Rada Europejska

Rada Europejska (fr. Conseil européen, ang. European Council) – instytucja (na mocy Traktatu z Lizbony) Unii Europejskiej mająca za zadanie wyznaczanie ogólnych kierunków rozwoju Unii i jej priorytetów politycznych.

Rady Europejskiej nie należy mylić z Radą Unii Europejskiej ani Radą Europy.

Skład

Rada Europejska składa się z głów państw lub szefów rządów państw członkowskich oraz jej przewodniczącego (wybieranego przez Radę Europejską na 2,5-letnią kadencję) i przewodniczącego Komisji Europejskiej. W jej pracach bierze też udział wysoki przedstawiciel Unii do spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa. Jeśli wymaga tego porządek obrad, członkowie Rady Europejskiej mogą podjąć decyzję, by każdemu z nich towarzyszył minister, a w przypadku przewodniczącego Komisji - jeden z członków Komisji. Rada Europejska może zaprosić na swe posiedzenie przewodniczącego Parlamentu Europejskiego.

Tryb działania

Rada Europejska zbiera się dwa razy w ciągu półrocza. Gdy wymaga tego sytuacja, przewodniczący Rady Europejskiej może podjąć decyzję o zwołaniu nadzwyczajnego posiedzenia. Rada Europejska podejmuje decyzje zazwyczaj w drodze konsensusu, jednak traktaty przewidują kilka sytuacji, kiedy podejmuje decyzje w drodze głosowania. Przewodniczący Rady Europejskiej i przewodniczący Komisji nie biorą udziału w głosowaniu. W razie głosowania każdy z członków Rady Europejskiej może otrzymać pełnomocnictwo od co najwyżej jednego pozostałego członka. Rada Europejska podejmuje większością zwykłą decyzje w sprawach proceduralnych i uchwala regulamin wewnętrzny.

Uprawnienia

Pełniąc funkcję kreacyjną, Rada Europejska:

• wybiera przewodniczącego Rady Europejskiej
• mianuje wysokiego przedstawiciela Unii do spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa (za zgodą przewodniczącego Komisji)
• wskazuje, biorąc pod uwagę wynik wyborów do Parlamentu Europejskiego, kandydata na przewodniczącego Komisji Europejskiej (wybieranego przez Parlament Europejski)
• ustala, w porozumieniu z przewodniczącym Komisji, listę komisarzy
• mianuje zatwierdzony przez Parlament Europejski skład Komisji
• wybiera prezesa, wiceprezesa i członków Zarządu Europejskiego Banku Centralnego

Rada Europejska określa strategiczne cele w zakresie wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa oraz podejmuje w tym zakresie niezbędne decyzje. Rada Europejska może jednomyślnie podjąć decyzję o ustanowieniu wspólnej europejskiej obrony. Rada Europejska posiada także uprawnienia decyzyjne w niektórych kwestiach związanych z przestrzenią wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości.

Państwo uznające, że projekt aktu prawnego Unii mógłby naruszyć podstawowe aspekty jego systemu zabezpieczenia społecznego lub wymiaru sprawiedliwości, może zażądać przedłożenia tej kwestii Radzie Europejskiej. Procedura prawodawcza ulega wtedy zawieszeniu. Jeśli Rada Europejska nie znajdzie rozwiązania kompromisowego w tym zakresie, procedura prawodawcza ulega zakończeniu.

Rada Europejska stanowiąc jednomyślnie na wniosek Komisji lub 1/3 państw członkowskich, po uzyskaniu zgody Parlamentu Europejskiego, może stwierdzić poważne i stałe naruszenie wartości demokratycznych lub praw człowieka w jednym z państw członkowskich. Państwo zainteresowane nie bierze udziału w głosowaniu. W takim przypadku Rada Unii Europejskiej może zawiesić niektóre prawa takiego państwa.

Rada Europejska nie pełni funkcji prawodawczych.

Historia Rady

Rada Europejska wywodzi się z nieformalnych spotkań szefów rządów państw członkowskich Wspólnot Europejskich (tzw. "spotkania na szczycie") odbywanych nieregularnie od 1961 roku. Ich inicjatorem był Charles de Gaulle. W czasie konferencji na szczycie w Paryżu 9-10 grudnia 1974 roku zdecydowano o zinstytucjonalizowaniu tych spotkań i nazwano je Radą Europejską pod silnym wpływem ówczesnego prezydenta Francji (Valery Giscard d'Estaing). Pierwsze posiedzenie Rady miało miejsce w Dublinie w marcu 1975 roku. Spotkania Rady odbywały się odtąd średnio 2-3 razy do roku: raz na pół roku w państwie sprawującym aktualnie prezydencję, zaś ewentualne dodatkowe obrady zwykle w Brukseli.

Kolejnym krokiem w formalizacji spotkań na szczycie była Deklaracja Londyńska przyjęta podczas obrad Rady Europejskiej w 1977 roku. Określono wtedy m.in. liczebność delegacji towarzyszących głowom państw lub rządów, sposób wydawania oficjalnych komunikatów i przygotowywania porządku dziennego obrad. Ważne postanowienia dotyczące Rady zawierała również Uroczysta deklaracja o Unii Europejskiej uchwalona 19 czerwca 1983 r. w Stuttgarcie.

Rada Europejska początkowo nie miała umocowania prawnomiędzynarodowego. Podstawę traktatową jej funkcjonowania stworzył dopiero Jednolity Akt Europejski, który wszedł w życie w 1987 roku. Traktat z Maastricht ustanawiający Unię Europejską, zmienił umocowanie Rady, która w 1993 r. stała się organem Unii, a nie Wspólnot. Z formalnego punktu widzenia Rada Europejska była wtedy jedynym organem UE - inne główne instytucje są nadal organami Wspólnot Europejskich, z których Unia jedynie korzysta.

Wraz z wejściem w życie traktatu lizbońskiego Rada Europejska stała się instytucją Unii Europejskiej.

Przewodniczący Rady Europejskiej

Przedstawiciele państw członkowskich sprawujących prezydencję Rady UE:

• Charles Haughey, Irlandia (I-VI 1990)
• Giulio Andreotti, Włochy (VII-XII 1990)
• Jacques Santer, Luksemburg (I-VI 1991)
• Ruud Lubbers, Holandia (VII-XII 1991)
• Aníbal Cavaco Silva, Portugalia (I-VI 1992)
• John Major Wielka Brytania (VII-XII 1992)
• Poul Nyrup Rasmussen, Dania (I-VI 1993)
• Jean-Luc Dehaene, Belgia (VII-XII 1993)
• Andreas Papandreou, Grecja (I-VI 1994)
• Helmut Kohl, Niemcy (VII-XII 1994)
• François Mitterrand, Francja (I-V 1995)
• Jacques Chirac, Francja (V-VI 1995)
• Felipe González, Hiszpania (VII-XII 1995)
• Lamberto Dini, Włochy (I-V 1996)
• Romano Prodi, Włochy (V-VI 1996)
• John Bruton Irlandia (VII-XII 1996)
• Wim Kok, Holandia (I-VI 1997)
• Jean-Claude Juncker, Luksemburg (VII-XII 1997)
• Tony Blair, Wielka Brytania (I-VI 1998)
• Viktor Klima, Austria (VII-XII 1998)
• Gerhard Schröder, Niemcy (I-VI 1999)
• Paavo Lipponen, Finlandia (VII-XII 1999)
• António Guterres, Portugalia (I-VI 2000)
• Jacques Chirac (po raz 2), Francja (VII-XII 2000)
• Göran Persson, Szwecja (I-VI 2001)
• Guy Verhofstadt, Belgia (VII-XII 2001)
• José María Aznar, Hiszpania (I-VI 2002)
• Anders Fogh Rasmussen, Dania (VII-XII 2002)
• Costas Simitis, Grecja (I-VI 2003)
• Silvio Berlusconi, Włochy (VII-XII 2003)
• Bertie Ahern, Irlandia (I-VI 2004)
• Jan Peter Balkenende, Holandia (VII-XII 2004)
• Jean-Claude Juncker (po raz 2), Luksemburg (I-VI 2005)
• Tony Blair, Wielka Brytania (po raz 2) (VII-XII 2005)
• Wolfgang Schüssel, Austria (I-VI 2006)
• Matti Vanhanen, Finlandia (VII-XII 2006)
• Angela Merkel, Niemcy (I-VI 2007)
• José Sócrates, Portugalia (VII-XII 2007)
• Janez Janša, Słowenia (I-VI 2008)
• Nicolas Sarkozy, Francja (VII-XII 2008)
• Mirek Topolanek, Czechy (1 I - 8 V 2009)
• Jan Fischer (po zmianie rządu), Czechy (8 V - 30 VI 2009)
• Fredrik Reinfeldt, Szwecja (VII - XI 2009)

Stali przewodniczący:

• Herman Van Rompuy (od XII 2009)

Linki zewnętrzne

• Oficjalna witryna Rady Europejskiej (duń. • niem. • gr. • ang. • hiszp. • fr. • wł. • niderl. • port. • fiń. • szw.)