich oceny.
Postępy polskich uczniów w nauce, mierzone przez PISA, są imponujące. W matematyce polepszyli swój rezultat z 470 punktów w 2000, do 490 w 2003, i do 495 w 2006. Wyniki w czytaniu ze zrozumieniem poprawiały się stopniowo w czasie, od 479, poprzez 497, do 508 punktów w badaniu 2006 roku. Faktycznie w badaniu 2000 roku polscy uczniowie w rankingu czytania ze zrozumieniem zajęli miejsce poniżej średniej krajów OECD. W badaniu 2003 roku osiągnęli wyniki takie same jak średnia w krajach OECD, a w badaniu 2006 roku wyniki powyżej średniej - plasując się na 9 miejscu wśród uczniów wszystkich krajów na świecie. W naukach przyrodniczych wyniki to 483 punktów w 2000 r, 498 w 2003 r oraz 498 w 2006 roku[5]. Obecnie Polska przeznacza 6% swojego PKB na edukację, co nie odbiega od europejskich standardów i jest na równi ze średnią OECD[6].
Organizacja badania
PISA jest wspólnym przedsięwzięciem wielu krajów. Każdy z nich ma możliwość kształtowania celów i metodologii badania. Całość badania koordynuje 8-osobowy zespół w Sekretariacie OECD, w którym zasiada m.in. prof. Maciej Jakubowski z Polski. Priorytety badania określa Rada Zarządzająca (PISA Governing Board), w której zasiada po jednym przedstawicielu z każdego kraju (przedstawicielem Polski jest Stanisław Drzażdżewski z Ministerstwa Edukacji Narodowej). Na kształtowanie narzędzi badawczych mają także wpływ powoływane przez OECD grupy ekspertów. Polska reprezentowana jest w grupie eksperckiej ds. matematyki (prof. Zbigniew Marciniak) i ds. nauk przyrodniczych (prof. Ewa Bartnik). Realizację badania organizuje i nadzoruje międzynarodowe konsorcjum, które odpowiada też przed OECD za całość procesu badawczego. Obecnie w jego skład wchodzą: Australia Council for Educational Research (ACER, Australia), Netherlands National Institute for Educational Measurement (CITO, Holandia), National Institute for Educational Policy (NIER, Japonia), Westat (Stany Zjednoczone) i Educational Testing Service (ETS). Za krajową realizację badań odpowiadają krajowi kierownicy badań (w Polsce dr hab. Michał Federowicz z IFiS PAN).
- ↑ MEN, PISA: Wyniki badania 2009 w Polsce. 2009. s. 31. [dostęp 2011-10-23].
- ↑ MEN, PISA: Wyniki badania 2009 w Polsce. 2009. s. 58. [dostęp 2011-10-23].
- ↑ MEN, PISA: Wyniki badania 2009 w Polsce. 2009. s. 73. [dostęp 2011-10-23].
- ↑ OECD: Executive Summary. 2006. [dostęp 2010-09-17]. (ang.).
- ↑ OECD: The impact of the 1999 education reform in Poland. 2009. [dostęp 2010-09-17]. (ang.).
- ↑ Nakłady na edukację w różnych państwach względem PKB.
Odnośniki zewnętrzne
- strona internetowa programu PISA
- Raport z edycji badania w 2006 r.
- Learning for Tomorrow's World: First results from PISA 2003 –publikacja podsumowującea wyniki badania z 2003 r.
- Stefan T. Hopmann, Gertrude Brinek, Martin Retzl (Hrsg.): PISA zufolge PISA. PISA According to PISA. LIT-Verlag, Wien (2007). ISBN 978-3-7000-0771-5
- Rindermann, Heiner (2007). The g-factor of international cognitive ability comparisons: the homogeneity of results in PISA, TIMSS, PIRLS and IQ-tests across nations. European Journal of Personality, 21, 667-706 [1]
- strona programu PISA w Polsce