Radioodbiornik
Radioodbiornik (odbiornik radiowy, odbiornik radiofoniczny, radio) – urządzenie elektroniczne służące do odbioru audycji radiowych. Audycje wysyłane są przez stacje nadawcze jako fale radiowe zmodulowane sygnałem akustycznym (mowa, muzyka, efekty dźwiękowe). Stosowana bywa modulacja amplitudy (starsze rozwiązanie) lub modulacja częstotliwości. Zadaniem odbiornika jest zamiana informacji zawartej w falach radiowych na napięcie elektryczne, a następnie na dźwięk.
Elementy odbiornika radiofonicznego
W skład odbiornika radiofonicznego wchodzą zawsze następujące elementy:
- Antena odbiorcza – pod wpływem pola elektromagnetycznego powstaje w antenie siła elektromotoryczna (napięcie).
- Detektor (demodulator) – ze zmodulowanego sygnału wielkiej częstotliwości wydziela sygnał akustyczny.
- Przetwornik elektroakustyczny – zamienia elektryczny sygnał akustyczny na dźwięki słyszalne dla człowieka, zazwyczaj jest to głośnik lub słuchawki.
Układy elektryczne odbiornika
- Odbiornik detektorowy zwany też kryształkowym składał się z podstawowych elementów, wymienionych w części "Elementy składowe"; umożliwiał odbiór lokalnej stacji nadawczej przy pomocy słuchawek.
- Układ o bezpośrednim wzmocnieniu – zastosowanie wzmacniacza wielkiej częstotliwości (w.cz.) przed detektorem pozwoliło na odbiór dalekich stacji; by móc słuchać przy pomocy głośnika, zastosowano po detektorze wzmacniacz małej częstotliwości (m.cz.). Wzmacniacze w.cz. i m.cz. budowane były na lampach elektronowych.
- Odbiornik reakcyjny – we wzmacniaczu w. cz. zastosowano dodatnie sprzężenie zwrotne, zwane reakcją; pozwoliło to na uzyskanie dużej czułości i selektywności odbiornika przy niewielkiej liczbie lamp.
- Odbiornik superreakcyjny – modyfikacja odbiornika reakcyjnego. Działanie odbiornika superreakcyjnego polega na tym, że we wzmacniaczu w. cz. występuje generacja, która jest tłumiona po pewnym czasie od jej wystąpienia (typowo jest to czas rzędu μs). Szybkość narastania generowanego sygnału zależy od aktualnie odbieranej mocy sygnału radiowego. W ten sposób współczynnik wypełnienia obwiedni generowanego sygnału zależy od mocy odbieranego sygnału. Po odfiltrowaniu z obwiedni częstotliwości narastania i gaśnięcia drgań otrzymujemy napięcie proporcjonalne do amplitudy sygnału wejściowego.
- Superheterodyna – układ opracowany roku 1918 przez Edwina Armstronga, rozpowszechniony w latach 30. XX wieku i odtąd stosowany stale przy konstruowaniu odbiorników radiowych. Istotą układu jest wytworzenie przy pomocy lokalnego generatora (heterodyny) sygnału o częstotliwości niezależnej od odbieranej stacji, co ułatwia jego wzmocnienie.
- Radio programowalne (SDR) – działanie podstawowych elementów elektronicznych (takich jak filtry i demodulatory) jest realizowane za pomocą programu komputerowego.
Konstrukcja odbiorników
Pierwsze odbiorniki radiofoniczne powstały w latach 20. XX wieku. Montowane były w prostopadłościennych, drewnianych skrzynkach. W latach 30. obudowy droższych odbiorników bardziej przypominały meble, niż urządzenia techniczne. Elementami czynnymi stosowanymi przez wiele lat były lampy elektronowe, pierwszy odbiornik tranzystorowy wyprodukowano w USA w 1954 r. Przy końcu XX wieku odbiornik radiowy najczęściej występował jako element zestawu (z magnetofonem, odtwarzaczem CD). Miniaturyzacja podzespołów elektronicznych (w szczególności zastosowanie układów scalonych) pozwoliła na wbudowanie odbiornika w niewielkie urządzenia codziennego użytku, np. telefon, zegarek, długopis.
Parametry odbiorników
Charakterystycznymi cechami odbiornika radiowego są między innymi: zakresy odbieranych częstotliwości, czułość, selektywność i moc wyjściowa.
Inne radiowe urządzenia odbiorcze
Istnieją również inne typy urządzeń odbierających sygnały przesyłane przy pomocy fal elektromagnetycznych. Są to m.in. telewizory, urządzenia radiokomunikacyjne, telefony komórkowe, radiotelefony, aparatura do zdalnego sterowania i wiele innych.
