Tekst źródłowy strony Pomoc:Styl – poradnik dla autorów

{{Skrót|WP:Styl, Pomoc:Styl}}
{{Pomoc:Edytowanie/Nawigacja}}
{{W skrócie
|Ta strona opisuje zalecenia co do stylu pisania artykułów. Stylu w sensie ogólnym, czyli po prostu ''zwyczaje'' jakie stosujemy przy pisaniu artykułów.
|Staraj się korzystać z tych zwyczajów aby zachować spójność i czytelność artykułów. Przy edytowaniu pomoże ci to zacząć, a czytelnikom ułatwi znalezienie informacji.
}}
{{Główka strony pomocy|edytor=oba}}
Poprawne napisanie artykułu encyklopedycznego jest trudne, ale zawsze można liczyć na pomoc innych, bardziej doświadczonych użytkowników. Poczytaj poniższe porady, a jeszcze lepiej zrób do nich zakładkę i sięgaj w razie potrzeby. Edytuj śmiało, a gdy czegoś nie rozumiesz, pytaj. To żaden wstyd. Nawet my – gdy mamy wątpliwości – pytamy kolegów czy koleżanek lepiej poruszających się w danym temacie. Zapraszamy do lektury i zadawania pytań. Jesteśmy tu także po to, by na nie odpowiadać.

== Polecane wzory ==
Wzorami dla każdego początkującego powinny być [[Pomoc:Jak napisać doskonały artykuł|artykuły na medal]] oraz [[Wikipedia:Propozycje do Dobrych Artykułów|dobre artykuły]], a więc takie, które społeczność wikipedystów uznała za warte wyróżnienia. Radzimy przeczytać kilka z nich, na przykład [[Wikipedia:Artykuły na medal/Archiwum|tutaj]].

Pamiętaj, że w różnych rodzajach artykułów mogą być różne zwyczaje. Jeśli chcesz napisać artykuł o pisarce, zajrzyj do paru biogramów, w szczególności o ludziach związanych z literaturą. Jeśli chcesz napisać artykuł o piłkarzu, zajrzyj do paru artykułów o znanych piłkarzach. Pamiętaj, że nie musisz dodawać od razu wszystkich informacji na raz. Wikipedia jest oparta na współpracy. Łatwiej też będzie ci zacząć od uzupełniania artykułów niż pisania od zera.

Więcej o wzorcach i standardach na stronie: [[Wikipedia:Standardy artykułów]].

== Zasady językowe ==
=== Forma tekstu pisanego ===
By stworzyć dobry artykuł, potrzebna jest łatwość pisania. By ją osiągnąć, trzeba dużo czytać. Dlatego zachęcamy do sięgania po najwybitniejsze dzieła literatury światowej.

Edytując w Wikipedii, musimy pamiętać o tym, że obowiązuje nas [[język ogólnopolski|standardowy język polski]]. Chodzi o taki, jaki jest ujęty w słownikach (na przykład poprawnościowych) lub rekomendowany przez [[Rada Języka Polskiego|Radę Języka Polskiego]]. Jest to bowiem język, w którym pisane są wszystkie encyklopedie i dzieła naukowe. Styl encyklopedyczny powinien być pozbawiony [[regionalizm (językoznawstwo)|regionalizmów]], a także niezadomowionych [[kalka (językoznawstwo)|kalk]] i innych [[błąd językowy|odstępstw językowych]].

Więcej o typowych błędach na: [[Pomoc:Powszechne błędy językowe]].

=== Prostota języka ===
Język, jakim napisany jest artykuł encyklopedyczny, powinien być bardzo precyzyjny. Należy unikać plątaniny myśli, nadmiernych ubarwień. Jako że Wikipedia jest jednak encyklopedią specyficzną, w miejsce znanych np. z PWN-u równoważników zdań stosujmy zdania. Mogą to być zdania złożone, jednak nie nazbyt długie – w trosce o łatwiejsze rozumienie tekstu przez czytelnika. W zdaniach wielokrotnie złożonych dbajmy o poprawną interpunkcję, tak aby nie pozostawiać miejsca na różną interpretację.

Należy także wystrzegać się nadmiernej żargonowości specjalistycznej. Zwłaszcza w początkowej części artykułu. Te wstępne definicje powinny być jak najbardziej czytelne dla sięgającego po nie laika.

=== Unikaj potocznego języka ===
Wikipedia powinna stanowić wzorzec językowy dla jej czytelników, czerpiący z normy wysokiej języka ogólnopolskiego. Nie stosujmy zatem:
* [[kolokwializm]]ów (np. nie używaj ''chajtnąć się'' zamiast ''ożenić się'', ''wyjść za mąż'' lub ''pobrać się'');
* nadmiarowych zapożyczeń z języków obcych, jeśli istnieje współcześnie używany polski odpowiednik (np. nie stosuj anglicyzmu ''sofistykowany'' zamiast ''zaawansowany'', ''wyrafinowany'' lub ''złożony'').
* form postrzeganych jako wzorcowe, a w istocie nienormatywnych lub zabarwionych potocznie (np. potoczne ''zjeść kebaba'' zamiast wzorcowego ''zjeść [[kebab]]'', ''pod rząd'' zamiast normatywnego ''z rzędu''<ref>[https://obcyjezykpolski.pl/z-wyjatkiem-a-nie-za-wyjatkiem-z-rzedu-a-nie-pod-rzad/ Z wyjątkiem (a nie: za wyjątkiem), z rzędu (a nie: pod rząd) – Porady językowe – Obcy język polski].</ref><ref>{{Cytuj |url = http://jaktopowiedziec.pl/z-rzedu-czy-pod-rzad/ |tytuł = Z rzędu czy pod rząd? |data = 2015-09-11 |opublikowany = Jak to powiedzieć |data dostępu = 2018-11-04}}</ref>, ''odnośnie czegoś'' zamiast ''w odniesieniu do''<ref>{{Cytuj |autor = [[Mirosław Bańko]] |data = 2011-02-11 |url = https://sjp.pwn.pl/poradnia/haslo/odnosnie-do-czegos;11855.html |tytuł = odnośnie (do) czegoś |praca = Poradnia językowa |opublikowany = PWN |data dostępu = 2019-09-09}}</ref>, ''odnośnie do czegoś''<ref>{{cytuj stronę |url = http://www.gazetawroclawska.pl/artykul/774821,jan-miodek-odnosnie-do-czegos,id,t.html |tytuł = Odnośnie do czegoś |autor = [[Jan Miodek]] |opublikowany = Gazeta Wrocławska |data = 2013-03-04 |data dostępu = 2014-03-05}}</ref>, ''percepować'' zamiast normatywnego ''percypować'');
* form istniejących w systemie językowym, ale praktycznie nigdy niestosowanych (np. martwy [[czas zaprzeszły]], ''tryumf'' zamiast częstszego ''triumf'');
* form w istocie poprawnych, ale niemających wyjaśnienia historycznojęzykowego, akceptowanych przez analogię do innych form (np. ''nadwyrężyć'' zamiast właściwszego ''nadwerężyć'', ''watasze'' zamiast właściwszego ''wataże'').

=== Jednorodność czasów ===
{{Osobny artykuł|Pomoc:Ponadczasowość}}
W artykułach zawsze stosujemy:
* '''czas przeszły, dokonany''' do wydarzeń, które już się zakończyły oraz
* '''czas teraźniejszy, prosty''' do wydarzeń, które są w trakcie oraz gdy artykuł dotyczy obiektów lub konstrukcji trwających stale.
Przykład: „Stopień generała brygady uzyskał w roku 1998. Od czerwca 2004 pełni obowiązki zastępcy dowódcy Okręgu...”.

Nigdy nie stosujemy czasu teraźniejszego do wydarzeń, które się zakończyły. Nie należy używać sformułowań, które umieszczają tekst w kontekście teraźniejszości, gdyż – prawdziwe i istotne w chwili pisania – z biegiem czasu się dezaktualizują.

Typowym błędem jest stosowanie stylu podręcznikowo-sensacyjnego i pisanie o zdarzeniach przeszłych w czasie teraźniejszym. Np. „Wstąpił na tron w roku 1332. Już w trzecim roku panowania usuwa ze stanowiska kanclerza...”.

=== Ponadczasowość ===
{{osobny artykuł|Pomoc:Ponadczasowość}}
Wpis w encyklopedii pozostanie w niej na lata. Nie stosuj nigdy czasu przyszłego, [[czas zaprzeszły|czasu zaprzeszłego]] oraz [[tryb przypuszczający|trybu przypuszczającego]], bo to, co napiszesz, może się szybko zdezaktualizować. '''Nie przewiduj nigdy przyszłości i nie pisz o zdarzeniach, które dopiero mają nastąpić'''.

Nie można napisać: „W ławach poselskich będzie zasiadał do 2021 r.”

Błędem jest też używanie zapisów typu „w bieżącym roku”, „w obecnym sezonie”, „w ubiegłym roku”, „w przyszłym roku” i podobnych. Taki wpis za rok stanie się nieaktualny. Lepiej jest napisać: „w 2009 roku”, „w sezonie 2009/2010”, wówczas treść będzie poprawna także w przyszłości.

== Styl i zasady Wikipedii ==
{{osobny artykuł|Wikipedia:Pięć filarów}}

Część tego jak piszemy artykuły wynika z [[Wikipedia:Pięć filarów|podstawowych zasad]] jakie przyjęte zostały przez twórców Wikipedii i później przez społeczność.

=== Neutralność ===
Zgodnie z [[Wikipedia:Neutralny punkt widzenia|zasadą neutralności]] artykuły muszą być pisane językiem pozbawionym ozdób stylistycznych mających nastawiać czytelnika pozytywnie lub negatywnie do omawianego tematu. Przekłada się to także na styl artykułów, który powinien być całkowicie wolny od tzw. wyrażeń [[Wikipedia:Unikaj pustosłowia|próżnych]] i [[Wikipedia:Unikaj wyrażeń zwodniczych|zwodniczych]]. Czyli mówiąc najprościej – w artykułach na Wikipedii należy unikać sformułowań znanych z tekstów reklamowych i propagandowych.

Typowe przykłady [[Wikipedia:Unikaj pustosłowia|wyrażeń próżnych]]: „dobrze znany”, „sztandarowy” „legendarny”, „wybitny”, „najlepszy” itp.

Typowe przykłady [[Wikipedia:Unikaj wyrażeń zwodniczych|wyrażeń zwodniczych]]: „faktycznie, jasno, oczywiście, rzekomo, widocznie, wyraźnie...”, „powszechnie wiadomo, że...”, „niektórzy (ludzie, nauczyciele, historycy, badacze...) zgadzają się z...”, „badania pokazują, że...”. Stosowanie tych ostatnich sformułowań jest dopuszczalne jedynie przy podaniu źródła, np.: „[[Tarkwiniusz Pyszny]] panował, jak wykazują niektórzy badacze<ref>Aleksander Krawczuk: ''Kronika starożytnego Rzymu'', Iskry, Warszawa 1994, {{ISBN|83-207-1432-X}}.</ref>, w latach 534–510 p.n.e.”.

=== Weryfikowalność, czyli fakty przede wszystkim ===
Wikipedia to encyklopedia, która stara się przedstawiać fakty dające się [[Wikipedia:Weryfikowalność|potwierdzić w wiarygodnych źródłach]]. Dlatego w tekście należy unikać przypuszczeń i spekulacji. Czyli unikać sformułowań typu „przypuszczalnie”, „najprawdopodobniej”.

Jeśli artykuł przedstawia jakieś hipotezy naukowe, to muszą mieć one odniesienie do źródeł naukowych. Wikipedia nie służy do przedstawiania [[Wikipedia:Nie przedstawiamy twórczości własnej|twórczości własnej]]. Czym innym są jednak własne hipotezy, a czym innym są hipotezy potwierdzone naukowymi badaniami. Nie piszemy zatem „najprawdopodobniej jest tak”, tylko „według badań instytutu X jest tak”.

=== Styl podręcznikowy i beletrystyczny a styl encyklopedyczny ===
[[Wikipedia:Czym Wikipedia nie jest|Wikipedia to encyklopedia]], a nie podręcznik, dlatego należy w niej unikać stylu podręcznikowego, zwłaszcza pisania w pierwszej osobie liczby mnogiej oraz udzielania czytelnikom porad i pouczeń.
Typowe przykłady stylu podręcznikowego: „możemy rozważać”, „przyjmujemy, że”, „w niniejszym paragrafie podamy twierdzenie”, „warto zauważyć...”, „nie należy popełnić błędu...” itp.

Wikipedia to encyklopedia, dlatego nie należy stosować w niej zabiegów stylistycznych mających wciągnąć czytelnika w akcję. Nie stosujemy zatem ozdobników w rodzaju [[pytanie retoryczne|pytań retorycznych]], [[Wielokropek|wielokropków]] na końcu zdania, [[wykrzyknik]]ów, [[przypowieść|przypowieści]], [[metafora|metafor]], niedomówień i wszelkich innych literackich [[Figura retoryczna|figur retorycznych]].

Powyższe uwagi ilustruje przykład:
{{cytat|treść=Warto zauważyć, że w ramach Wikipedii przyjmujemy, że taki styl pisania często daje nam wiatr by umieszczać (podświadomie?) w artykułach [[Wikipedia:Unikaj wyrażeń zwodniczych|określenia zwodnicze]] i [[Wikipedia:Unikaj pustosłowia|próżne]]. Młody i stary Wikipedysto... Pamiętaj, że nie należy popełniać tego błędu!!!}}

=== Cytaty ===
{{osobna sekcja|Prawo cytatu (Polska)|Warunki korzystania (ustawa z 1994)}}
Tworzenie Wikipedii nie może polegać na wklejaniu cytatów z tekstów źródłowych (z wyjątkiem odpowiednio opisanych treści opublikowanych na licencjach wymaganych w Wikipedii, napisanych stylem encyklopedycznym). Zamieszczenie cytatu musi być uzasadnione celami takimi jak „wyjaśnianie, polemika, analiza krytyczna lub naukowa, nauczanie lub prawami gatunku twórczości”<ref>Art. 29 [[Ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych|ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych]].</ref>.

== Nazewnictwo ==
=== Tytuły artykułów ===
{{osobny artykuł|Wikipedia:Nazewnictwo artykułów}}
Co do zasady tytuł artykułu to określenie w liczbie pojedynczej. Staramy się przy tym by tytuł był możliwie prosty i krótki. Inne formy nazwy czy np. pseudonim podajemy już w treści samego artykułu.

Jeśli jest jakiś termin nie jest jednoznaczny to dodajemy dopisek w nawiasie – np. [[Piła (miasto)]], [[piła (narzędzie)]]. Więcej o niejednoznacznych terminach znajdziesz na stronie: [[Wikipedia:Strona ujednoznaczniająca]].

=== Odmiana nazwisk polskich i obcych ===
{{osobny artykuł|Wikipedia:Pisownia nazw własnych}}
Nazwiska polskie i obce należy pisać '''zawsze''', czyli także w '''bibliografii''', podając najpierw imię (czasem także drugie imię lub przydomek), a następnie nazwisko, a więc [[Adam Mickiewicz]], [[Akira Kurosawa]], [[Bruce Lee]], [[John Quincy Adams]], [[Chester Nimitz|Chester W. Nimitz]], [[Buzz Aldrin|Edwin (Buzz) Aldrin]], [[Dick Cheney]] lub [[Martin Luther King|Martin Luther King, Jr]]. Oczywiście w zapisach kategorii i przy stosowaniu szablonu {{S|Cytuj książkę}} napiszemy najpierw nazwisko, a po nim imię, ale po wyświetleniu ukaże się zapis zgodny z polską normą językową.

Zgodnie z zasadami pisowni polskiej wszystkie imiona i nazwiska się odmienia. Wyjątek stanowią jedynie te imiona i nazwiska, które nie mają w języku polskim wzorca odmiany (np. Lee)<ref>[https://sjp.pwn.pl/zasady/62-Odmiana-nazwisk-Uwagi-ogolne;629611.html ''Zasady pisowni i interpunkcji: Pisownia polska: IX. Pisownia nazw własnych: 62. Odmiana nazwisk. Uwagi ogólne'']. Wydawnictwo Naukowe PWN</ref>. Niekiedy, np. w wypadku bardzo krótkich słów, należy zrezygnować z odmiany nazwiska bądź imienia, jeśli odmiana znacząco zmienia to słowo (np. [[Umberto Eco]] – Umbertem Eco zamiast Umbertem Ekiem). Oto przykłady:
{|
|
:::::::: M. Akira Kurosawa
:::::::: D. Akiry Kurosawy
:::::::: C. Akirze Kurosawie
:::::::: B. Akirę Kurosawę
:::::::: N. Akirą Kurosawą
:::::::: Msc. Akirze Kurosawie
:::::::: W. Akiro Kurosawo!

|
|
: Bruce Lee
: Bruce’a Lee
: Bruce’owi Lee
: Bruce’a Lee
: Bruce’em Lee
: Brusie Lee
: Brusie Lee!

|
|
: Luciano Pavarotti
: Luciana Pavarottiego
: Lucianowi Pavarottiemu
: Luciana Pavarottiego
: Lucianem Pavarottim
: Lucianie Pavarottim
: Lucianie Pavarotti!

|
|
: Dick Cheney
: Dicka Cheneya
: Dickowi Cheneyowi
: Dicka Cheneya
: Dickiem Cheneyem
: Dicku Cheneyu
: Dicku Cheneyu!<ref group="uwaga">Przyjęto, że nazwiska anglojęzyczne z końcówką -ey odmienia się w ten właśnie sposób, jakkolwiek oryginalnie (po angielsku) wymawia się je inaczej: Cheney = Czejni, Bentley = Bentli, Harley = Harli, co sugerowałoby odmianę Cheney’ego, Bentley’emu, Harley’ego itd. Popularny członek zespołu „The Beatles” [[Paul McCartney]] brzmiałby w dopełniaczu nie '''Paula McCartneya''', a '''Paula McCartney’ego'''.</ref>
|}

Zasady odmiany nazwisk i imion obcojęzycznych można znaleźć w internetowym słowniku ortograficznym PWN<ref group="uwaga">[https://sjp.pwn.pl/zasady/IX-Pisownia-nazw-wlasnych;629595.html ''Zasady pisowni i interpunkcji: Pisownia polska: IX. Pisownia nazw własnych'']. Wydawnictwo Naukowe PWN</ref>. W tym słowniku istnieje także możliwość wyszukania odmiany konkretnego obcojęzycznego nazwiska, jeśli nosiła je bardzo znana osoba, co może być przydatne także w przypadkach mniej znanych postaci – wystarczy znaleźć nazwisko z podobną końcówką.

Osobny problem stwarza pisownia polskich nazwisk kobiet (z końcówką ''-ska/cka/dzka'') zamieszkałych za granicą. Tam, w związku z nieodmienialnością nazwisk, pojawia się konflikt: żona mężczyzny o nazwisku '''Kowalski''' nie może nazywać się '''Kowalska''', bo to dla obcokrajowców całkiem inne nazwisko. Dlatego Polki mieszkające na obczyźnie stosują męską końcówkę nazwiska, np. [[Wanda Rapaczyńska|Wanda Rapaczynski]] (zamiast Wanda Rapaczyńska) i tak musimy jej nazwisko zapisywać. W tym wypadku będziemy odmieniać tylko imię, nigdy nazwisko. Jedyny wyjątek stanowi nazwisko kobiety niezamężnej, która postanowiła zachować końcówkę ''-ska/cka/dzka''.

Wśród [[Polonia|Polonii]] pojawia się nadto maniera nieodmieniania (nawet w polskojęzycznych zapisach) wszelkich nazwisk (np. ''Janusz Kopeć'' chciałby być pisany w dopełniaczu ''Janusza Kopeć''), co jest oczywistym błędem.

=== Nazwy geograficzne ===
Z zasady nazwy geograficzne polskie i obce zapisujemy zgodnie z zaleceniami [[Komisja Standaryzacji Nazw Geograficznych poza Granicami Rzeczypospolitej Polskiej|Komisji Standaryzacji Nazw Geograficznych]], ale czasami spotykamy się z nazwami tymi zaleceniami nieobjętymi. Należy wówczas sięgnąć do artykułów już istniejących w Wikipedii (np. „Snake River” zapisujemy jako „rzeka [[Snake (rzeka)|Snake]]”). Jeśli jednak napotkamy takie rzeki, jeziora, pasma górskie, szczyty, które nie mają odpowiedników, pytajmy bardziej doświadczonych wikipedystów; na pewno coś doradzą.

Są też – to oczywiste – nazwy nieprzetłumaczalne (zobacz np. artykuł „[[Overhill Cherokee]]”). W takich przypadkach nie próbujemy tłumaczyć i zostawiamy nazwę oryginalną.

=== Synonimy „radziecki” lub „sowiecki” ===
W nazwach oficjalnych, czyli państwowych, organizacyjnych itp. stosuje się przymiotnik „radziecki”. W innych przypadkach przymiotniki „radziecki” i „sowiecki” są równoprawnymi synonimami, ponadto przyjęto w celu zapobieżenia wojnom edycyjnym, że dane określenie wprowadzone w danym tekście po raz pierwszy nie ulega już zmianom<ref>Porównaj dyskusje: [[Wikipedia:Kawiarenka/Artykuły dyskusja/Achiwum 2#sowiecki vs radziecki|sowiecki vs radziecki]], [[Wikipedia:Kawiarenka/Nazewnictwo dyskusja/Archiwum/2#Związek Radziecki czy Związek Sowiecki|Związek Radziecki czy Związek Sowiecki]].</ref>.

== Format tekstu ==
=== Interpunkcja ===
* Jako [[myślnik]] należy stosować [[Pauza (znak typograficzny)|półpauzy]] (pierwsza kreska w symbolach do wstawienia), a wewnątrz wyrazów [[dywiz]]y (dostępny bezpośrednio z klawiatury)<ref>[https://sjp.pwn.pl/zasady/408-93-12-Myslnik-wyznaczajacy-relacje-miedzy-dwoma-wyrazami-lub-wartosciami;629831.html <nowiki>[</nowiki>408<nowiki>]</nowiki> Zasady pisowni i interpunkcji: Interpunkcja polska: XII. Znaki interpunkcyjne: 93. Myślnik: 93.12. Myślnik wyznaczający relacje między dwoma wyrazami lub wartościami]. Wydawnictwo Naukowe PWN</ref>.
* W charakterze [[Cudzysłów|cudzysłowu]] należy stosować znak z drugiego pola wśród symboli do wstawienia „”, a nie klawiaturowe " ".
* Nie jest zalecane stosowanie bardzo rzadkich w języku polskim kombinacji znaków interpunkcyjnych, takich jak „!?”.
* Gdy umieszczamy cudzysłów wewnątrz innego cudzysłowu, używamy dostępnego wśród symboli do wstawienia cudzysłowu francuskiego «» lub cudzysłowu niemieckiego.
* Gdy tylko to możliwe, unikamy umieszczania nawiasu wewnątrz innego nawiasu.

=== Jednostki ===
Wszystkie miary i wagi podajemy w układzie metrycznym, ewentualnie dodając w nawiasach ich odpowiedniki w innych układach. Czyli co do zasady podajemy odległości i wysokość w metrach (lub kilometrach), a prędkość w km/h.

Wyjątek może stanowić następujące zdanie związane z podróżami morskimi: „Odległość z [[Gdańsk]]a do [[Hawr]]u wynosi 1850 km (ok. 1000 [[mila morska|MM]]), co przy średniej prędkości 10 [[Węzeł (jednostka prędkości)|węzłów]] pozwoli statkowi dotrzeć do celu po czterech dobach...”.

Jeśli rozróżnienie liczebników głównych i porządkowych może budzić wątpliwości, używamy kropek po liczebnikach porządkowych. W przypadku jasności możesz kropek nie używać<ref>{{Cytuj stronę |url = http://sjp.pwn.pl/zasady/;629746 |tytuł = Kropka po cyfrach arabskich oznaczających liczebniki porządkowe |praca = Słownik języka polskiego |opublikowany = PWN |data dostępu = 2015-10-19}}</ref>.

=== Formatowanie tekstu ===
W Wikipedii staramy się unikać nadmiernego formatowania tekstu (dodawania kolorów itp.), ale formatujemy tekst, by zachować przejrzystą strukturę artykułu. Ułatwia to czytanie tekstu różnym grupom społecznym (zobacz: [[Dostępność (WWW)|dostępność]]).

* Staraj się by artykuł był podzielony na sekcje, wprowadzając odpowiednie nagłówki.
* Stosuj listy tam, gdzie wypunktowujesz jakieś elementy.
* Dodawaj linki wewnętrzne, które rozwijają temat, ale głównie do terminów, które mogą być niejasne (żargon, terminy niejednoznaczne).

To, w jaki sposób będziesz wprowadzać formatowanie, zależy od edytora, jakiego używasz. Edytor wizualny pozwala edytować w sposób znany z edytorów typu MS Word czy Open Office Writer. Edytor kodu pozwala na bardziej precyzyjne formatowanie tekstu i jest mniej obciążający (zwłaszcza przy długich artykułach).

Więcej o formatowaniu i edytowaniu artykułów na: [[Pomoc:Edytowanie]].

== Przykłady niepoprawnego stylu ==
=== Recenzje, streszczenia i ciekawostki ===
Tworząc opisy fabuły filmu czy książki, należy unikać elementów recenzji, a tym bardziej zachęt do przeczytania/obejrzenia dzieła, podobnie zresztą autor artykułu powinien powstrzymać się od zniechęcania potencjalnych odbiorców.

Należy też unikać zwrotów takich jak:
* ''Pan Kot ucieka z miejsca przestępstwa...'' – jeżeli tak kończy się opis fabuły, gdzie wielokropek sugeruje istnienie dalszego ciągu, ale recenzent nie chce go zdradzić – to na pewno takiej formy gazetowej nie używamy,
* ''Gusia jak co dzień otwiera drzwi swojemu mężowi'' – takie zdanie na początku opisu fabuły, gdy czytelnik nie wie, kto to jest Gusia, jej mąż i o jakie drzwi chodzi, może wywołać uśmiech, ale nie nadaje się do encyklopedii – poza tym zobacz sekcję na temat czasu gramatycznego.

Nie tworzymy także sekcji z ciekawostkami. Jeżeli coś jest interesujące, warto zamieścić to w treści artykułu.

=== {{anchor|STYLMUZ}} Kolokwializmy i slang w artykułach o artystach i grupach muzycznych ===
{{skrót|id=stary|WP:Styl#STYLMUZ|Pomoc:Styl#STYLMUZ}}
Poniżej znajduje się lista kolokwializmów często pojawiających się w opisach artystów i grup muzycznych:

{| class="wikitable"
!Kolokwializm (wyrażenie potoczne)
!Właściwa forma
|-
|„krążek”
|album, ew. płyta
|-
|„winyl”
|płyta gramofonowa
|-
|„kapelka”, „kapela”, „band”
|grupa muzyczna, zespół muzyczny
|-
|„kawałek”
|utwór, piosenka
|-
|„wokal”
|śpiew
|-
|„przygoda z...”, „rozpoczął przygodę z...”
|działalność w, zaczął działać w/rozpoczął karierę w
|}

=== Nieporadności ===
W wielu artykułach napotykamy nieporadności językowe, które wynikają z co najmniej kilku przyczyn: bezkrytycznego przenoszenia składni języków obcych, błędów tłumaczeniowych, a także z nieznajomości właściwej terminologii. Przykład [[Operacja Pedestal|poniższy]]<ref group="uwaga">Artykuł [https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Operacja_Pedestal&oldid=17673810 ''operacja Pedestal''] zgłoszony jako [[WP:PdAnM|PdAnM]].</ref> zawiera kilka z nich:

{{cytat|treść=Uszkodzony statek „Brisbane Star”, z zalaną jedną ładownią, idący samotnie w pobliżu wybrzeża Tunezji, zdołał nie atakowany dotrzeć na Maltę 14 sierpnia. Podczas podróży, 13 sierpnia, funkcjonariusze francuskich [[Francja Vichy|władz Vichy]] dostali się z patrolowca na jego pokład i usiłowali zmusić kapitana do zawinięcia do portu tunezyjskiego i internowania, lecz jego kapitan F. Riley zdołał przekonać ich do kontynuowania rejsu.}}

Przeprowadźmy analizę cytowanego tekstu:

'''uszkodzony statek „Brisbane Star”, z zalaną jedną ładownią''' – cytowany fragment może sugerować, że ów statek został uszkodzony (jak?, kiedy?), a ponadto miał zalaną jedną z ładowni, niekoniecznie w wyniku uszkodzeń. W dodatku określenie „statek” wydaje się zbyt ogólnikowe. Z całą pewnością nie był to [[Zbiornikowiec|tankowiec]] (tankowce nie mają ładowni) ani [[kontenerowiec]] (takowe jeszcze wówczas nie istniały), ale nie wiemy, czy był to [[drobnicowiec]] czy też [[masowiec]], dlatego lepiej użyć bezpiecznego określenia „[[frachtowiec]]”.

'''idący samotnie w pobliżu wybrzeża Tunezji''' – określenie „w pobliżu” nie wyznacza kierunku. Niby wszystko w porządku, lecz brak precyzji. Poza tym do określania ruchu statku używamy wyrazu „płynąc”. Lepiej użyć tu imiesłowu przysłówkowego.

'''Podczas podróży, 13 sierpnia, funkcjonariusze francuskich [[Francja Vichy|władz Vichy]] dostali się z patrolowca na jego pokład...''' – określenie „podczas podróży” jest nieprecyzyjne i nijak odnosi się do operacji militarnej. W dodatku nie jest istotne, z pokładu jakiej jednostki (chyba że podamy jej nazwę) dostali się (lepiej zabrzmi „wtargnęli” lub „wdarli się”) owi funkcjonariusze.

'''lecz jego kapitan F. Riley zdołał przekonać ich do kontynuowania rejsu''' – z tego fragmentu wnioskować by można, że kapitan powiedział im „płyńcie swoim kursem”, co zupełnie opacznie oddaje sens akcji.

Ten sam fragment, napisany poprawnie, powinien wyglądać tak:

{{cytat|treść=Uszkodzony (zalana jedna z ładowni) frachtowiec „Brisbane Star” zdołał dotrzeć nieatakowany 14 sierpnia na Maltę, płynąc wzdłuż wybrzeży Tunezji, choć 13 sierpnia na jego pokład wtargnęli funkcjonariusze władz [[Francja Vichy|Vichy]] z zamiarem internowania jednostki w jednym z tunezyjskich portów, na co nie przystał jej kapitan F. Riley, rozkazując utrzymanie dotychczasowego kursu.}}

== {{anchor|DlaTłum}} Zalecenia dla tłumaczy ==
Dla wikipedystów pragnących zajmować się tłumaczeniami z języków obcych oferujemy zestaw materiałów, które znajdują się na stronie [[Wikipedia:Tłumaczenia]]. Przykładem może tu być [[Pomoc:Dla tłumaczy/Pomocnik amerykański|Pomocnik amerykański]].

Tłumacząc teksty z innych języków, należy starać się dopasować układ zdań do norm języka polskiego, a nie bezkrytycznie kopiować konstrukcję oryginalnego tekstu. Dobór słownictwa także powinien ułatwiać zrozumienie tekstu.

Należy pamiętać, że przy tłumaczeniu artykułów z innych wersji językowych Wikipedii '''obowiązują [[Wikipedia:Weryfikowalność|normalne zasady weryfikowalności]]'''. Wszystkie informacje w przetłumaczonym artykule muszą mieć odzwierciedlenie w zacytowanych źródłach.

Podczas tłumaczenia na język polski należy skupiać się nie tylko na oddaniu treści, lecz także na formie – czyli na stylu. To właśnie on cechuje naprawdę dobrego tłumacza. Nawet osoby znające język obcy na poziomie zaawansowanym mogą mieć problem z dobrym stylistycznie przekazem, gdyż muszą jednocześnie wykazywać bardzo dobrą sprawność w zakresie poprawnej polszczyzny. Należy unikać bezpośredniego tłumaczenia [[związek frazeologiczny|związków frazeologicznych]] z danego języka na polski (kalki językowe) – w miarę możliwości należy je zastępować rodzimymi frazeologizmami. Zaleca się, po pierwszym tłumaczeniu, odłożyć tekst na jakiś czas i powrócić do niego ze „świeżą głową”, starając się wejść w skórę odbiorcy-czytelnika i odpowiedzieć sobie na pytanie: na ile mój tekst brzmi gładko, czytelnie i poprawnie?

Często mamy do czynienia z pojęciami wieloznacznymi. Oto zdanie, które przysporzyło kłopotów jednemu z kolegów: „Some of these regimes have been pretty quiet since September the 11th”. Zajrzyjmy do słownika języka angielskiego: '''pretty''' znaczy zarówno '''ładny''', '''śliczny''', jak i '''niemały''', '''spory''' oraz '''dosyć''', '''mniej więcej''' i '''całkiem'''. Nie wystarczy tu ani zbyt słaba znajomość języka angielskiego, ani polskiego. Oba trzeba znać dobrze, przy czym polski bardzo dobrze. Tylko wtedy przetłumaczymy ww. zdanie poprawnie, zmieniając również jego szyk: „Po 11 września niektóre z tych reżimów zachowywały się całkiem/dość spokojnie”.

W żadnym razie nie wolno wklejać do Wikipedii tekstu tłumaczonego przez elektroniczne translatory – NIGDY nie będzie on w pełni fortunny stylistycznie, a także (z powodu wieloznaczności wielu wyrazów) może być niepoprawny merytorycznie. Takie oprogramowanie może być tylko ułatwieniem w zrozumieniu niektórych wyrazów czy sensu danego tekstu.

Pułapkę dla tłumacza stanowią także [[interpunkcja|przepisy interpunkcyjne]] – niejednokrotnie różniące się w obu językach. Przykładem może być oddzielanie przecinkami określeń czasu od reszty zdania w języku angielskim, czego w polszczyźnie się nie stosuje. ''In 1993, they moved to the capital.'' = ''W 1993 przeprowadzili się do stolicy.'' Podobne zasady obowiązują przy przypisach: w języku angielskim przypis wstawia się po znaku interpunkcyjnym, w polskim zaś przed nim, tak, by stanowił integralną część zdania.

Kolejną trudność niesie szyk zdania – nie zawsze trzeba tłumaczyć je bezpośrednio. Należy zadbać o precyzyjny, niezakłócający sensu przekaz relacji wyrazów w zdaniu, w razie potrzeby modyfikując ich kolejność zgodnie ze wzorcami języka polskiego, o czym mowa trzy akapity wyżej.

Przy tłumaczeniach (zwłaszcza z [[język angielski|angielskiego]]) unikajmy '''dokładnego''' przeliczania [[Stopa (metryka)|stóp]], [[jard]]ów, [[Mila (jednostka długości)|mil]], [[Funt (masa)|funtów]], [[galon]]ów itp., stosując zaokrąglenia z ewentualnym określeniem '''około''' (np. w odniesieniu do kalibrów dział lub temperatur w [[Skala Fahrenheita|skali Fahrenheita]]).

== Uwagi ==
{{uwagi}}

== Przypisy ==
{{Przypisy}}

{{Wikipedia:Neutralny punkt widzenia/nawigacja}}
[[Kategoria:Pomoc - edytowanie stron|Pomoc – edytowanie stron]]