Powiat gorlicki
| powiat | |||||||||
| |||||||||
| |||||||||
| Państwo | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Województwo | |||||||||
| Siedziba | |||||||||
| Starosta |
Maria Gubała | ||||||||
| Powierzchnia |
966,46[1] km² | ||||||||
| Populacja (30.06.2016) • liczba ludności |
| ||||||||
| • gęstość |
112,9 os./km² | ||||||||
| Urbanizacja |
31,29% | ||||||||
| Tablice rejestracyjne |
KGR | ||||||||
Adres urzędu: ul. Biecka 338-300 Gorlice | |||||||||
| Szczegółowy podział administracyjny | |||||||||
| |||||||||
Położenie na mapie województwa
| |||||||||
| Strona internetowa | |||||||||
| Biuletyn Informacji Publicznej | |||||||||
Powiat gorlicki – powiat w województwie małopolskim w Polsce, utworzony w 1999 w ramach reformy administracyjnej. Jego siedzibą jest miasto Gorlice.
W skład powiatu wchodzą:
- gmina miejska: Gorlice
- gminy miejsko-wiejskie: Biecz, Bobowa
- gminy wiejskie: Gorlice, Lipinki, Łużna, Moszczenica, Ropa, Sękowa, Uście Gorlickie
Trzy miejscowości powiatu posiadają prawa miejskie. Są to: Biecz, Bobowa i Gorlice.
Demografia
Liczba ludności (dane z 30 czerwca 2009):
| Ogółem | Kobiety | Mężczyźni | ||||
|---|---|---|---|---|---|---|
| Osób | % | Osób | % | Osób | % | |
| Ogółem | 106 912 | 100 | 54 154 | 50,65 | 52 758 | 49,35 |
| Miasto | 35 922 | 33,60 | 18 652 | 17,45 | 17 270 | 16,15 |
| Wieś | 70 990 | 66,40 | 35 502 | 33,21 | 35 488 | 33,19 |
- Piramida wieku mieszkańców powiatu gorlickiego w 2014 roku[2].
Kościoły i związki wyznaniowe
- Chrześcijańskie:
- 40 parafii katolickich obrządku łacińskiego (rzymskokatolickiego)
- 12 parafii katolickich obrządku greckokatolickiego
- 9 parafii prawosławnych i 6 cerkwi filialnych
- 1 zbór Kościoła Zielonoświątkowego w RP
- 1 zbór Ewangelicznej Wspólnoty Zielonoświątkowej
- 2 zbory Chrześcijańskiej Wspólnoty Zielonoświątkowej
- 1 zbór Kościoła Adwentystów Dnia Siódmego w RP
- 3 zbory Świadków Jehowy z Salami Królestwa[3]
- Buddyjskie:
- Buddyjski Ośrodek Medytacyjny Buddyjski Związek Diamentowej Drogi Linii Karma Kagyu w Ropkach[4]
Bezpieczeństwo publiczne
Policja
- Komenda powiatowa Policji w Gorlicach
- Komisariat Policji w Bieczu
- Komisariat Policji w Bobowej
- Posterunek Policji w Uściu Gorlickim
Pogotowie ratunkowe
- Szpital Specjalistyczny w Gorlicach
- Zespół Ratownictwa Medycznego w Uściu Gorlickim
- Zespół Ratownictwa Medycznego w Łużnej
Straż pożarna
- Państwowa Straż Pożarna w Gorlicach
- Ochotnicze Straże Pożarne w powiecie (63 jednostki)
Straż miejska
- Posterunek Straży Miejskiej w Gorlicach
Wymiar sprawiedliwości
- Prokuratura Rejonowa w Gorlicach
- Sąd Rejonowy w Gorlicach
Oświata
Powiat gorlicki zarządza 9 szkołami średnimi oraz dwoma specjalnymi ośrodkami szkolno-wychowawczymi.
W powiecie gorlickim znajdują się dwie szkoły rolnicze to jest ZSCKR w Bystrej (gmina Gorlice) oraz ZSCKR w Hańczowej (gmina Uście Gorlickie).
Ponadto szkoły średnie znajdują się również w miejscowościach Biecz i Bobowa.
Działalność społeczna
Radnym rady powiatu gorlickiego był Stefan Hładyk (1948–2020), przewodniczący Zjednoczenia Łemków[5].
Przejścia graniczne
W powiecie Gorlickim znajdują się cztery dawne przejścia graniczne ze Słowacją. Wszystkie przejścia graniczne z Polski na Słowację zostały zlikwidowane 21 grudnia 2007 w związku z przystąpieniem obu krajów do strefy Schengen, a przekraczanie granicy dozwolone jest w każdym miejscu.
- Przejście graniczne Blechnarka-Stebnícka Huta
- Przejście graniczne Konieczna-Becherov
- Przejście graniczne Wysowa-Zdrój-Regetovka
- Przejście graniczne Wysowa-Zdrój-Cegiełka
Historia
Walki z UPA
Według UPA terenami należnymi Ukrainie były ziemie leżące na wschód i południe od linii Włodawa – Chełm – Zamość – Przeworsk – Brzozów – Krosno – Gorlice. Część tych terenów, które znalazły się za linią Curzona nazywano „Zakerzońskim Krajem”. Na obszarze tym Ukraińcy stworzyli własną nielegalną administrację podziemną.
Na terenie powiatu gorlickiego w 1945 roku UPA dysponowała trzema kompaniami (sotniami)[6]:
- Sotnia „Lisa” – 180 strzelców (striłciw)
- Sotnia „Brodycza” (Romana Horobelskiego) – 100 strzelców
- Sotnia „Smyrnego” (Michała Fedaka) – 150 strzelców
W znacznej części strzelcy ci pochodzili z SS-Galizien. Do działań UPA oprócz tego moblilizowano (często przymusowo) miejscową ludność łemkowską osiągając liczbę sięgającą 1000 osób. Wobec trudności jakie napotykały takie akcje mobilizacyjne siły ukraińskie skierowały w 1946 roku na te tereny sotnię „Horisława” (Modesta Rypeckiego), która terroryzowała ludność łemkowską poddając karom osoby sprzyjające Polakom (od chłosty aż do śmierci włącznie). Sotnia ta wyruszyła też dalej na Sądecczyznę. W nocy z 27 na 28 czerwca 1946 roku napadła na posterunek MO i Urząd Gminy w Łabowej, paląc większość zabudowań wsi i mordując mieszkańców. Pościg wojskowy zmusił sotnię do odwrotu na ziemie gorlickie, gdzie 6 lipca zaatakowali i zlikwidowali posterunek MO i obrabowali spółdzielnię.
Sotnia „Brodycza” w czasie swej działalności na terenie powiatu gorlickiego dokonała[7]:
- napad na lokal Komisji Wyborczej w Śnietnicy
- trzykrotny napad na wieś Regetów Wyżny
- napad na lokal Komisji Wyborczej w Uściu Ruskim
- spalenie wsi Czarne
- podpalenia w Zdyni i Smerekowcu
- napad na wieś Gładyszów
- napad i podpalenie we wsi Klimkówka.
W wyniku zaciętych walk, a także przeprowadzenia akcji Wisła, która odcięła UPA od zaplecza w postaci ludności łemkowskiej, sotnie Brodycza i Smyrnego zostały rozbite a ich resztki przedostały się do Czechosłowacji. Sotnia „Lisa” wycofała się na wschód.
Zabytki
- Krzyże z wyciętą z blachy i pomalowaną sylwetką Chrystusa[8]
Starostowie
- Romuald Klimów (zm. 1937)[9][10][11]
Sąsiednie powiaty
Przypisy
- ↑ a b „Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2010 r.”, GUS.
- ↑ a b Powiat gorlicki polskawliczbach.pl, w oparciu o dane GUS.
- ↑ Dane według wyszukiwarki zborów, na oficjalnej stronie Świadków Jehowy jw.org [dostęp 2017-01-14].
- ↑ Ośrodki [online], www.buddyzm.pl [dostęp 2019-07-14] (pol.).
- ↑ Zmarł Stefan Hładyk. powiatgorlicki.pl, 4 marca 2020. [dostęp 2020-03-05].
- ↑ W. Boczoń: Za ziemię ojców, 1989, s. 143.
- ↑ W. Boczoń: Za ziemię ojców, 1989, s. 144.
- ↑ Michał Zalewski: Krzyże z Chrystusem z blachy w powiecie gorlickim. kapliczki.org.pl, 2019. [dostęp 2020-05-10]. (pol.).
- ↑ Ingres administratora apostolskiego dla spraw Łemkowszczyzny. „Gazeta Lwowska”, s. 2, nr 229 z 6 października 1936.
- ↑ 18 starostów zwolnił Minister Spraw Wewnętrznych. „Gazeta Lwowska”, s. 2, nr 206 z 11 września 1937.
- ↑ Pożegnanie starosty gorlickiego Romualda Klimowa przez Rodzinę Urzędniczą. nac.gov.pl. [dostęp 2014-11-18].
Bibliografia
| Miasta na prawach powiatu | |
|---|---|
| Powiaty | |
| Inne zagadnienia |
